1. Юм үзэгдлийг үгээр ялган тэмдэглэсэн нь: овог нэр (тухайн хүний эцгийн болон өөрийн дуудах үг), дэлгэрэнгүй...
овог нэрийг асуух (өөрийн нь болон эцгийнх нэр хэн гэдгийг асуух) - Сөгдөөд нэр овгийг асуухуйд хөгшин хүмүүн өгүүлрүүн... Гурван улсын үлгэр., газар усны нэр (тухайн газар, усанд оноон өгсөн үг), нэрсийн жагсаалт (хүн болон бараа бүтээгдэхүүн зэргийн нэрийг цагаан толгойн дарааллаар бичсэн хүснэгт) - Би таны нэрийг тэтгэвэрт суугчдын нэрсийн жагсаалтад хэвээр байлгаж байна шүү. Л.Түдэв. Уулын үер., орлогын нэр (орсон зүйлийг бичсэн жагсаалт), сонины нэр (тухайн сонинд оноосон үг), оноосон нэр (бусдаас ялгаж тусгайлан өгсөн үг), хийсвэр нэр (бодит бус ухагдахуун илэрхийлэх үг), жинхэнэ нэр (а. Тухайн хүнийг төрөхөд нь өгсөн албан ёсны дуудах үг; б. [хэл шинжлэл] Хүн, амьтан, юм үзэгдэл хийгээд бодит тодорхой, ерөнхий хийсвэр аливаа ухагдахууныг заан илэрхийлэх үг), нэр томьёо (мэргэжлийн ухагдахууныг бүрэн дүүрэн илэрхийлэх дан үг болон нийлмэл үг) - …заримд нь нэр томьёо бий болоогүй, нэр өгөхөд хэцүү. Б.Ринчен. Марк Твений минь махыг нь идэж дээ., нэр төрөл [хоршоо] (ямар нэгэн зүйлийг бүлэглэн хуваасан нь);овог нэр | тухайн хүний эцгийн болон өөрийн дуудах үг |
овог нэрийг асуух | өөрийн нь болон эцгийнх нэр хэн гэдгийг асуух |
газар усны нэр | тухайн газар, усанд оноон өгсөн үг |
нэрсийн жагсаалт | хүн болон бараа бүтээгдэхүүн зэргийн нэрийг цагаан толгойн дарааллаар бичсэн хүснэгт |
орлогын нэр | орсон зүйлийг бичсэн жагсаалт |
сонины нэр | тухайн сонинд оноосон үг |
оноосон нэр | бусдаас ялгаж тусгайлан өгсөн үг |
хийсвэр нэр | бодит бус ухагдахуун илэрхийлэх үг |
жинхэнэ нэр | а. Тухайн хүнийг төрөхөд нь өгсөн албан ёсны дуудах үг б. [хэл шинжлэл] Хүн, амьтан, юм үзэгдэл хийгээд бодит тодорхой, ерөнхий хийсвэр аливаа ухагдахууныг заан илэрхийлэх үг |
нэр томьёо | мэргэжлийн ухагдахууныг бүрэн дүүрэн илэрхийлэх дан үг болон нийлмэл үг |
нэр төрөл | ямар нэгэн зүйлийг бүлэглэн хуваасан нь |
нэр бүхий | нэр дурдсан |
нэр дурдсан | оноож өгсөн дуудах үг нь гарсан, нэр гарсан |
нэр дурдсан хүмүүс | нэр гарсан хүмүүс |
нэр зээлдэх | нэр зээлэх |
нэр зээлэх | бусдад оноон өгсөн үгийг өөртөө завшин ашиглах |
нэр мэдүүлэх | а. Нэрээ хэлж танилцуулах Гэтэл шинэ танил нь олон бүсгүйчүүдэд балмагдан сүрдэж, бас бүрэг ичимхийдээ дийлэгдэн дөнгөж нэр усаа л мэдүүлжээ. Л.Түдэв. Нүүдэл б. Ямар нэгэн ажил хэрэгт оролцохоор бүртгүүлэх |
нэр цээрлэх | жинхэнэ нэрийг хэлэхгүй, ямар нэгэн нэрээр орлуулан нэрлэх |
нэр хамтрах | ямар нэгэн зүйлийг хамт хийсэн хүмүүсийг дараалуулан бичих |
нэр цохох | олны дотроос оноох, онцлон дуудах |
нэр ташлах | нэр цохсон хүний дараа дэдлүүлэн нэрийг зааж оруулах |
нэр дэвших | сонгуульд ажилд оролцохоор албан ёсоор мэдэгдэх |
нэр дэвшүүлэх | сонгуульт ажилд оролцуулахаар нам болон ямар нэгэн байгууллагаас нэрийг нь тодорхойлон гаргах |
нэрээ татах | аливаа албан тушаал болон сонгуульд нэр дэвшүүлснээ болих |
нэрийн өмнөөс | төлөөнөөс |
нутгийн ардынхаа нэрийн өмнөөс | нутаг усныхныгаа төлөөлөн |
нэрийн хуудас | а. Овог нэр, хаягаа бичсэн жижиг хэрчмэл цаас б. Тухайн хүн болон албан байгууллагыг төлөөлж чадахуйц шилдэг зүйл |
нэрийн цэс | хүний нэрсийг дэс дараалан бүтээсэн бүртгэл |
багын нэр | хүүхэд үед нь дууддаг байсан үг |
нэр ус | тухайн хүний овог нэр, харьяалал |
нэрийг мултлах | албан тушаалаас нь буулгах |
журамд мэдүүлж нэрийг мултлах | зохих газарт албан ёсоор айлтган албан тушаалаас нь буулгах |
нэр нүүрээ барах | олонд хүндгүй болох, муу хэлэгдэх |
нэр муудах | олонд хүндгүй болох |
нэр хугарах | алдар нь муудах, олонд хүндгүй болох |
нэхий бүтнээс нэр бүтэн дээр | олонд хүндлэгдэн амьдрах хэрэгтэй гэсэн санаа |
хүний газар нэр хугарахаар өөрийн газар яс хугар | харьд явахад нэр төр хамгийн чухал гэсэн санаа |
хүн нэрээ тогос өдөө | нэр төрөө бодох нь чухал гэсэн санаа |
аймхай хүн амиа аврахгүй, аальгүй хүн нэрээ аврахгүй | ямар ч чадваргүй байх гэсэн санаа |
нэр алдарших | алдар нь олон түмэнд түгэх |
нэр гутах | нэр гутрах |
нэр гутрах | нэр алдар нь доройтож муудах |
нэрд гарах | нэр алдар нь нийтийн дотор товойж тодрох |
нэрд гарсан эрдэмтэн | алдартай эрдэмтэн |
нэр муутай | нэр алдар нь гутаж доройтсон |
нэр сайтай | олон түмэнд хүндтэй |
нэр олох | а. Нэртэй болох, нэр алдар нь түгэх б. [шилжсэн] Бусдад сайн хүн мэт харагдахыг хичээх |
нэр харах | а. Нэрээ бодох б. Нэр хүнд, алдар тушаалыг нь харгалзан ялгаварлах |
нэр цэвэрлэх | нэр муудах болсон шалтгааныг олж цагаадах |
нэрээ бодох | а. Нэр төрөө эрхэмлэн хайрлах б. [шилжсэн] Нэрэлхэх |
нэрээ хайрлах | нэр төрөө эрхэмлэх |
нэр цагаатгах | нэр муудсан шалтгааныг олж холбогдох газрын шийдвэрээр нэр төрөө сэргээх |
нэр ашиг | нэр төр хөөцөлдөх сонирхол |
алдар нэр~нэр алдар | а. Тухайн хүнийг төрөхөд өгсөн дуудах үг б. [шилжсэн] Олонд түмэнд үнэлэгдэх байдал |
нэр алдар нь түгэх | алдар нь олонд түгэн тархах |
нэр нөлөө | нэр хүндтэй, бусдад нөлөөлж чадахуйц |
нэр төр | алдар хүнд |
нэр сүр | алдар цол, хүч чадал |
нэр хүнд | олон түмэнд үнэлэгдэх байдал, алдар нэр |
нэр цол | а. Алдар, хэргэм зэрэг Чингис богд чин сайдуудын мянган жилийн нэр цолыг өргөмжлөв. В.Инжаннаши. Хөх судар б. [шилжсэн] Хоч |
нэр цуу | олон даяар магтагдаж дуурьссан алдар |
нэр хүндээ алдах | нэр нүүрээ барах |
сайн нэрийг хүсэвч олдохгүй, муу нэрийг хусавч арилахгүй | нэр сайтай болох бэрх, нэгэнт муу нэртэй болбол түүнээс салах бүр ч хэцүү гэсэн санаа |
нэрийг бодвол хор нүүрийг бодвол хир | нэр ашиг, алдар хүндийн хойноос хэтэрхий хөөцөлдвөл эцэстээ муу үр дүнд хүрнэ гэсэн санаа |
нэр хэмээх | зэмдэглэх, хагас дутуу гүйцэтгэх |
нэр зүүх | ажил хэргийг хагас дутуу хийн оромдох |
нэр оролцох | а. Тухайн ажил хэрэг, явдлыг хийж гүйцэтгэхэд хамтран ажиллах б. [шилжсэн] Нэр зүүх |
ор нэрийн төдий хийх | хагас дутуу хийх, нэр зүүх |
нэртэй цэцэг | шимтэй хөрс, сийрэг ой модон дотор ургадаг бут мод үндэс навч нь эмд орно |
Нэрсийг манай нутагт "нэр" хэмээн хэлдэг.
Д.Нямсүрэн (Хөвсгөл, Мөрөн)2016-06-18 15:22:26
Оноосон нэр төрсөн хүүхдэд нэр өгөх
Манай дүү шинээр мэндэлж нэр өглөө.
Зочин 2022-11-21 18:20:59
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он