ХАВИРГА

1. Хүн болон нугалмайт амьтны сээр, нуруу өвчүүг холбож чээжний хөндийг үүсгэдэг тахир нарийн яснууд - Дамба хэдэн дэлгэрэнгүй... Ж.Бямба. Их аяныхан., богино хавирга (өвчүүний дээд этгээдийн охор хавирга), өндөр хавирга (мал, амьтны хааны дөрвөн урт хавирга), хавирга мод (хоёр босоо баганын хооронд тэнцүү зайтай хөндлөн тааруулсан олон бөөрөнхий мод, авирах дүүжигнэх зэрэг элдэв хөдөлгөөн хийж болох биеийн тамирын хэрэгсэл), хавирга нэвт хөрөх (голд хүйт ортол даарах, маш их даарах), хавирга хадах (хавирганы толгойг сээрээс салгах), хавирга хугарах (хавирганы яс гэмтэх), хавиргаар хатгах (сүвээ, чээжний хажуугаар хавирга орчмоор хатган өвдөх), хавирганы булчин (хавирганы ясны завсар дахь булчин), хавирганы бураа (хавирганы толгой), хавирганы гялтан (хавирганы хальс), хавирганы толгой (хавирганы сээртэй залгах бондгор үзүүр), хавирганы хальс (хавиргaны дотор гадуур бүрсэн хальс), хавирга сүвээ [хоршоо] (чээжний хажуу хэсэг), *хавирга нэвтрэх (ихэд даарч жихүүцэх гэсэн санаа), *хавирга нь хэрзийх (маш их турж эцэх гэсэн санаа);


2. Юмны хажуу тал: хавирга нуруу (байшин барилгын ноён нурууны хажуугийн нуруу, хөндлөн нуруу), хавирган анги дэлгэрэнгүй...[цэрэг] (хажуу жигүүрийн анги), дөрөөний хавирга (дөрөөний гуя), уулын хавирга (уулын хажуугийн хэлбэрүү газар) - Богд эрээн хавиргаар нутаглаж байсан билээ. Ж.Дамдин. Үймээний жил., хажуу хавирга [хоршоо] (хажуу тал, ойр дэргэд, хавь ойр, ойр тойрныхон) - Гэнэт тэдний буцан зугтах замыг хаахаар отож байсан хэсэг дайсан монголчуудын хажуу хавирганаас гэнэт амдан дайрав. Б.Догмид. Ялгуусан хутагтын дууль., *хавиргаа хазах (ойр орчныхоо хүмүүст хор хүргэх гэсэн санаа); *хавирга муут (ойр орчим, хажууд байхад нь түшиг муутай гэсэн санаа), *хавирга таших (хажуу талаас цохих, довтлох гэсэн санаа), *хавиргаараа эргэх (бүтэл нь хазайх, хэрэг явдал буруугаар эргэх гэсэн санаа) - Ялангуяа энэ зүйл нэг хавиргаараа эргэчих юм бол өнөө хэрүүл маргаан өдөөдөг муу нэртэйгээрээ нь бас над руу эргэж болохыг хэн байг гэх билээ. Ц.Цэдэнжав. Хаврын урь., хавирга хатгаж сүвээ сүлбэх [зүйр цэцэн үг] (өдөөн хатгах, янз байдлыг туршин үзэх гэсэн санаа);

3. Хагас дугуй хэлбэртэй юм, хавирган хэлбэртэй юм: хавирган дөрөө (хавирга мэт матигар хоёр төмрийг өөд өөдөөс нийлүүлэн гагнасан дэлгэрэнгүй...
богино хавирга өвчүүний дээд этгээдийн охор хавирга
өндөр хавирга мал, амьтны хааны дөрвөн урт хавирга
хавирга мод хоёр босоо баганын хооронд тэнцүү зайтай хөндлөн тааруулсан олон бөөрөнхий мод, авирах дүүжигнэх зэрэг элдэв хөдөлгөөн хийж болох биеийн тамирын хэрэгсэл
хавирга нэвт хөрөх голд хүйт ортол даарах, маш их даарах
хавирга хадах хавирганы толгойг сээрээс салгах
хавирга хугарах хавирганы яс гэмтэх
хавиргаар хатгах сүвээ, чээжний хажуугаар хавирга орчмоор хатган өвдөх
хавирганы булчин хавирганы ясны завсар дахь булчин
хавирганы бураа хавирганы толгой
хавирганы гялтан хавирганы хальс
хавирганы толгой хавирганы сээртэй залгах бондгор үзүүр
хавирганы хальс хавирганы дотор гадуур бүрсэн хальс
хавирга сүвээ чээжний хажуу хэсэг
хавирга нэвтрэх ихэд даарч жихүүцэх гэсэн санаа
хавирга нь хэрзийх маш их турж эцэх гэсэн санаа
хавирга нуруу байшин барилгын ноён нурууны хажуугийн нуруу, хөндлөн нуруу
хавирган анги хажуу жигүүрийн анги
дөрөөний хавирга дөрөөний гуя
уулын хавирга уулын хажуугийн хэлбэрүү газар
хажуу хавирга хажуу тал, ойр дэргэд, хавь ойр, ойр тойрныхон
хавиргаа хазах ойр орчныхоо хүмүүст хор хүргэх гэсэн санаа
хавирга муут ойр орчим, хажууд байхад нь түшиг муутай гэсэн санаа
хавирга таших хажуу талаас цохих, довтлох гэсэн санаа
хавиргаараа эргэх бүтэл нь хазайх, хэрэг явдал буруугаар эргэх гэсэн санаа
хавирга хатгаж сүвээ сүлбэх өдөөн хатгах, янз байдлыг туршин үзэх гэсэн санаа
хавирган дөрөө хавирга мэт матигар хоёр төмрийг өөд өөдөөс нийлүүлэн гагнасан зууван хэлбэрийн тавагтай дөрөө
хавирган сар хавирга мэт хэлбэртэй шинийн болон хуучдын сар
хавхны хавирга хавхны төмөр хүрээнд бэхэлсэн хоёр матмал төмөр
хавирган цэцэг дөрвөн ирмэг бүхий шулуун иштэй, бариулгүй чагтлан ургасан навчтай, хөхөвтөр баг цэцэгтэй нэг наст өвслөг ургамал, эмд орно