ӨГӨХ
I
1. Авахын эсрэг утга, гардуулах, олгох, бусдын мэдэлд шилжүүлэх: бэлэг өгөх (бэлэг олгох), дэлгэрэнгүй...
баярын бичиг өгөх (баярын бичиг гардуулах), зөвшөөрөл өгөх (зөвшөөрөл олгох) - Харин минут амрах зөвшөөрөл өгөв. Г.Гофман. Хар генерал., зээл өгөх (зээл олгох) - Тариачдад мөн үнээр зээл өгөх гэж үзсэн боловч тариачид түүнд нь дургүйцэж... урам нь хугарчээ. И.С.Тургенев. Ангуучны тэмдэглэл., мөнгө өгөх (мөнгө олгох), ном өгөх (номтой болгох), шагнал өгөх (шагнал гардуулах), хоол өгөх (хоолтой болгох), эм тан өгөх (эм олгох, эмийг бусдын мэдэлд шилжүүлэх), эрх өгөх (эрх олгох, мэдлээ бусдад шилжүүлэх) - Түшмэдэд эрхээ өгөх гэж буйг дам сонсоод... Их хүрээ очих санаатай байна. С.Удвал. Их хувь заяа., амь зуулга өгөх (хоол унд, эд хөрөнгө илүүчлэн амьдралд нь нэмэр болох) - Үгээгүй гуйлгачин хүнд амь зуулга өгөх гэнэ. С.Удвал. Их хувь заяа., өглөг өгөх (өглөг болгох), өгөх авах [хоршоо] (өгөө аваатай байх) - Улс төрийн их байлдаанд охид хүүхдийн найр сэтгэлэг барилдаж, учрал тохиолын уран ташрам өгөх авах бэлэг сэлэг явалцана ухаан мэдэлт Солонгоо охин үнэхээр юутай оюун билиг бүрдэв. В.Инжаннаши. Хөх судар., өгөх хүн гэдийх, авах хүн бөхийх [зүйр цэцэн үг] (хүн бусдаас юм авахдаа дуртай, харин өгөхдөө дургүй байдаг гэсэн санаа), өгөхийн өмнө байхгүй гэдэг, өгсөн хойноо авахгүй гэдэг [зүйр цэцэн үг] (харамч, нэрэлхүү зантай гэсэн санаа);
2. Хадамд гаргах, гэрлүүлэх: хүүхнээ өгөх (хүүхнээ айлд мордуулах), эхнэр авч өгөх (хүүгээ эхнэртэй дэлгэрэнгүй...болгох, гэрлүүлэх);
3. Хэл мэдээ дуулгах, сонсгох: дохио өгөх (чимээ гаргаж мэдэгдэх), мэдээ өгөх (мэдээ дуулгах) - Хошуу бүрд мэдээ дэлгэрэнгүй...өгөх хүн тавья. С.Удвал. Их хувь заяа., хэл чимээ өгөх (сураг чимээ дуулгах), мэдүүлэг өгөх (ялтан хэрэгтэн хийсэн хэргийнхээ тухай ярих) - Бидэнд мэдүүлэг өгөх юмсан. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., өчиг өгөх (хэрэг явдлын тухай ярих, мэдүүлэг өгөх) - За одоо чи өчгөө өгөх болно доо. Б.Чойндон. Галбын говьд., санал өгөх (бодож санаснаа бусдад хэлэх, хүслээ илэрхийлэн гаргах) - Цахилгаан инженерийн ангид санал өгөх гэж байгаа нэг хүүхдийн нүдээ ирмэхэд бусад нь... инээлдэв. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., үг өгөх (тангараглах), тангараг өгөх (андгайлах) - Жанжин минь тангараг өгөх үү. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., *ам өгөх ~ ам өчиг өгөх (хэлсэн үгэндээ хүрнэ гэж амлах, андгайлах) - Чи түүнд юу бүтээнэ гэж ам өгсөн бэ? Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа;
4. Туслах үйл үгийн утгаар хэрэглэхдээ тухайн үйл явдал өнгөрч дууссан утга илтгэнэ: заавар өгөх (зааж чиглүүлэх, зааварлах), дэлгэрэнгүй...даалгавар өгөх (даалгах) - Ринчен дарга... дараагийн ээлжид ажлын даалгавар өгөх болжээ гээд яаруухан алхав. С.Лочин. Газрын дуун., захиа өгөх (захидал илгээх) - Хайрт нөхөр Ивандаа өгөх захидал бичиж хадгалуулаад... Долгор насан эцэслэв. Ж.Дамдин. Миний монгол., тушаал өгөх (ямар нэгэн зүйл хийхийг үүрэг болгох) - Отрядын дарга харуул гаргаад партизанууддаа унтах тушаал өгөхөд ухсан нуувчиндаа унтахаар зэхэцгээв. Г.Гофман. Хар генерал., нэр өгөх (нэртэй болгох) - Тэгээд ямар нэр өгөх билээ гэж бодож явснаа... Д.Тарваа. Дахин төрсөн нь., ивээл өгөх (ач тус хүргэх, энэрэл үзүүлэх) - Түмнээс алба татах гэвэл ивээл өгөх чухал. В.Шарма. Таван сургамж., цохилт өгөх (цохих) - Тэр болгонд цохилт өгөх хэрэгтэй. Г.Жамьян. Гал атгасан гар., үнэ өгөх (а. Үнэ нэмэх; б. Их мөнгө төлөх) - Би тэр моринд нэлээд үнэ өгсөн юм. Я.Цэвэл. Монгол хэлний товч тайлбар толь., хоч өгөх (хочлох), хариу өгөх (а. Хариулах; б. [шилжсэн] Хариу барих) - Дайрч доромжилсных нь хариуг өгөх гэж шүүрч авав. Л.Содов. Хаврын нар., хүч өгөх (хүчээр туслалцах) - Тэр сайхны зах зухаас боловч амсаж түүний төлөө хүчээ өгөх хувь тохиолдсонд баярлана. С.Эрдэнэ. Миний эх орон-миний тоонот., шалгалт өгөх (шалгуулах) - Би чамайг ганцхан сарын дотор их сургуульд шалгалт өгөх чадалтай болгож дөнгөнө. П.Лувсанцэрэн. Хөдөөгийн дуун., амсаж өгөх (амтлах), асааж өгөх (асаах) - Би танд тамхи асааж өгөх гэсэн юм. Ц.Ням-Осор. Юу гэнээ хө., барьж өгөх (салсан, зугтсан, нуугдсан хүн болон юмыг барьж хүргэх, илрүүлэх) - Чи урваж цагаан орост биднийг барьж өгөх гээ юү? Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., бууж өгөх (дагаар орох) - Гитлертээ үнэнч эл цэргийнхэн биднийг бууж өгөх санал гаргаж байна. Г.Гофман. Хар генерал., зааж өгөх (заах) - Хялбархан аргыг бурхан багш зааж өгөх нь ч яасан юм бол доо гэж боджээ. Б.Нямаа. Арандалынхан., дуудаж өгөх (а. Хэлж туслах; б. Бусдад сонсогдохоор унших) - Ирсэн бичиг захиа дуудаж өгөх болов. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн., үзэж өгөх (а. Хийж бүтээсэн зүйлтэй нь танилцах; б. Хэлсэн хүссэн зүйлийг нь ямар нэг юмнаас шүүн харах, Дансанд үзэж өгөв. Яриа), яваад өгөх (явж одох) - Сургууль соёлд орно гээд өөрөө яваад өгөх биз. С.Лочин. Газрын дуун., ярьж өгөх (ямар нэгэн хэрэг явдлын тухай бусдад хэлэх) - Чамд ярьж өгөх юм байна. Ж.Лодой. Бүрхэг шөнө., хэмжээ өгөх (а. Биеэ хэмжүүлэх - Би хувцасны газар очиж хэмжээ өгөөд ирлээ. Я.Цэвэл. Монгол хэлний товч тайлбар толь; б. Юмны хэмжээг мэдэгдэх), *сэтгэлээ өгөх (хайртай болох) - Хэдэн сарын дараа өөр хүнд бие сэтгэлээ өгөхдөө юу гэж бодов. С.Эрдэнэ. Хонгорзул., тал өгөх (дотно байхыг хичээж ая тал засах) - Хожим чи намайг сайн ачтан гэж тал өгөх болно. А.Толстой. Мөнгөн ноён., өгөх оршихын тийн ялгал [хэл шинжлэл] (монгол хэлний нэр үгийн гуравдугаар тийн ялгал).
| бэлэг өгөх |
бэлэг олгох |
| баярын бичиг өгөх |
баярын бичиг гардуулах |
| зөвшөөрөл өгөх |
зөвшөөрөл олгох |
| зээл өгөх |
зээл олгох |
| мөнгө өгөх |
мөнгө олгох |
| ном өгөх |
номтой болгох |
| шагнал өгөх |
шагнал гардуулах |
| хоол өгөх |
хоолтой болгох |
| эм тан өгөх |
эм олгох, эмийг бусдын мэдэлд шилжүүлэх |
| эрх өгөх |
эрх олгох, мэдлээ бусдад шилжүүлэх |
| амь зуулга өгөх |
хоол унд, эд хөрөнгө илүүчлэн амьдралд нь нэмэр болох |
| өглөг өгөх |
өглөг болгох |
| өгөх авах |
өгөө аваатай байх |
| өгөх хүн гэдийх, авах хүн бөхийх |
хүн бусдаас юм авахдаа дуртай, харин өгөхдөө дургүй байдаг гэсэн санаа |
| өгөхийн өмнө байхгүй гэдэг, өгсөн хойноо авахгүй гэдэг хүүхнээ өгөх |
хүүхнээ айлд мордуулах |
| эхнэр авч өгөх |
хүүгээ эхнэртэй болгох, гэрлүүлэх |
| дохио өгөх |
чимээ гаргаж мэдэгдэх |
| мэдээ өгөх |
мэдээ дуулгах |
| хэл чимээ өгөх |
сураг чимээ дуулгах |
| мэдүүлэг өгөх |
ялтан хэрэгтэн хийсэн хэргийнхээ тухай ярих |
| өчиг өгөх |
хэрэг явдлын тухай ярих, мэдүүлэг өгөх |
| санал өгөх |
бодож санаснаа бусдад хэлэх, хүслээ илэрхийлэн гаргах |
| үг өгөх |
тангараглах |
| тангараг өгөх |
андгайлах |
| ам өгөх~ам өчиг өгөх |
хэлсэн үгэндээ хүрнэ гэж амлах, андгайлах |
| заавар өгөх |
зааж чиглүүлэх, зааварлах |
| даалгавар өгөх |
даалгах |
| захиа өгөх |
захидал илгээх |
| тушаал өгөх |
ямар нэгэн зүйл хийхийг үүрэг болгох |
| нэр өгөх |
нэртэй болгох |
| ивээл өгөх |
ач тус хүргэх, энэрэл үзүүлэх |
| цохилт өгөх |
цохих, хариу өгөх |
| үнэ өгөх |
а. Үнэ нэмэх; б. Их мөнгө төлөх |
| үнэлэлт өгөх |
үнэлгээ өгөх, үнэлэх |
| хоч өгөх |
хочлох |
| хариу өгөх |
а. Хариулах; б. [шилжсэн] Хариу барих |
| хүч өгөх |
хүчээр туслалцах |
| шалгалт өгөх |
шалгуулах |
| амсаж өгөх |
амтлах |
| асааж өгөх |
асаах |
| барьж өгөх |
салсан, зугтсан, нуугдсан хүн болон юмыг барьж хүргэх, илрүүлэх |
| бууж өгөх |
дагаар орох |
| зааж өгөх |
заах |
| дуудаж өгөх |
а. Хэлж туслах; б. Бусдад сонсогдохоор унших |
| үзэж өгөх |
а. Хийж бүтээсэн зүйлтэй нь танилцах; б. Хэлсэн хүссэн зүйлийг нь ямар нэг юмнаас шүүн харах, Дансанд үзэж өгөв |
| яваад өгөх |
явж одох |
| ярьж өгөх |
ямар нэгэн хэрэг явдлын тухай бусдад хэлэх |
| хэмжээ өгөх |
а. Биеэ хэмжүүлэх, Би хувцасны газар очиж хэмжээ өгөөд ирлээ. Я.Цэвэл. Монгол хэлний товч тайлбар толь; б. Юмны хэмжээг мэдэгдэх |
| сэтгэлээ өгөх |
хайртай болох |
| тал өгөх |
дотно байхыг хичээж ая тал засах |
| өгөх оршихын тийн ялгал |
монгол хэлний нэр үгийн гуравдугаар тийн ялгал |
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он
Нэвтрэх
Ашиглах заавар
