1. Нэг гэр, өрх - Ажилд айл айлын нэг хүн гарав. Яриа., айл дэлгэрэнгүй...буух (а. Айл нүүж ирэх; б. Гэрээ ойрхон барьж зэргэлдээ амьдрах), айл нүүх (малынхаа бэлчээрийг сольж, нутаг сэлгэх), айлын эзэн (өрхийн тэргүүлэгч), баян айл (чинээлэг айл), босго сайтай айл (олон хүн цуглардаг айл), нутгийн айл (нутгийн улс), таних айл (бие биеэ мэддэг улс) - Ахтай танилцаагүйсэн бол таних айлгүй гудамжинд хонох нь байна шүү дээ. С.Эрдэнэ. Өдрийн од., хаяа сайтай айл (хөрш зэргэлдээ айлтайгаа тохиромж сайн, тус дэмтэй гэр бүл), айлын хүн болох (хүнд очих, хадамд гарах), айл гэр болох (а. Гэрлэх - Эрт урьд цагт эмгэн өвгөн хоёр айл болон амьдарч, аж төрөн суужээ. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол; б. Айл гэр болон наадах), айл гэрийг эвдэх (гэр бүлийг үймүүлэн салгах), айл улс (хөрш улс), айл амин [хоршоо] (айл амьтан) - Ач үр чинь өчүүхэн гэж алсын авхайн үр авья гэхэд айл аминаа орхиж алтан ордны дэргэд ирэв би. Лувсанданзан. Алтан товч., айл амьтан [хоршоо] (айл г‎эр, хүн амьтан) - Айл амьтны бараа харвал, ойр юм үзэгдсэнгүй. С.Удвал. Их хувь заяа., айл балгад [хоршоо] (айл амьтан, хот суурин) - Аглаг хөдөөгийн орны айл балгад ажгуу. Замлин Сэнчиний намтар оршив., айл бүлэг [хоршоо] (айл амьтан, хэсэг бүлэг хүн) - Өөрийн улс дахь зуун овогтон иргэний айл бүлэг зээл гацаанд оруулж‎ээ. В.Инжаннаши. Улаан үүлний нулимс., айл гэр [хоршоо] (гэр бүл), айл зуур [хоршоо] (а. Хөрш зэргэлдээ; б. Гэр зуур) - Айл зуур явахад алаг бяруу мэт аашит. Лувсанданзан. Алтан товч., айл зэргэлдээ [хоршоо] (хөрш зэргэлдээ) - Айл зэргэлдээ олон улсаас хоцрохгүй, ах дүү түмэн үндэстнээс гээгдэхгүй. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол., айл өрх [хоршоо] (гэр бүл) - Хэдэн жил өнгөрөөж, айл өрх төрөл саднаа бүр мартаж гэнэ. Монгол ардын домог үлгэр., айл тосгон (төвлөрөн суугаа олон өрх), айл тосгод [хоршоо] (айл амьтан, тосгон суурин) - Хэдийвээр уул хээрийн айл тосгод боловч тийм шударга чигч хэлдэггүй. В.Инжаннаши. Хөх судар., айл хашаа [хоршоо] (гэр хашаа) - Энэд юуныг үзмүй, айл хашааны юмыг хулууя гэж ирсэн нь бус уу. Эртний үлгэр., айл хунар [хоршоо] (айл амьтан), хот айл [хоршоо] (нэг дор буусан айлууд, нэг хороо хотныхон), айл хот [хоршоо] (а. Гэр орон; б. Хөрш зэргэлдээ) - Алтан тариа найгуулаад айл хотоо суурьшууланхан байдаг. Арван гурван хүлгийн дуун., айл хотол [хоршоо] (айл хот нийтээр, бүгдээр) - Хоёр гийчинд айл хотлоор сэтгэл тэнийн баярласны тэмдэг болгож гарын б‎элэг өгөв. А.Дашням. Өлзийнарангийн өчил., айл хөрш [хоршоо] (зэргэлдээ, хаяа дэрлэн оршдог), айл хүрээ [хоршоо] (гэр хүрээ) - Боол эхнэрийг үлдэн гаргаваас айл хүрээний хүний нүүрийг үзэж чадахгүй болов. А.Дашням. Өлзийнарангийн өчил., айл хэсүүлэн хорих [хуучирсан] (XII-XIII зууны үед ялтанд дөнгө зүүж айл хэсүүлэн хорих шийтгэл эдлүүлэх), *айлын тогоо өнгийх (идэх юм горьдох);