ЦАРАЙ

1. Хүний нүүрийн өнгө зүс, дүр төрх: царай алдах (а. Эцэж турах, уруу царайлах, хийморьгүй болох дэлгэрэнгүй...


2. Учрах - Эс бөгөөс “Би дахиад ямар хүний царай хардаг бол? Надтай үүнээс долоон дор бас нэг айхавтар амьтан учирвал яадаг билээ” дэлгэрэнгүй... Ж.Пүрэв. Мянган захидал., нүүр царай [хоршоо] (а. Хүний зүс царай; б. Юмны өнгө, төрх байдал), царай дүр [хоршоо] (нүүр төрх), царай зүс [хоршоо] (нүүрийн өнгө зүс) - Царай зүс нь арилсан саран адил. В.Инжаннаши. Улаанаа ухилах тэнхим; 2. [шилжсэн] Аливаа үйл, юмны байдал төлөв:  [яриа]  тэнгэрийн царай ч өөдлөхгүй нь (тэнгэрийн байдал ч сайжрахгүй нь), *уруу царайлж, уутан магнайлах (уруу дорой байдал гаргах), *ухна царайлах (уруу царайлах, унхиагүй байх), *цай ч үгүй, царай ч үгүй (а. Юу ч байхгүй, хоосон; б. Таагүй байдалтай).

царай алдах

а. Эцэж турах, уруу царайлах, хийморьгүй болох; б. Гуйж гувших, бусдыг аргадан санаа байдалд нь зохицож явах; в. [шилжсэн] Харамлах, нарийндаа хатах.

царай сайтай а. Царай зүс цэвэрхэн, царайлаг; б. Байдал төлөв найртай сайхан
царай муутай а. Өнгө үзэмж муутай; б. [шилжсэн] Харамч, хэдэр байдалтай
царай улайх а. Халууцсан, халуурсан зэргээс болж нүүр улаан болох; б. [шилжсэн] Ичих; в. Уурлах
царай харах а. Царайны нь өнгийг шинжих; б. [шилжсэн] Бусдаас юм горьдон хүлээх бусдын гарыг харах, дэм горилох
царай хувирах хувьсах уурласан, айсан, өвдсөнөөс болж царайны өнгө хувиран өөрчлөгдөх
царай нь барайх а. Царай нь хийморьгүй харагдах; б. Ууртай байдал царайд нь илрэх; в. Муудалцах
царай нь засрах а. Хүний өнгө зүс сайжрах; б. Өвчтэй хүний бие хэвдээ орох, сайжрах
царай нь улалзах ичих зовох, уурласны шинж илрэх
царай барайлгах хүний царайны өнгө гэнэт дүнсгэр, баргар болох
царай дарах өмссөн хувцас зэрэг нь хүний байдлыг гутаах
царай гаргах дүр үзүүлэх, байдал гаргах
царай орох бие тэнхэрч засрах, сайжрах
царай өгөх нүүр өгөх
нүүр царай а. Хүний зүс царай; б. Юмны өнгө, төрх байдал
царай дүр нүүр төрх
царай зүс нүүрийн өнгө зүс
уруу царайлж уутан магнайлах уруу дорой байдал гаргах
ухна царайлах уруу царайлах, унхиагүй байх
цай ч үгүй царай ч үгүй а. Юу ч байхгүй, хоосон; б. Таагүй байдалтай