1. Эзэмшиж байсан юмнаасаа салах, хаях гээх: адуу алдах (адуунаасаа салах), малгай дэлгэрэнгүй...
алдах (малгайгаа гээх), мөнгө алдах (мөнгөө гээх, мөнгөнөөсөө салах);адуу алдах | адуунаасаа салах |
малгай алдах | малгайгаа гээх |
мөнгө алдах | мөнгөө гээх, мөнгөнөөсөө салах |
хутга алдах | а. Хутгаа унагах; б. Хутгаа алдах |
ташуураа алдах | а. Ташуураа унагах; б.Ташуураа гээх |
ташуур алдам | маш их жавартай хүйтэн |
баримжаа алдах | баримталбал зохих зүйлээс зөрчих, хазайх |
ёс алдах | хэв журмаас гаж буруу явах |
замаа алдах | а. Төөрөх, мөрдөх замгүй болох; б. Амьдралын буруу замд орох |
монголоо алдах | монгол үндэснийхээ ёс заншлыг умартан гээх |
нэр хүндээ алдах | үнэ хүндгүй болох |
сахилга алдах | журамлан дагаж явбал зохих зүй зарчмаас зөрчиж буруудах |
хүнээ алдах | хүн чанараа гээх |
цаг алдах | а. Ажиллах цагийг гарздах; б. Үйл ажлын зохистой үеийг үргүй өнгөрүүлэх; в. Цагаа хулгайд алдах |
чиг алдах | а. Зүй зарчим, гол шугамаасаа гажиж хазайх; б. Зүг алдах |
эх захаа алдах | дээр дор, ах захын ялгаа ёсыг үл хайхрах |
жавхаа алдах | сүр жавхлангүй болох |
замбараа алдах | эх зах, эмх цэгцгүй болох |
зүс алдах | өнгө зүс гундаж муудах |
зүрх алдах | айж сүрдэх, халшрах |
өнгө алдах | язгуурын өнгө дүр, төрх нь үгүй болж, өнгө гандах |
сойлго алдах | адуу, тэмээ зэрэг сойсон малын уяа, эдэлгээ, идэш нь тохиромжгүй болох |
тав тух алдах | тохигүй байх тохигүй болох |
хүч алдах | а. Хүн, амьтан, юмны чадал тэнхээ мөхөсдөх; б. Малын тарга тэвээрэг муудах |
хэмжээ алдах | буруу хэмжих, хэмжээнээс зөрж өөр болох |
хээгээ алдах | ичих зовохоо болих |
чанараа алдах | юмны яс чанар урьдах байдлаасаа дордох |
царай алдах | а. Өнгө зүс гундаж муудах; б. [шилжсэн] Харамч, аминч зан гаргах |
сэтгэл алдах | а. Санаа зовон гутрах; б. Итгэлгүй болох; в. Хэн нэгэнд дурлах |
аргаа алдах | хэрхэх аргаа олохгүй болох, арга тасрах, гайхшаа барах |
ашиг алдах | ашиг олз байхгүй болох |
ая алдах | а. Сэтгэл зохисгүйдэж, зан ааш хувирах; б. Дууны хөг аяыг тохируулахгүй болох |
бэл алдах | худалдаа наймаанд хөрөнгө мөнгөөр хохирох |
мөрий алдах | бооцоолж наадахад хожигдсон нь хожсондоо бооцоо өгөх |
орлого алдах | орлогогүй болох |
чадвараа алдах | чадваргүй болох |
хөлс алдах | а. Хөлс маш их гарах; б. Хөлс сэвж эмгэгтэй болох |
чацга алдах | гэдэс өвдөж, шингэн ялгадас ойр ойрхон гарах |
шээс алдах | а. Ойр ойрхон шээх; б. Маш их айх |
гам алдах | эмчилгээний дагавал зохих журмыг эс биелүүлэх |
зүг алдах | зүг чиггүй болох, төөрөх |
мөр алдах | мөшгөх мөр замгүй болох |
мөрөө алдах | а. Явсан замаа олохгүй болох; б. Хуулах, унших, бичих зэрэгт эгнээ орхин алгасах в. [шилжсэн] Гэмт хэрэг хийх, архи уух зэргээр амьдралаа үрэх |
нойр алдах | нойргүйдэх |
сэрэмж алдах | бодож болгоомжлохгүй осолдох |
тамир тэнхээ алдах | хүчин чадал буурч доройтох |
тоо алдах | а. Тоолж баршгүй; б. Тоолж буй зүйлийн дэс дугаарыг алдах |
хүн дүрсээ алдах | хүний ёсноос гажууд зүйл хийх, сахилга журамгүй болох |
чөмөг алдах | мал гөрөөсний эцэж турах |
буу алдах | а. Буугаа хулгайд алдах; б. Санамсаргүй бууны гох дарах |
гал алдах | а. Галыг хамгаалж чадахгүй түймэр тавих; б. Түлшээр тасарч галлаж чадахгүй болох - Манайх гэдэг айл гал алдах дөхөөд байна. Ч.Чимид. Хавар намар. |
түймэр алдах | осолдож гал гадагш гаргах, гарсан түймрийг унтрааж чадахгүй болох |
ус алдах | а. Усыг үр ашиггүй гоожуулж урсгах; б. Ус шүүрэх, асгарах |
цус алдах | цус ихээр гоожих |
мэдээ алдах | ухаангүй болох мэдрэлгүй болох |
ажлаа алдах | а. Хийж байсан ажлаа бусдад булаалгах; б. Үр ашиггүй ажил оролдох, цагийг дэмий өнгөрүүлэх |
алийгаа алдах | яах ч учраа олохгүй болох |
барьц алдах | а. Барьцаа тавих; б. [шилжсэн] Сандрах, бажгадах, туршлагагүйдэх |
боломж алдах | аятайхан үеийг ашиглалгүй өнгөрөөх |
гэнэ алдах | гэнэдэх |
итгэл алдах | найдсан хүсэл үл бүтэх, итгэмжгүй болох |
дуу алдах | баярлах, цочих зэрэгт гэнэт огцом чанга дуугарах |
инээд алдах | гэнэт инээх, гэнэт хөхрөх |
нүд алдах | а. Хараа гүйцэмгүй алсыг харж чадахгүй байх; б. [шилжсэн] Их олон зүйл зэрэг харж төөрөлдөх |
санаа алдах | бодол санааны зовууриас болж, гэнэт урт амьсгаа авах |
сүүрс алдах | ямар нэг зүйлийн талаар сэтгэлдээ бодож зовуурилан уртаар амьсгал авах |
тэсвэр алдах | тэвчээр дуусах |
уйлаг алдах | а. Уйлмаар болж ирэх; б. Хайрлан харамсах, ихэд өрөвдөж уйлмаар болох; в. [шилжсэн]Царай алдах |
уулга алдах | а. Дуу алдах; б. Цочиж сандарснаас болж элдэв үг санамсаргүй хэлэх зэргээр бэлэнчээр аашлах |
ухаан алдах | а. Ухаан балартан муужрах; б. Юмыг үзэх, сонирхох зэрэгт машид баярлах |
ам алдах | а. Амаар зөвшөөрөх тангараг тавих; б. Нууц зүйлийг болгоомжгүй ярих |
ам алдвал барьж болдоггүй, агт алдвал барьж болдог | хэлэх үгээ сайн бодож хэл гэсэн санаа |
амь алдах | нас барах |
үг алдах | бусдад хожим гэмшилтэй өө сэвтэй үг санамсаргүй хэлэх |
үг алдсанаас үхэр алдсан нь дээр | хэлсэн үгийг буцааж болдоггүй гэсэн санаа |
үзэж алдах~үзэлцэж алдах | а. Үйл ажилд мэрийн чармайх; б. Хүчлэн маргаж тэмцэлхийлэх |
алдах онох | сайн муу хоёр ээлжлэх |
алдах эндэх | алдаа эндэл гаргах |
нүүр алдах | нэр хүндгүй болох |
хөл алдах | а. Ус гатлахад хөл газар хүрэхгүй болох; б. [шилжсэн] Худалдаа арилжаа хийгчид ашиг хонжоо олж чадалгүй бэл хөрөнгөдөө халдаж сүйрэх; в. [шилжсэн] Олон болон их юмны дотор орсны улмаас аль учраа олохгүй сандрах, төөрөлдөх, нүд алдах; г. [шилжсэн] Айж сандран учраа олохгүй болох; д. [шилжсэн] Олны дотор байр сууриа олж чадахгүй алдаж эндэх - Амьдралд хөл алдаж явахад минь тусалсан юм. С.Эрдэнэ. Хонгорзул е. [шилжсэн] Ихэд хүндэтгэн дайлж, цайлах; |
хөлөө алдах | а. Жагсаж хөл нийлүүлэн явахад хөлөө сольж гишгэх; б. Худалдаа наймаанд бэл алдах |
барин алдах | бараг барих шахах |
уйлан алдах | уйлах шахах |
гүйхээ алдах | гүйж ядах, гүйх аядах |
сурахаа алдах | арайхийн сурах |
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он