1. Эзэмшиж байсан юмнаасаа салах, хаях гээх: адуу алдах (адуунаасаа салах), малгай дэлгэрэнгүй...
алдах (малгайгаа гээх), мөнгө алдах (мөнгөө гээх, мөнгөнөөсөө салах);| адуу алдах | адуунаасаа салах |
| малгай алдах | малгайгаа гээх |
| мөнгө алдах | мөнгөө гээх, мөнгөнөөсөө салах |
| хутга алдах | а. Хутгаа унагах; б. Хутгаа алдах |
| ташуураа алдах | а. Ташуураа унагах; б.Ташуураа гээх |
| ташуур алдам | маш их жавартай хүйтэн |
| баримжаа алдах | баримталбал зохих зүйлээс зөрчих, хазайх |
| ёс алдах | хэв журмаас гаж буруу явах |
| замаа алдах | а. Төөрөх, мөрдөх замгүй болох; б. Амьдралын буруу замд орох |
| монголоо алдах | монгол үндэснийхээ ёс заншлыг умартан гээх |
| нэр хүндээ алдах | үнэ хүндгүй болох |
| сахилга алдах | журамлан дагаж явбал зохих зүй зарчмаас зөрчиж буруудах |
| хүнээ алдах | хүн чанараа гээх |
| цаг алдах | а. Ажиллах цагийг гарздах; б. Үйл ажлын зохистой үеийг үргүй өнгөрүүлэх; в. Цагаа хулгайд алдах |
| чиг алдах | а. Зүй зарчим, гол шугамаасаа гажиж хазайх; б. Зүг алдах |
| эх захаа алдах | дээр дор, ах захын ялгаа ёсыг үл хайхрах |
| жавхаа алдах | сүр жавхлангүй болох |
| замбараа алдах | эх зах, эмх цэгцгүй болох |
| зүс алдах | өнгө зүс гундаж муудах |
| зүрх алдах | айж сүрдэх, халшрах |
| өнгө алдах | язгуурын өнгө дүр, төрх нь үгүй болж, өнгө гандах |
| сойлго алдах | адуу, тэмээ зэрэг сойсон малын уяа, эдэлгээ, идэш нь тохиромжгүй болох |
| тав тух алдах | тохигүй байх тохигүй болох |
| хүч алдах | а. Хүн, амьтан, юмны чадал тэнхээ мөхөсдөх; б. Малын тарга тэвээрэг муудах |
| хэмжээ алдах | буруу хэмжих, хэмжээнээс зөрж өөр болох |
| хээгээ алдах | ичих зовохоо болих |
| чанараа алдах | юмны яс чанар урьдах байдлаасаа дордох |
| царай алдах | а. Өнгө зүс гундаж муудах; б. [шилжсэн] Харамч, аминч зан гаргах |
| сэтгэл алдах | а. Санаа зовон гутрах; б. Итгэлгүй болох; в. Хэн нэгэнд дурлах |
| аргаа алдах | хэрхэх аргаа олохгүй болох, арга тасрах, гайхшаа барах |
| ашиг алдах | ашиг олз байхгүй болох |
| ая алдах | а. Сэтгэл зохисгүйдэж, зан ааш хувирах; б. Дууны хөг аяыг тохируулахгүй болох |
| бэл алдах | худалдаа наймаанд хөрөнгө мөнгөөр хохирох |
| мөрий алдах | бооцоолж наадахад хожигдсон нь хожсондоо бооцоо өгөх |
| орлого алдах | орлогогүй болох |
| чадвараа алдах | чадваргүй болох |
| хөлс алдах | а. Хөлс маш их гарах; б. Хөлс сэвж эмгэгтэй болох |
| чацга алдах | гэдэс өвдөж, шингэн ялгадас ойр ойрхон гарах |
| шээс алдах | а. Ойр ойрхон шээх; б. Маш их айх |
| гам алдах | эмчилгээний дагавал зохих журмыг эс биелүүлэх |
| зүг алдах | зүг чиггүй болох, төөрөх |
| мөр алдах | мөшгөх мөр замгүй болох |
| мөрөө алдах | а. Явсан замаа олохгүй болох; б. Хуулах, унших, бичих зэрэгт эгнээ орхин алгасах в. [шилжсэн] Гэмт хэрэг хийх, архи уух зэргээр амьдралаа үрэх |
| нойр алдах | нойргүйдэх |
| сэрэмж алдах | бодож болгоомжлохгүй осолдох |
| тамир тэнхээ алдах | хүчин чадал буурч доройтох |
| тоо алдах | а. Тоолж баршгүй; б. Тоолж буй зүйлийн дэс дугаарыг алдах |
| хүн дүрсээ алдах | хүний ёсноос гажууд зүйл хийх, сахилга журамгүй болох |
| чөмөг алдах | мал гөрөөсний эцэж турах |
| буу алдах | а. Буугаа хулгайд алдах; б. Санамсаргүй бууны гох дарах |
| гал алдах | а. Галыг хамгаалж чадахгүй түймэр тавих; б. Түлшээр тасарч галлаж чадахгүй болох - Манайх гэдэг айл гал алдах дөхөөд байна. Ч.Чимид. Хавар намар. |
| түймэр алдах | осолдож гал гадагш гаргах, гарсан түймрийг унтрааж чадахгүй болох |
| ус алдах | а. Усыг үр ашиггүй гоожуулж урсгах; б. Ус шүүрэх, асгарах |
| цус алдах | цус ихээр гоожих |
| мэдээ алдах | ухаангүй болох мэдрэлгүй болох |
| ажлаа алдах | а. Хийж байсан ажлаа бусдад булаалгах; б. Үр ашиггүй ажил оролдох, цагийг дэмий өнгөрүүлэх |
| алийгаа алдах | яах ч учраа олохгүй болох |
| барьц алдах | а. Барьцаа тавих; б. [шилжсэн] Сандрах, бажгадах, туршлагагүйдэх |
| боломж алдах | аятайхан үеийг ашиглалгүй өнгөрөөх |
| гэнэ алдах | гэнэдэх |
| итгэл алдах | найдсан хүсэл үл бүтэх, итгэмжгүй болох |
| дуу алдах | баярлах, цочих зэрэгт гэнэт огцом чанга дуугарах |
| инээд алдах | гэнэт инээх, гэнэт хөхрөх |
| нүд алдах | а. Хараа гүйцэмгүй алсыг харж чадахгүй байх; б. [шилжсэн] Их олон зүйл зэрэг харж төөрөлдөх |
| санаа алдах | бодол санааны зовууриас болж, гэнэт урт амьсгаа авах |
| сүүрс алдах | ямар нэг зүйлийн талаар сэтгэлдээ бодож зовуурилан уртаар амьсгал авах |
| тэсвэр алдах | тэвчээр дуусах |
| уйлаг алдах | а. Уйлмаар болж ирэх; б. Хайрлан харамсах, ихэд өрөвдөж уйлмаар болох; в. [шилжсэн]Царай алдах |
| уулга алдах | а. Дуу алдах; б. Цочиж сандарснаас болж элдэв үг санамсаргүй хэлэх зэргээр бэлэнчээр аашлах |
| ухаан алдах | а. Ухаан балартан муужрах; б. Юмыг үзэх, сонирхох зэрэгт машид баярлах |
| ам алдах | а. Амаар зөвшөөрөх тангараг тавих; б. Нууц зүйлийг болгоомжгүй ярих |
| ам алдвал барьж болдоггүй, агт алдвал барьж болдог | хэлэх үгээ сайн бодож хэл гэсэн санаа |
| амь алдах | нас барах |
| үг алдах | бусдад хожим гэмшилтэй өө сэвтэй үг санамсаргүй хэлэх |
| үг алдсанаас үхэр алдсан нь дээр | хэлсэн үгийг буцааж болдоггүй гэсэн санаа |
| үзэж алдах~үзэлцэж алдах | а. Үйл ажилд мэрийн чармайх; б. Хүчлэн маргаж тэмцэлхийлэх |
| алдах онох | сайн муу хоёр ээлжлэх |
| алдах эндэх | алдаа эндэл гаргах |
| нүүр алдах | нэр хүндгүй болох |
| хөл алдах | а. Ус гатлахад хөл газар хүрэхгүй болох; б. [шилжсэн] Худалдаа арилжаа хийгчид ашиг хонжоо олж чадалгүй бэл хөрөнгөдөө халдаж сүйрэх; в. [шилжсэн] Олон болон их юмны дотор орсны улмаас аль учраа олохгүй сандрах, төөрөлдөх, нүд алдах; г. [шилжсэн] Айж сандран учраа олохгүй болох; д. [шилжсэн] Олны дотор байр сууриа олж чадахгүй алдаж эндэх - Амьдралд хөл алдаж явахад минь тусалсан юм. С.Эрдэнэ. Хонгорзул е. [шилжсэн] Ихэд хүндэтгэн дайлж, цайлах; |
| хөлөө алдах | а. Жагсаж хөл нийлүүлэн явахад хөлөө сольж гишгэх; б. Худалдаа наймаанд бэл алдах |
| барин алдах | бараг барих шахах |
| уйлан алдах | уйлах шахах |
| гүйхээ алдах | гүйж ядах, гүйх аядах |
| сурахаа алдах | арайхийн сурах |
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он