1. Нийгмийн хөгжлийн явцад янз бүрийн хэлбэрээр байх юмны зайлшгүй зүй тогтол, жам: феодлын ёс (эзэн дэлгэрэнгүй...
харьяатын дэг), төрт ёс (төрөө шүтэн дээдлэх зүй тогтол), хамжлагат ёс (харьяат барлагийг эзэмшин зарах тогтолцоо), ёс заншил [хоршоо] (дагаж мөрдөхөөс аргагүй зан үйлийн уламжлал, угсаатны өвөрмөц дэг жаяг) - Чингэтэл хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгний энэ баярыг эрт балрын хоцрогдсон бүдүүлэг ёс заншил хэмээн хорьж цагдах болсныг тэр сумын төвд сурч байхдаа мэдээд гайхдаг байсан билээ. С. Надмид. Хар нүдэн., ёс жаяг [хоршоо] (уламжлан тогтсон горим) - Нутаг нуга, сум орноо нэгжих шахам байж Донхорын ганц охин Болдмааг баривчлах нь холгүй авч ирж, төрийн хүний өмнө ёс жаяг алдаж, нутаг усны нэр хорлохгүй байх тухай тал талаас нь хавшиж Ээв голомтоо тулсан хэрэг. С. Пүрэв. Маршалын хишиг., ёс зүй [хоршоо] (а. Ёс, хүмүүжил судлах ухаан; б. Байвал зохих шаардлага, дэг), ёс зүйн хэм хэмжээ (хүний үйлдэл, зан байдлын ямар нэг хэлбэрийг дэмжих ба хориглох байдлаар илэрч байдаг зан суртахууны үүрэг үнэлэмжийн чиг баримжаа), ёс төр [хоршоо] (нийтийн зуршил болсон хүндэтгэл, бэлгэдлийн ёслол) - Ёс ёмбогор, төр төмбөгөр. ААЗ., журам ёс [хоршоо] (тогтсон ёс), угсаа ёс [хоршоо] (угсаа гарвалиасаа баримталж ирсэн ёс заншил), горим ёс [хоршоо] (ёс журам), учир ёс [хоршоо] (юм үзэгдлийн нөхцөл шалтгаан болоод зүй тогтоол), эш ёс [хоршоо] (дагаж мөрдөж явах ёс);феодлын ёс | эзэн харьяатын дэг |
төрт ёс | төрөө шүтэн дээдлэх зүй тогтол |
хамжлагат ёс | харьяат барлагийг эзэмшин зарах тогтолцоо |
ёс заншил | дагаж мөрдөхөөс аргагүй зан үйлийн уламжлал, угсаатны өвөрмөц дэг жаяг |
ёс жаяг | уламжлан тогтсон горим |
ёс зүй | а. Ёс, хүмүүжил судлах ухаан; б. Байвал зохих шаардлага, дэг |
ёс зүйн хэм хэмжээ | хүний үйлдэл, зан байдлын ямар нэг хэлбэрийг дэмжих ба хориглох байдлаар илэрч байдаг зан суртахууны үүрэг үнэлэмжийн чиг баримжаа |
ёс төр | нийтийн зуршил болсон хүндэтгэл, бэлгэдлийн ёслол |
журам ёс | тогтсон ёс |
угсаа ёс | угсаа гарвалиасаа баримталж ирсэн ёс заншил |
горим ёс | ёс журам |
учир ёс | юм үзэгдлийн нөхцөл шалтгаан болоод зүй тогтоол |
эш ёс | дагаж мөрдөж явах ёс |
ёс алдах | ёс журмаас гажуу байдал гаргах |
ёс баримтлах | журам ёсыг ягштал гүйцэтгэх |
ёс болгох | ёсыг ягштал гүйцэтгэх |
ёс бус | шударга бус, хууль бус |
ёс бусчлах | журам ёс, хууль ёсыг дагахгүй байх |
ёс гүйцэтгэх | журам ёсыг биелүүлэх |
ёс дагах | журам ёс, хэв заншлыг мөрдөх |
ёс мэдэх | журам ёсыг мэдэх |
ёс сахих | а. Ёс журам, хэв заншлыг баримтлан явах; б. Хууль ёсыг дагаж мөрдөх |
ёс суртахуун | дагавал зохих, хүнд байвал зохих зан суртал |
ёс төдий | ор нэр болгох |
ёс хийх | а. Хүнтэй уулзахад бие биеийг харилцан хүндэтгэж ёс гүйцэтгэх; б. Аливаа ёс заншлыг ёсчлон гүйцэтгэх |
ёсонд хазгай | а. Ёс журмаас ангид, гажууд, өөр; б. Үнэн шударга ёсыг яг баримтлагч |
ёсны юм | бусдад бэлэглэх эд юм |
албан ёсны | хувийн биш, хууль зүйн дагуу гүйцэтгэх ёс |
ёсноос гажуу | журам горимд нийцгүй |
аж төрөх ёс | амьдрах жам |
боловсон ёс | цэвэртэй, цэгц байдлыг үнэлэх журам |
салах ёс | а. Зочин гийчнийг үдэж явуулах ёс журам; б. Нас нөгчигсөдтэй хийх сүүлчийн эмгэнэлийн ёс |
уламжлалт ёс | уламжлан тогтсон дэг ёс |
шударга ёс | үнэнийг шүтэх журам |
ёс дүрэм | албаар тогтоосон заншил, дэг ёс |
ёс журам | тогтсон заншил, дэглэм, зарчим |
жам ёс | зайлшгүй зүй тогтол |
хууль ёс | хуулийн байгууллагаас тогтоогоод төрийн эрхээр батлан гүйцэтгэх, иргэдийн заавал мөрдөх дүрэм |
цааз ёс | цаазлан тогтоосон хууль журам |
ёс сургаал | хууль зарлиг |
ёс мэдэхгүй хүнд ёр халдахгүй | санаатай үйлдээгүй хэргийн шийтгэл, өр төлөөс хөнгөн байх гэсэн санаа |
ёсоор болгох | хэлсэн заасны дагуу үйлдэх |
болзсон ёсоор | болзсон горимоор |
тушаал ёсоор | тушаалд заасны дагуу |
хууль ёсоор | хуульд нийцүүлэн |
хэлсэн ёсоор | хэлсэн заавраар |
ном ёсоор гүйцэтгэх | ном журмаар үйлдэх |
дүрмийн ёсоор | дүрэмд заасанчлан |
тоо ёсоороо | бүрэн тоогоороо |
бүх зүйл ёсоороо болох | бүх зүйл жам ёсоороо болох |
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он