Бие махбодын хэвийн үйл ажиллагаа алдагдаж хямрах эрүүл биш байдал, үзэгдэл: архаг өвчин (эдгэлгүй дэлгэрэнгүй...
удсан өвчин), гоё өвчин (бие махбодын бодисын солилцоо дутагдаж, нуруу хүзүү зэрэг эрхтэн хөших өвчин), хууч өвчин (удаан жил болсон өвчин) - Хууч өвчинд нэрвэгдээд гэрийн мухарт хэвтэнэ. Д.Нацагдорж. Зохиолууд., ужиг өвчин (эдгэрэх үйл явц их удаан, хурдан эдгэрэхгүй удсан архаг өвчин), халдварт өвчин (аливаа хүн амьтан, юмсаас дамжин халдаж цааш тархах өвчин), хурмал өвчин (бадган, хий, шар хавсарсан гурван гэм), шар өвчин (арьс шар өнгөтэй болох элэгний онц халдварт өвчин) - Өчүүхэн буцалсан шар өвчинд нэн хатуу эм уувал дордоно. Д.Равжаа. Зохиолын эмхэтгэл., хүйтэн өвчин (голдуу шээсний сүв, бэлгэ эрхтэнд тусах өнгөний өвчин) - Хайран охинд халдварт өвчин хүйтэн тусаад... Д.Нацагдорж. Зохиолууд., хүнд өвчин (эдгэрэхдээ удаан, аминд аюултай өвчин) - Хүнд өвчин хэдэн жилийн өмнө тусаж... нуух нулимс цуван ус гүйлгэнэж зовоох болжээ. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., нялхсын өвчин (нялх, нярай хүүхдэд тусдаг өвчин), арьсны өвчин (арьсанд гарах үрэвсэл), өнгөний өвчин (голдуу хурьцлын замаар тусах халдварт өвчин), мэдрэлийн өвчин (мэдрэл муудаж, ухаан солиорох өвчин) - Мэдрэлийн өвчин тусаж эхнэрээ командлан хашхирах зэргээр их л зовж нас барсан билээ. Ж.Дамдин Үймээний жил., өвчний голомт (бие махбодын өвчилсөн хэсэг), өвчний түүх (өвчтөний өвчний байдал, эмчилгээг тэмдэглэсэн эмчийн тэмдэглэл), өвчний хуудас (өвдсөний учир олгосон магадлах хуудас), өвчний тархалт (өвчин халдварлан тархах байдал), өвчний үүр ~ өвчний хөрөнгө [яриа] (цаг ямагт өвчин тусаж өвдөж байдаг хүн) - Өвчний үүр хөрөнгө болсон хүн. И.Дамбажав. Монгол үгийн дээж., өвчин амарлих (а. Халдварт өвчингүй болох; б. Өвчний зовуурь багасах), өвчин илаарьших (биеийн зовуурь шаналгаа бага болох) - Өвчин илаарьшихгүй улам хүнд болов. Монголын нууц товчоо., өвчин дэлгэрэх (өвчин халдварлан түгэх), өвчин хүрэх (бие зовуурь шаналгаатай болох) - Цэвэр эрүүл чийрэг төгөлдөр биед өвчин үл хүрнэ. Д.Нацагдорж. Зохиолууд., өвчин тохиолдох (өвчтэй болох) - Гэнэт хүнд өвчин тохиолдож эдгэрч чадахгүй байсаар... нас эцэс болов. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., өвчин тарих (өвчнөө бусдад халдаах), өвчин тарах (а. Өвчилсөн хүмүүсийн тоо ихсэх; б. Өвчин газар авч улам даамжрах, биеийн зовуурь шаналгаа улам нэмэгдэх) - Өвчин их тарж байгаа юм шиг байна. Л.Түдэв. Уулын үер., өвчин ороох (үргэлж өвчин тусах), өвчин ээрэх (өвчин салахгүй болох) - Сэтгэлийн зовлон, өвчинд ороогдсон хүнийг тун ч амархан нэрвэдэг гэдэг сэн билээ. Б.Нямаа. Арандалынхан., өвчин хүртэх (өвчтэй болох) - Нэгэнт өвчин хүртсэн тул арга буюу тэр даруй... тэрэг авчруулав. Д.Нацагдорж. Зохиолууд., өвчин тусах (өвчтэй болох), өвчин олох (эрүүл байсан бие махбодоо өвчтэй болгох), өвчин үгдрэх (өвчин даамжирч хүндрэх) - Өвчин юунд үгдрэхгүй аж. Жин Пин Мэй бичиг., өвчин ужиграх (өвчин илаарьшихгүй удаашрах), өвчин дарах (а. Өвчин намдах; б. Өвчин ээрэх), өвчинд шаналах (өвчинд нэрвэгдэж зовох), өвчинд баригдах ~ өвчинд нэрвэгдэх (удаан хугацаагаар өвчлөх), өвчинд дарагдах (урт хугацаагаар өвчтэй байх), өвчин орох (биеийн өвчин туссан хэсэг хөндүүрлэн өвдөх) - Өвчин орж янгинаад болохоо байлаа. С.Эрдэнэ. Хонгорзул., өвчний улмаас ажлаас чөлөөлөгдөх (эрүүл мэндийн байдлаасаа болж ажлаас гарах), өвчнийг оношлох (биед ямар эмгэг буйг олж илрүүлэх), өвчнөө эмчлүүлэх (бие эрүүл болгохоор эмчилгээ хийлгэх), өвчнөөр нас барах (биеийн байдал муудсанаас болж нас барах), өвчин гамшиг [хоршоо] (зовлон бэрхшээл) - Өвчин гамшиг тохиолдов уу? Д.Нацагдорж. Зохиолууд., өвчин зовлон [хоршоо] (биеийн хэвийн бус үйл ажиллагаанаас үүдсэн энэлэл шаналал) - Хэрэв ингээд өвчин зовлон тусах юм гэхэд юү болох вэ? “Цог” сэтгүүл., өвчин тахал [хоршоо] (богино хугацаанд өргөн тархаж дэлгэрэх халдварт өвчин) - Өвчин тахлыг эрүүлийг хамгаалах анагаана. Д.Нацагдорж. Зохиолууд., өвчин хууч [хоршоо] (удаж архагшсан эмгэг), өвчин эмгэг [хоршоо] (бие махбодын хэвийн үйл ажиллагаа алдагдах үзэгдэл) - Малыг эмнэлгийн хяналтад байлгаж өвчин эмгэггүй болговол зохино. Ж.Самбуу. Мал маллагааны арга туршлага.архаг өвчин | эдгэлгүй удсан өвчин |
гоё өвчин | бие махбодын бодисын солилцоо дутагдаж, нуруу хүзүү зэрэг эрхтэн хөших өвчин |
хууч өвчин | удаан жил болсон өвчин |
ужиг өвчин | эдгэрэх үйл явц их удаан, хурдан эдгэрэхгүй удсан архаг өвчин |
халдварт өвчин | аливаа хүн амьтан, юмсаас дамжин халдаж цааш тархах өвчин |
хурмал өвчин | бадган, хий, шар хавсарсан гурван гэм |
шар өвчин | арьс шар өнгөтэй болох элэгний онц халдварт өвчин |
хүйтэн өвчин | голдуу шээсний сүв, бэлгэ эрхтэнд тусах өнгөний өвчин |
хүнд өвчин | эдгэрэхдээ удаан, аминд аюултай өвчин |
нялхсын өвчин | нялх, нярай хүүхдэд тусдаг өвчин |
арьсны өвчин | арьсанд гарах үрэвсэл |
өнгөний өвчин | голдуу хурьцлын замаар тусах халдварт өвчин |
мэдрэлийн өвчин | мэдрэл муудаж, ухаан солиорох өвчин |
өвчний голомт | бие махбодын өвчилсөн хэсэг |
өвчний түүх | өвчтөний өвчний байдал, эмчилгээг тэмдэглэсэн эмчийн тэмдэглэл |
өвчний хуудас | өвдсөний учир олгосон магадлах хуудас |
өвчний тархалт | өвчин халдварлан тархах байдал |
өвчний үүр ~ өвчний хөрөнгө | цаг ямагт өвчин тусаж өвдөж байдаг хүн |
өвчин амарлих | а. Халдварт өвчингүй болох; б. Өвчний зовуурь багасах |
өвчин илаарьших | биеийн зовуурь шаналгаа бага болох |
өвчин дэлгэрэх | өвчин халдварлан түгэх |
өвчин хүрэх | бие зовуурь шаналгаатай болох |
өвчин тохиолдох | өвчтэй болох |
өвчин тарих | өвчнөө бусдад халдаах |
өвчин тарах | а. Өвчилсөн хүмүүсийн тоо ихсэх; б. Өвчин газар авч улам даамжрах, биеийн зовуурь шаналгаа улам нэмэгдэх |
өвчин ороох | үргэлж өвчин тусах |
өвчин ээрэх | өвчин салахгүй болох |
өвчин хүртэх | өвчтэй болох |
өвчин тусах | өвчтэй болох |
өвчин олох | эрүүл байсан бие махбодоо өвчтэй болгох |
өвчин үгдрэх | өвчин даамжирч хүндрэх |
өвчин ужиграх | өвчин илаарьшихгүй удаашрах |
өвчин дарах | а. Өвчин намдах; б. Өвчин ээрэх |
өвчинд шаналах | өвчинд нэрвэгдэж зовох |
өвчинд баригдах ~ өвчинд нэрвэгдэх | удаан хугацаагаар өвчлөх |
өвчинд дарагдах | урт хугацаагаар өвчтэй байх |
өвчин орох | биеийн өвчин туссан хэсэг хөндүүрлэн өвдөх |
өвчний улмаас ажлаас чөлөөлөгдөх | эрүүл мэндийн байдлаасаа болж ажлаас гарах |
өвчнийг оношлох | биед ямар эмгэг буйг олж илрүүлэх |
өвчнөө эмчлүүлэх | бие эрүүл болгохоор эмчилгээ хийлгэх |
өвчнөөр нас барах | биеийн байдал муудсанаас болж нас барах |
өвчин гамшиг | зовлон бэрхшээл |
өвчин зовлон | биеийн хэвийн бус үйл ажиллагаанаас үүдсэн энэлэл шаналал |
өвчин тахал | богино хугацаанд өргөн тархаж дэлгэрэх халдварт өвчин |
өвчин хууч | удаж архагшсан эмгэг |
өвчин эмгэг | бие махбодын хэвийн үйл ажиллагаа алдагдах үзэгдэл |
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он