Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

САН I

1. Улсын мэдлийн өмчид холбогдох эд хөрөнгө: улсын сан (улсын өмч хөрөнгө) - Тийм байна, улсын дэлгэрэнгүй...С.Удвал. Их хувь заяа., сангийн яам (улсын мөнгөн хөрөнгө, түүний эргэлт, төсөв зээллэг зэргийг хариуцдаг яам) - Хэдэн мянган хонь, үхэр, адуу, тэмээтэй нь авчирч сангийн яаманд тушаасан билээ. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., сангийн гэр (улсын өмчид хамаарагдах гэр), сангийн орон сууц (улсын мэдлийн орон байр), сангийн мөнгө (улсын мөнгө) - Магсаржавыг сангийн их мөнгө идсэн гэж хэн ч үнэмшихгүй, тэр чинь дараа намайг сөнөөнө. С.Удвал. Их хувь заяа., сангийн хогшил (сангийн эд хөрөнгө), сангийн нярав (эд хөрөнгийг хариуцан хадгалагч), сангийн аж ахуй [хуучирсан] (газар тариалан, мал аж ахуй эрхэлдэг улсын аж ахуйн нэгж) - Оюутнууд зуныхаа амралтаар сангийн аж ахуйд явав. С.Лочин нар. Галтай залуу нас., санд хураан авах (бусдын хөрөнгө хогшлыг улсын өмч болгох), сан тонох (сангийн эд хөрөнгийг хулгайлах, сэм нууцаар хэрэглэх), сан тоногч (сангийн эд зүйлсийг тонон дээрэмдэгч), сан хөмрөг [хоршоо] (а. Хурааж хуримтлуулсан зүйл; б. Улсын хөрөнгө, зоорийг хурааж хадгалах газар - Нутаг усаа хааны сан хөмрөгийн яамны түшмэлд алджээ. Б.Ринчен. Сандо амбан; в. Үнэт зүйлс, эрдэнэс хуран цогцолсон газар) - Тэр газрыг гүн ухваас та нарын хүслэн болсон сан хөмрөг чинь олдох биз. В.Шарма. Таван сургамж., хүү сан [хуучирсан] (хурааж хуримтлуулсан зүйл, түүний өсөн нэмэгдэх хувь), *санд шингэх босгуул (хутагт тэргүүтэй ихэс лам нарын мэдэл бүхий хүмүүс), сан хөмрөгөө хулгайчаас, саруул талаа түймрээс [зүйр цэцэн үг] (гэнэтийн аюул ослоос үргэлж сэрэмжтэй байх хэрэгтэй гэсэн санаа), сангийн гэрийн үүдэнд сайхан дэнлүү хэрэггүй, сайныг мэдэхгүй хүнд сайхан сэтгэл хэрэггүй [зүйр цэцэн үг] (аливаа зүйлд зүй зохисыг тааруулахгүй бол үр дүнгүй болдог гэсэн санаа);

2. [хуучирсан] Хутагт нарын хувийн аж ахуй: арвин сан (хутагтын бурхан тахил, нандин эд агуурс, мандал, даншиг, өргөл барьц авах, дэлгэрэнгүй...

3. Аливаа чухал зүйлсийг хуримтлуулан хадгалж нөөцлөх газар, хөмрөг: бурхны сан (бурхан шүншиглэхэд хийх эд зүйлс), номын дэлгэрэнгүй...сан (а. Ном судрын зүйлийг хөмрөглөн хадгалах газар; б. Олон нийтэд хэрэгцээт ном, сэтгүүл зэргээр үйлчлэх газар) - Танд номын сангийнхаа доод нүдийг нээн эгнүүлэн өрсөн олон захиаг үзүүлнэ. Л.Дашням. Бурхантын цэцэг., эмийн сан (а. Эм худалдах газар; б. Ойр зуурын хэрэглээний чухал эмийг хийсэн сав, эмийн хайрцаг), усан сан (а. Усыг нөөцөлж нийтэд түгээх газар; б. Ус хуримтлуулан хашсан цөөрөм) - Хожим нь голд далан барьж их хэмжээний усан сан байгуулахын үндэс ч болж болох юм. С.Эрдэнэ. Миний эх орон, миний тоонот., дуу хуурын сан (дуу хуурын хөмрөг) - ”Идэр жинчин” гэдэг дуу сурч ирснээр манай нутгийнхны дуу хуурын санд дур сонирхол татсан шинэ дуу нэмэгдэв. Б.Чойндон. Галбын говьд., зоосны сан (зоосны хуримтлал) - Энэ могойн нүхэнд хэмжээлшгүй их алтан зоосны сан байгаа буй заа. В.Шарма. Таван сургамж., зэвсгийн сан (зэвсгийн хөмрөг) - Сүхээ үүнийг сонсоод аймгийн цэргийн зэвсгийн сан ямар байдгийг үзэх хүсэл оргилов. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., мэдээллийн сан (мэдээ мэдээллийн хуримтлал), тарианы сан [түүх] (сангийн тарианы агуулах), шавийн сан [түүх] (сүм хийдийн агуулах);

4. [шилжсэн] Их нандин, алдартай, үнэт зүйлс, өв: оюуны сан (оюуны өв), урын сан (уран сайхны өв, хуримтлал), дэлгэрэнгүй...

улсын сан	улсын өмч хөрөнгө
сангийн яам	улсын мөнгөн хөрөнгө, түүний эргэлт, төсөв зээллэг зэргийг хариуцдаг яам
сангийн гэр	улсын өмчид хамаарагдах гэр
сангийн орон сууц	улсын мэдлийн орон байр
сангийн мөнгө	улсын мөнгө
сангийн хогшил	сангийн эд хөрөнгө
сангийн нярав	эд хөрөнгийг хариуцан хадгалагч
сангийн аж ахуй	газар тариалан, мал аж ахуй эрхэлдэг улсын аж ахуйн нэгж
санд хураан авах	бусдын хөрөнгө хогшлыг улсын өмч болгох
сан тонох	сангийн эд хөрөнгийг хулгайлах, сэм нууцаар хэрэглэх
сан тоногч	сангийн эд зүйлсийг тонон дээрэмдэгч
сан хөмрөг	а. Хурааж хуримтлуулсан зүйл; б. Улсын хөрөнгө, зоорийг хурааж хадгалах газар - Нутаг усаа хааны сан хөмрөгийн яамны түшмэлд алджээ. Б.Ринчен. Сандо амбан; в. Үнэт зүйлс, эрдэнэс хуран цогцолсон газар
хүү сан	хурааж хуримтлуулсан зүйл, түүний өсөн нэмэгдэх хувь
санд шингэх босгуул	хутагт тэргүүтэй ихэс лам нарын мэдэл бүхий хүмүүс
сан хөмрөгөө хулгайчаас, саруул талаа түймрээс	гэнэтийн аюул ослоос үргэлж сэрэмжтэй байх хэрэгтэй гэсэн санаа
сангийн гэрийн үүдэнд сайхан дэнлүү хэрэггүй, сайныг мэдэхгүй хүнд сайхан сэтгэл хэрэггүй	аливаа зүйлд зүй зохисыг тааруулахгүй бол үр дүнгүй болдог гэсэн санаа
арвин сан	хутагтын бурхан тахил, нандин эд агуурс, мандал, даншиг, өргөл барьц авах, түүнийг хадгалах, зарцуулах ажил эрхэлдэг аж ахуй
бадрах сан	мал сүрэг адуулах, гэгээний орд өргөө барих, хурал номын зардал нийлүүлэх зэрэг ажлыг хариуцдаг аж ахуй
бурхны сан	бурхан шүншиглэхэд хийх эд зүйлс
номын сан	а. Ном судрын зүйлийг хөмрөглөн хадгалах газар; б. Олон нийтэд хэрэгцээт ном, сэтгүүл зэргээр үйлчлэх газар
эмийн сан	а. Эм худалдах газар; б. Ойр зуурын хэрэглээний чухал эмийг хийсэн сав, эмийн хайрцаг
усан сан	а. Усыг нөөцөлж нийтэд түгээх газар; б. Ус хуримтлуулан хашсан цөөрөм
дуу хуурын сан	дуу хуурын хөмрөг
зоосны сан	зоосны хуримтлал
зэвсгийн сан	зэвсгийн хөмрөг
мэдээллийн сан	мэдээ мэдээллийн хуримтлал
тарианы сан	сангийн тарианы агуулах
шавийн сан	сүм хийдийн агуулах
оюуны сан	оюуны өв
урын сан	уран сайхны өв, хуримтлал
эрдмийн сан	эрдмийн уурхай
эрдэнэсийн сан	эрдэнэс агуулсан их хөмрөг
сан дарах	эд хөрөнгө, баялгаа нуух
сан олох	эд баялаг олох
сан хураах	эд хөрөнгө, үнэт зүйлс зэргийг нөөцлөн хадгалах