Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

УРАХ I

1. Эд бөс мэтийг хүчлэн тасдаж хэсэглэх - Цамцаа урж боогоод шазуур зуун босож харав. Л.Түдэв. Уулын үер., дээлээ урах (а. Дээлийн даавууг хүчлэн таслах; б. Дээлээ огло татах), *үсээ урж, үйлээ үзэх (ихэд зовох, шаналах);

2. Шалбалах: арьсаа урах (арьсаа шалбалах, гэмтээх) - Нэг нүхээр биеэ чирсээр байж гарахдаа хамаг арьс хөрсөө шалбалан дэлгэрэнгүй...урчхав. В.Шарма. Таван сургамж., хумсаараа урах (хумсаараа маажих, шалбалах);

3. Юмыг огло татан, хага татан, онгорхой цоорхой, ан гуутай болгох - Хойд хормойноос нь хонхойтол ураад хаячхаж гэнэ.

4. Нохой, чоно зэрэг араатны хүн, амьтныг хазаж шархдуулах: урдаг нохой (зуудаг нохой, хүн рүү дайрч гэмтээдэг нохой) - Айлын дэлгэрэнгүй... Ж.Дамдин. Миний Монгол;

5. [шилжсэн] Муу үг зааж, хүний сэтгэлийг үймүүлэх, хутгах - За яамай, ноён хатан хоёр бие биеэ урж л байг, тэгэхээр биднийг урах нь бага дэлгэрэнгүй...гэсэн. С.Удвал. Их хувь заяа., *сэтгэл урах (сэтгэл өвтгөх, сэтгэл эмзэглүүлэх);

6. [шилжсэн] Бусдыг анхаарах сөхөөгүй эг маггүй ярих, ам булаацалдах: *амаа урчих шахах (ам булаацалдан дэмий чалчих);

7. [шилжсэн] Олс, ноос, унгас зэргийг сэмлэх, салгах.

дээлээ урах	а. Дээлийн даавууг хүчлэн таслах; б. Дээлээ огло татах
үсээ урж үйлээ үзэх	ихэд зовох, шаналах
арьсаа урах	арьсаа шалбалах, гэмтээх
хумсаараа урах	хумсаараа маажих, шалбалах
урдаг нохой	зуудаг нохой, хүн рүү дайрч гэмтээдэг нохой
сэтгэл урах	сэтгэл өвтгөх, сэтгэл эмзэглүүлэх
амаа урчих шахах	ам булаацалдан дэмий чалчих