1. Мэс, зэвсгийн юмыг зүсэх, хэрчих, огтлох, хагалах хурц этгээд: сүхний ир (сүхний хагалах, хэрчих дэлгэрэнгүй...хурц ирмэг), хадуурын ир (хадуурын өвс зэргийг хадах хяргах этгээд) - Хадуурын ирийг өөрийн бие уруу чиглүүлэн үзүүрээс нь барьж солгой талын өвдөг дээр онгиор нь тулж хагас сууж билүүднэ. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага., хутганы ир (хутганы огтлох, зүсэх этгээд), ир байр [хуучирсан] (тулаанд бэлтгэх дайны жагсаал, тэргүүн эгнээний хориглолт) - Бэдэрийн хошуун дээр ир байр хийв. Лувсанданзан. Алтан товч., ир мохох (юмны ир элэгдэж муудах), ир мярах (хайч, хутга зэргийн торгон ир орох), ир харих (ир мохох), ир тохируулах (мэс зэвсэг хуруулах), ирээ идэх (хайчны дэглий чангадаж, солби нь хэтэрснээс ирээ зажлан, хайчилж болохгүй болох), торгон ир (туйлын хурц ир), ир мөр [хоршоо] (ир болон ирийн ар этгээд), *хутганы ирэн дээр (аюулд тулах, хүрэх);