УРСГАХ
1. Урсуулах - Тэгэхээр үерийн усыг нэгдсэн тусгай шуудуугаар урсгаж тариаландаа бас ашиглах юмсан гэж би дэлгэрэнгүй...
бодлоо. Л.Түдэв. Нүүдэл;
2. Усанд хөвүүлэх: сал урсгах (сал усанд хөвүүлэх, сал хийж усанд тавих) - Навч шарлах халуун дулааны үе, мөрний үер татарсан дэлгэрэнгүй...хийгээд тэнгэр хур бороогүй тул сал урсгана гэдэг нэг ёсны жаргал. С.Эрдэнэ. Шар навчны халуун;
3. [шилжсэн] Ихэд гоожуулах, асгаруулах: цус урсгах (а. Цусаа гоожуулах; б. [шилжсэн] Юмыг маш их үнээр олж авах, цуцалтгүй тэмцэх) - дэлгэрэнгүй...Цус урсгах дуртай цуут Жүрхэн овгийг цугийг хувааж авав. Монголын нууц товчоо., хөлсөө урсгах (а. Хөлсөө асгаруулах - Гүнтэв гуай өдөр шөнөгүй халуун төмрөө нүдэн, төмрийн ис тортогт дарагдан, хөлсөө урсган суудаг юм. Л.Дашням. Нялх ногоо; б. [шилжсэн] Ихэд ажиллах, хөдөлмөрлөх - Төрж өссөн үзэсгэлэнт сайхан газар нутгийнхаа төлөө хөлсөө урсгасан билээ. Л.Дашням. Бурхантын цэцэг., нулимс урсгах (нулимсаа тасралтгүй гаргах, уйлах);
4. [шилжсэн] Хайлуулах, уусгах: лаа урсгах (лаа хайлуулах);
5. [шилжсэн] Зогсоо зайгүй ярих: хараал урсгах (зогсолтгүй хараал хэлэх) - Ухаагүй орхисон нүхийг нь үзүүлж, хараал зүхлийн үг дэлгэрэнгүй...урсгана. Л.Түдэв. Нүүдэл., үг урсгах (зогсоо зайгүй ярих);
6. [шилжсэн] Мөнгө төгрөг зэргийг хэтэрхий үрэх: мөнгө урсгах (мөнгө их үрэх);
7. [шилжсэн] Цахилгааныг үргүй зарах: цахилгаан урсгах (а. Цахилгаан хурдан гүйх, цахилгааныг их ашиглах; б. Цахилгааныг үргүй дэлгэрэнгүй...зарах).
сал урсгах |
сал усанд хөвүүлэх, сал хийж усанд тавих |
цус урсгах |
а. Цусаа гоожуулах; б. [шилжсэн] Юмыг маш их үнээр олж авах, цуцалтгүй тэмцэх |
хөлсөө урсгах |
а. Хөлсөө асгаруулах - Гүнтэв гуай өдөр шөнөгүй халуун төмрөө нүдэн, төмрийн ис тортогт дарагдан, хөлсөө урсган суудаг юм. Л.Дашням. Нялх ногоо; б. [шилжсэн] Ихэд ажиллах, хөдөлмөрлөх - Төрж өссөн үзэсгэлэнт сайхан газар нутгийнхаа төлөө хөлсөө урсгасан билээ. Л.Дашням. Бурхантын цэцэг |
нулимс урсгах |
нулимсаа тасралтгүй гаргах, уйлах |
лаа урсгах |
лаа хайлуулах |
хараал урсгах |
зогсолтгүй хараал хэлэх |
үг урсгах |
зогсоо зайгүй ярих |
мөнгө урсгах |
мөнгө их үрэх |
цахилгаан урсгах |
а. Цахилгаан хурдан гүйх, цахилгааныг их ашиглах; б. Цахилгааныг үргүй зарах |
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он