ДАЙН

1. Улс хоорондын болон нийгмийн бүлгүүдийн хоорондох зохион байгуулалттай зэвсэгт мөргөлдөөн: дайн дэлгэрэнгүй... (дайн дэгдэх) - Ийм цаг ирэхтэй хамт Шамбалын дайн гарах ёстой гэж дээд гэгээдээс хэлсэн юм. С. Буяннэмэх. Малчин Товуудай., дайн дуусах (энх амар цаг ирэх) - Тэгвэл нээрэн дайн дуусах гэж байгаа юм байна гэж авгай инээмсэглээд хүүхдүүдийнхээ нэмэн оруулж ирсэн өвсийг угтан авч заазуурдав. Д. Намдаг. Цаг төрийн үймээн., дайн дэгдэх (дайн эхлэх) - Балданцэрэн “жа” гэж мэхийх боловч “ай яасан их дайн дэгдэх нь вэ” гэж зүрх шимширнэ. Д. Намдаг. Цаг төрийн үймээн., дайн зарлах (а. Дайтах болсноо албан ёсоор нийтэд мэдээлэх; б. [яриа] Муудалцах), дайн өдөөх (дайныг сэдэх, дайтахад турхирах), дайн хийх (дайтах, тулалдах) - Гадаад монголыг байлдан авахын тулд эхлээд тагнуулын дайн хийх хэрэгтэй байна. Д. Дожоодорж. Зүүний сүвэгч., дайны амжилт (дайны ялалт, олз ашиг), дайны аюул (дайнаас үүдэх хор хөнөөл), дайны байдал (дайны хийгээд байгалийн аюул гамшиг гэх мэт онцгой хүнд нөхцөлд төр, засгийн дээд байгууллагын шийдвэрээр улс орон даяар болон түүний зарим хэсэгт тогтоодог онцгой журам), дайны бодлого (дайныг ялалтад хүргэх, өөрт ашигтайгаар дуусгах стратеги) - Хүйтэн дайны бодлого гаарч байлаа. Ч.Дагвадорж. Эх орон., дайны бэлтгэл (дайн эхлүүлэх нөхцөл, бололцоо, хүчин чадлын бэхжил) - Цаг төр түгшүүртэй, дайн дажны сураг чимээ хоног хоногоор ойртон цэрэг дайны бэлтгэл сургууль чангарч байсан үе боловч сумангийн клубт байсхийгээд л олон нийт болно. Ж. Лхагва. Анхны хайрын дууль., дайны гал (дайны өрнөл) - Хялганатын голоос цэрэгт мордсон хөвгүүд дайны гал зогсоход цөм амьд мэнд гарсан сураг сонсогдоход Юмжир баавайн ерөөл үнэхээр бат оршиж, бурхны авралаар боллоо гэж хотлоороо баярлацгаасан билээ. С. Эрдэнэ. Өдрийн од., дайны голомт (дайны хамгийн хор, хөнөөлтэй, ширүүн тулаантай хэсэг), дайны зам (а. Дайн болж өнгөрсөн талбар; б. Аливааг дайн, хүчирхийллээр шийдэх бодлого), дайны олзлогдогсод (дайн тулааны явцад дайсанд баригдаж, олзлогдсон хүмүүс), дайн өдөөгч (дайныг эхлүүлэгч, дайн хийхэд түлхэгч), дайны сүлд (байлдаж буй этгээдийг ивээн хамгаалагч сүлд) - Жамухыг харж суугаа Чингисийн чихнээ их хэнгэрэг дэлдэх чимээ сонсогдон, дайны сүлд хийморь болсон цэргийн их хар тугийг хүндлэн залж яваа морьтон баатрууд нүдэнд нь үзэгдэв. Г. Жигжидсүрэн. Усан дээрх гал., дайны талбар (дайн тулаан болж буй газар), дайны төлөөс (шударга дайнд ялагдсан этгээд дайны хор хохирлыг барагдуулах арга, хэлбэр), дайны хөл (дайны уршгаар үүдсэн хор хөнөөл, үймээн самуун) - Дайны хөлд дассан. Жангар., дайны шарх (а. Дайн тулаанд оролцож авсан шарх; б. Дайнаас гарсан хохирол), аян дайн (аль нэг этгээдийн эсрэг удаан үргэлжилсэн байлдаан) - Монголын зарим ноёд, лам нарын сэтгэл санааг үймүүлэн бага сага дэмжлэг олоод, хойт зүг аян дайн хийсэн боловч Бүрэгтэй, Сэлэнгэ, Зэлтэрт удаа дараа бут цохигдон одоо хойт нуруугаар наашаа зугтаан яваа. Ж. Пүрэв. Аянга., шударга дайн (ард түмнийг ангийн болон нийгмийн дарлалаас чөлөөлөхөд чиглэгдсэн дайн), шударга бус дайн (аливаа дарангуйлал, мөлжлөг, ноёрхлыг бататгах, хамгаалах дайн), дайн байлдаан [хоршоо] (дайн тулаан), дайн дажин [хоршоо] (дайн тулаан, үймээн самуун) - Дайн дажин дэгдээгүй сэн бол тийм нүгэл үйлдэхгүй байсан. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., дайн дайсан [хоршоо] (өштөн дайсан, үймээн самуун) - Дайн дайсан дарагдан амар төвшин амгалан жаргалантай жилийг өнгөрч хар нохой жилийн хавар болж... В.Инжаннаши. Хөх судар., дайн дууссаны хойно цэрэг хэрэггүй, гол гарсны хойно гүүр хэрэггүй [зүйр цэцэн үг] (хэрэглэж өнгөрсний дараа тусыг умартах), дайн үзээгүй хөвгүүн баатар, даяг үзээгүй банди баатар [зүйр цэцэн үг] (зарим үйлийн хүнд хүчир, аюул гамшгийг мэдээгүй байхад зоригтой байдаг гэсэн санаа) - Аюулт дайн хэрэггүй. Б.Явуухулан. Хар ус нуурын шагшуурга;


2. Дайсан: дайнаа дарж, дархан цолоо дуудуулах (дайснаа дийлэн дарж, алдар цуугаа мандуулах), дайнаа ирэхэд дариа дэлгэрэнгүй... [зүйр цэцэн үг] (аливаа бэлтгэл зориулагдсан үйл явдлынхаа өмнө дууссан байх ёстой гэсэн санаа).

дайн гарах дайн дэгдэх
дайн дуусах энх амар цаг ирэх
дайн дэгдэх дайн эхлэх
дайн зарлах а. Дайтах болсноо албан ёсоор нийтэд мэдээлэх; б. [яриа] Муудалцах
дайн өдөөх дайныг сэдэх, дайтахад турхирах
дайн хийх дайтах, тулалдах
дайны амжилт дайны ялалт, олз ашиг
дайны аюул дайнаас үүдэх хор хөнөөл
дайны байдал дайны хийгээд байгалийн аюул гамшиг гэх мэт онцгой хүнд нөхцөлд төр, засгийн дээд байгууллагын шийдвэрээр улс орон даяар болон түүний зарим хэсэгт тогтоодог онцгой журам
дайны бодлого дайныг ялалтад хүргэх, өөрт ашигтайгаар дуусгах стратеги
дайны бэлтгэл дайн эхлүүлэх нөхцөл, бололцоо, хүчин чадлын бэхжил
дайны гал дайны өрнөл
дайны голомт дайны хамгийн хор, хөнөөлтэй, ширүүн тулаантай хэсэг
дайны зам а. Дайн болж өнгөрсөн талбар; б. Аливааг дайн, хүчирхийллээр шийдэх бодлого
дайны олзлогдогсод дайн тулааны явцад дайсанд баригдаж, олзлогдсон хүмүүс
дайн өдөөгч дайныг эхлүүлэгч, дайн хийхэд түлхэгч
дайны сүлд байлдаж буй этгээдийг ивээн хамгаалагч сүлд
дайны талбар дайн тулаан болж буй газар
дайны төлөөс шударга дайнд ялагдсан этгээд дайны хор хохирлыг барагдуулах арга, хэлбэр
дайны хөл дайны уршгаар үүдсэн хор хөнөөл, үймээн самуун
дайны шарх а. Дайн тулаанд оролцож авсан шарх; б. Дайнаас гарсан хохирол
аян дайн аль нэг этгээдийн эсрэг удаан үргэлжилсэн байлдаан
шударга дайн ард түмнийг ангийн болон нийгмийн дарлалаас чөлөөлөхөд чиглэгдсэн дайн
шударга бус дайн аливаа дарангуйлал, мөлжлөг, ноёрхлыг бататгах, хамгаалах дайн
дайн байлдаан

амь өрссөн зэвсэгт тулалдаан

дайн дажин дайн тулаан, үймээн самуун
дайн дайсан өштөн дайсан, үймээн самуун
дайн дууссаны хойно цэрэг хэрэггүй, гол гарсны хойно гүүр хэрэггүй хэрэглэж өнгөрсний дараа тусыг умартах
дайн үзээгүй хөвгүүн баатар, даяг үзээгүй банди баатар зарим үйлийн хүнд хүчир, аюул гамшгийг мэдээгүй байхад зоригтой байдаг гэсэн санаа
дайнаа дарж, дархан цолоо дуудуулах дайснаа дийлэн дарж, алдар цуугаа мандуулах
дайнаа ирэхэд дариа нухах аливаа бэлтгэл зориулагдсан үйл явдлынхаа өмнө дууссан байх ёстой гэсэн санаа