ОНГОН 						
							
							
														
								
										
						 
						
													
					 
				 
				
					
						1. Шүтээн, сахиус: онгон шүтээн [хоршоо] (а. Тахин шүтэж буй эзэд, савдгийн сүг сүнс, тэдгээрийг дэлгэрэнгүй...
дүрсэлсэн дүрс; б. [шилжсэн] Ариун нандин, эрхэм зүйл); 
2. Бөөгийн шашны онгод сахиус оршсон хэмээн тахих тахилгат зүйл: онгон сүнс (нас барагсдын сүнс шингэсэн зүйл) - Засагчийн онгон дэлгэрэнгүй...сүнс бүхий пайзыг хатны нь пайзын хамт өвгөдийн сүмд засан оруулах ёслол. Б.Ринчен. Сандо амбан., онгон уул [хуучирсан] (тахилгат дархан уул), онгон тахилга [хуучирсан] (эрхэмлэн тахисан шарил, булш зэрэг); 
3. Дээдсийн шарилыг хөдөөлүүлсэн газар: Чингисийн онгон (Чингис хааны шарил болон эдэлж хэрэглэж байсан эд зүйлсээс нь оршуулсан дэлгэрэнгүй...газар), эцгийн онгонд ёслох (эцгийнхээ оршуулгад ёслон мөргөл үйлдэх); 
4. [шилжсэн] Онгон шүтээндээ өргөж өөрсдөө эдлэхээ больж дархалсан зүйл: онгон морь (а. Бөөг хөдөөлүүлэхдээ дагуулж тавьсан, уналгад дэлгэрэнгүй...хэрэглэх ёсгүй морь; б. Унаж эдлэгдээгүй эмнэг морь), онгон мал (дархалж сэтэрлэсэн мал); 
5. [шилжсэн] Хүн эзэмшиж хэрэглээгүй ариун: онгон тал (байгалийн унаган төрхөөрөө буй газар нутаг), онгон дэл (а. дэлгэрэнгүй...Морины мундаад үлдээсэн хур дэл - Аранзал хоёр хүлгийн онгон дэлийг нь түшилцээд... байж гэнэ. Жангар; б. Огт хайч хүргээгүй унаган дэл), онгон үс (а. Багын унаган үс; б. Хүний ур мэнгэн дээр ургасан туг үс; в. Залуу хүний толгойд ургасан хэсэг цагаан үс), онгон бүсгүй (охин биеэрээ эмэгтэй), онгон дархан [хоршоо] (хүн, амьтан хүрч хөндөөгүй болон хөндөж болохгүй хэмээн дархалж эрхэмлэсэн ариун зүйл), онгон ороо [хоршоо] (хүнд огт баригддаггүй ороо догшин), атар онгон [хоршоо] (а. Хагалж тариалаагүй эрүүл газар; б. Уналга эдэлгээнд хэрэглэгдэж байгаагүй эмнэг мал адгуус; в. Эрх танхи, бага балчир үе), эмнэг онгон [хоршоо] (атар онгон); 
6. [шилжсэн] Эрх танхи, омголон ардаг: онгон зантай (эрх танхил зан), онгон омголон [хоршоо] (ардаг догшин, омог дэлгэрэнгүй...бардам зан), онгон омог [хоршоо] (хүнд дийлэгдэж, омог сүрээ даруулж үзээгүй бардам догшин зан ааш), онгон зэрлэг (хүн, амьтнаас хол хөндий) - Он жилийг элээхдээ онгон зэрлэг явахдаа... Ч.Лхамсүрэн. Хүрэн морь; 
7. [шилжсэн] Хичээнгүй, найртай, элэгсэг: 
элэгсэг онгон [хоршоо] (дотно, найрсаг байдал).						
						
					
 
					
												
							| онгон шүтээн | 
							а. Тахин шүтэж буй эзэд, савдгийн сүг сүнс, тэдгээрийг дүрсэлсэн дүрс; б. [шилжсэн] Ариун нандин, эрхэм зүйл | 
						
												
							| онгон сүнс | 
							нас барагсдын сүнс шингэсэн зүйл | 
						
												
							| онгон уул | 
							тахилгат дархан уул | 
						
												
							| онгон тахилга | 
							эрхэмлэн тахисан шарил, булш зэрэг | 
						
												
							| Чингисийн онгон | 
							Чингис хааны шарил болон эдэлж хэрэглэж байсан эд зүйлсээс нь оршуулсан газар | 
						
												
							| эцгийн онгонд ёслох | 
							эцгийнхээ оршуулгад ёслон мөргөл үйлдэх | 
						
												
							| онгон морь | 
							а. Бөөг хөдөөлүүлэхдээ дагуулж тавьсан, уналгад хэрэглэх ёсгүй морь; б. Унаж эдлэгдээгүй эмнэг морь | 
						
												
							| онгон мал | 
							дархалж сэтэрлэсэн мал | 
						
												
							| онгон тал | 
							байгалийн унаган төрхөөрөө буй газар нутаг | 
						
												
							| онгон дэл | 
							а. Морины мундаад үлдээсэн хур дэл Аранзал хоёр хүлгийн онгон дэлийг нь түшилцээд... байж гэнэ. Жангар; б. Огт хайч хүргээгүй унаган дэл | 
						
												
							| онгон үс | 
							а. Багын унаган үс; б. Хүний ур мэнгэн дээр ургасан туг үс в. Залуу хүний толгойд ургасан хэсэг цагаан үс | 
						
												
							| онгон бүсгүй | 
							охин биеэрээ эмэгтэй | 
						
												
							| онгон дархан | 
							хүн, амьтан хүрч хөндөөгүй болон хөндөж болохгүй хэмээн дархалж эрхэмлэсэн ариун зүйл | 
						
												
							| онгон ороо | 
							хүнд огт баригддаггүй ороо догшин | 
						
												
							| атар онгон | 
							а. Хагалж тариалаагүй эрүүл газар; б. Уналга эдэлгээнд хэрэглэгдэж байгаагүй эмнэг мал адгуус; в. Эрх танхи, бага балчир үе | 
						
												
							| эмнэг онгон | 
							атар онгон | 
						
												
							| онгон зантай | 
							эрх танхил зан | 
						
												
							| онгон омголон | 
							ардаг догшин, омог бардам зан | 
						
												
							| онгон омог | 
							хүнд дийлэгдэж, омог сүрээ даруулж үзээгүй бардам догшин зан ааш | 
						
												
							| онгон зэрлэг | 
							хүн, амьтнаас хол хөндий | 
						
												
							| элэгсэг онгон | 
							дотно, найрсаг байдал | 
						
											
								
			
				 
								
											 
			
			
		 
		
	 
 
	
	
			© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он