ӨВӨЛ

Дөрвөн улирлын эцсийн намрын дараа ирэх улирал, жилийн хамгийн хүйтэн үе - Монгол орны өвөл догшин боловч гоо дэлгэрэнгүй... Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., өнтэй өвөл (цас багатай, дулаан өвөл) - Өнтэй өвөл ажлаа базаагаад шинийн нэгэнд… залуучууд тэмээтэй нь морьтонтой ч хамаагүй уралдаж явааг харахад бас л соньхон. С.Удвал. Та бид уулзана., хатуу өвөл (зудтай, хүйт‎эн өвөл), хүйтэн өвөл (хур тунадас ихт‎‎эй, цаг агаар муутай өвөл), өвлийн бэлтгэл (өвлийн улирлын бэлтгэл), өвлийн идэш (өвөл, хаврын цагт идэхээр тарган байх үед нь төхөөрсөн малын мах), өвлийн үүц (өвөл, хавар хэрэглэхээр идэш хийхдээ нөөцөлсөн мах), өвлийн нэхий (намар ахарлаагүй хонины ноос), өвлийн нүүдлийн шувуу (ямар нэгэн газар өвөлжөөд хавар хүйтэн газар очиж өндөглөдөг шувуу), өвлийн тэргүүн сар ~ өвлийн эхэн сар (арван нэгдүгээр сар), өвлийн дунд сар (арван хоёрдугаар сар) - Тэгээд хуучин улирлын өвлийн дунд сард буцаж ирэв. Д.Гонгор нар. Д. Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., өвлийн адаг сар (нэгдүгээр сар), өвлийн амьсгаа (намар дуусаж, өвлийн тэргүүн сар эхлэх үеийн цаг уур) - Намрын сэрүүн унаж, өвлийн амьсгаа сарын тэртээгээс үлээж эхлэх үеэр юмсан. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., өвлийн туйл (хорин дөрвөн улирлын нэг; өдрийн богинын туйл, ес эхлэх цаг; арван хоёрдугаар сарын хорин нэгэн, хорин хоёр, хорин гурванд таарна), өвөл цаг (арван нэг, арван хоёр, нэгдүгээр сарын хоорондох хугацаа) - Чингэлтэйн хорооны нэг дэлгүүрийн үүдэнд өвөл цаг ямаан дахтай, зун цаг тэнгэр бүрхэг бол дарсгар ёрог цувтай нэг манаач өнжөөд суудаг байжээ. Б.Ринчен. Гүнж., өвөл болох (жилийн хамгийн хүйтэн улирал ирэх) - Өвөл болохоос наана хувцас хунараа солихыг бодъё доо. Ж.Лодой. Бүрхэг шөнө., өвөл зун [хоршоо] (дөрвөн улирлын хамгийн хүйтэн, хамгийн дулаан цаг үе) - Жич өмнө хойно хоёр нутаг өвөл зун хоёр хотод хот бүрт гурван зуун түмэн лан мөнгийг илгээж... билээ. В.Инжаннаши. Хөх судар., *өвлийн өвгөн (шинэ жилээр өвгөн хүний дүрийг бүтээж хуучин оныг үдэх ёслолын хүн) - Яг шөнийн 12 цаг болж, өвлийн өвгөнийг орж ирэнгүүт Эрдэнэбат адуундаа зөрөөд гарчээ. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., өвлийн өвгөн болох (шинэ жилээр урт цагаан сахалтай өвгөн хүний дүрийг бүтээх) - Би өвлийн өвгөнөөс бэлгээ аль хэдийн авсан юм. Б.Полевой. Эцсийн бүлэгт., өвөл хавар хоёр нийлж зунаа барна [зүйр цэцэн үг] (хүйтэн, салхи шуурга ихтэй гэсэн санаа), өвлийн хүйтэн хавартаа, өвгөдийн гэрээс хүүхдэд [зүйр цэцэн үг] (тухайн өвөл хэрхэн өнгөрч буй нь хаврын улиралд мэдэгддэг, хөгшин настай хүмүүсийн сургаал үр хүүхдэд уламжлагдан үлддэг гэсэн санаа).

өнтэй өвөл цас багатай, дулаан өвөл
хатуу өвөл зудтай, хүйтэн өвөл
хүйтэн өвөл хур тунадас ихтэй, цаг агаар муутай өвөл
өвлийн бэлтгэл өвлийн улирлын бэлтгэл
өвлийн идэш өвөл, хаврын цагт идэхээр тарган байх үед нь төхөөрсөн малын мах
өвлийн үүц өвөл, хавар хэрэглэхээр идэш хийхдээ нөөцөлсөн мах
өвлийн нэхий намар ахарлаагүй хонины ноос
өвлийн нүүдлийн шувуу ямар нэгэн газар өвөлжөөд хавар хүйтэн газар очиж өндөглөдөг шувуу
өвлийн тэргүүн сар ~ өвлийн эхэн сар арван нэгдүгээр сар
өвлийн дунд сар арван хоёрдугаар сар
өвлийн адаг сар нэгдүгээр сар
өвлийн амьсгаа намар дуусаж, өвлийн тэргүүн сар эхлэх үеийн цаг уур
өвлийн туйл

хорин дөрвөн улирлын нэг өдрийн богинын туйл, ес эхлэх цаг арван хоёрдугаар сарын хорин нэгэн, хорин хоёр, хорин гурванд таарна

өвөл цаг арван нэг, арван хоёр, нэгдүгээр сарын хоорондох хугацаа
өвөл болох жилийн хамгийн хүйтэн улирал ирэх
өвөл зун дөрвөн улирлын хамгийн хүйтэн, хамгийн дулаан цаг үе
өвлийн өвгөн шинэ жилээр өвгөн хүний дүрийг бүтээж хуучин оныг үдэх ёслолын хүн
өвлийн өвгөн болох шинэ жилээр урт цагаан сахалтай өвгөн хүний дүрийг бүтээх
өвөл хавар хоёр нийлж зунаа барна хүйтэн, салхи шуурга ихтэй гэсэн санаа
өвлийн хүйтэн хавартаа өвгөдийн гэрээс хүүхдэд тухайн өвөл хэрхэн өнгөрч буй нь хаврын улиралд мэдэгддэг, хөгшин настай хүмүүсийн сургаал үр хүүхдэд уламжлагдан үлддэг гэсэн санаа