Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

ХАГАЛАХ

1. Юмыг эвдлэх, хэмхлэх: аяга хагалах (аяга бутлан хэмхлэх) - Өнгөрсөн хавар хоёр нарийн шаазан дэлгэрэнгүй... Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., цонх хагалах (цонхны шил үйрүүлэх, бутлах), *ам хагалах (хүний хэлж ярихаас бэрхшээн зовниж байсан хэрэг явдлыг үүсгэн хэлж өгөх), *амыг нь хагалах (морь хазаартаа дасах) - Гэтэл Итгэлт түргэн гэгч дэвхрэн очиж хазаарлан аваад “Батад эртээдийн Галсангийн амыг нь хагалаад тавьдаг бор үрээг барад өг” гэлээ. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., *салхийг нь хагалах (ажил хэргийг анх эхлүүлэх);

2. Мод зэрэг хатуу биет болон хөлдүү зүйлийг иртэй юмаар цохиж цуулах, жижиглэх - Должин хөлдөөсөн сүү хагалан цайндаа хийж самрах зуур элдвийг дэлгэрэнгүй...эргэцүүлнэ. Л.Дашням. Бурхантын цэцэг., түлээ хагалах (мод жижиглэн түлэхэд бэлэн болгох) - Дөрвөн тотготой төмөр тулганаа нарийвтар хагалсан хуурай хар мод шажигнан асна. Ж.Дамдин. Үймээний жил., хэрчим хагалах (түлээг жижиглэн цуулах), *толгой дээр цахиур хагалах (аргагүй хүч дийлж явах); онгигүй сүх түлээ хагалахгүй [зүйр цэцэн үг] (сааль хураахаар саваа бэлд, ажил хийхэд бэлтгэл хэрэгтэй гэх мэт санаа);

3. Бие эрхтнээ гэмтээх, бэртээх: толгой хагалах (толгойгоо цохиж гэмтээх) - Араатны хаан арслан өлсвөөс л асар түргэнээр зааны дэлгэрэнгүй...толгойг хагалъюу. Субашид;

4. Тариалангийн газрыг сэндийлэх, хөрсийг нь зүсэж урвуулах - Жалгын цаана шинэ талбай хагалах болов. Ч.Чимид. дэлгэрэнгүй... атар хагалах (онгон зэлүүд газрыг тариа, ногоо тарихаар хөрсийг эргүүлэх, элдэншүүлэх), газар хагалах (газар сэндийчин тариа, ногоо тарихад бэлдэх) - Өөрийн ажиллаж чадах бололцоогоор газар хагалж тариална. Ж.Дамдин. Үймээний жил;

5. [шилжсэн] Үс, дэл зэрэг зүйлийг хоёр тийш нь хувааж ярах, самнах: үс хагалах (а. Үсээ хоёр тийш нь хуваан самнах; б. [хуучирсан] дэлгэрэнгүй...

6. [шилжсэн] Тэмцээн зөрөлдөөн бүхий хэрэг заргыг таслах, шийдэх, шийтгэх: зарга хагалах (зарга таслах, зарга шийдэх), хэрэг дэлгэрэнгүй...хагалах (хэрэг таслах, хэрэг шийдэх);

7. [шилжсэн] Хүмүүсийн эв нэгдлийг бусниулан бутаргах - Олон улсын шинэ хуулийг хүчингүй болгож, шүүхийн нэгдлийг хагалан бутаргах гэсэн нь дэлгэрэнгүй...амжилтгүй боллоо. Б.Полевой. Эцсийн бүлэгт.

аяга хагалах	аяга бутлан хэмхлэх
цонх хагалах	цонхны шил үйрүүлэх, бутлах
ам хагалах	хүний хэлж ярихаас бэрхшээн зовниж байсан хэрэг явдлыг үүсгэн хэлж өгөх
амыг нь хагалах	морь хазаартаа дасах
салхийг нь хагалах	ажил хэргийг анх эхлүүлэх
түлээ хагалах	мод жижиглэн түлэхэд бэлэн болгох
хэрчим хагалах	түлээг жижиглэн цуулах
толгой дээр цахиур хагалах	аргагүй хүч дийлж явах
онгигүй сүх түлээ хагалахгүй	сааль хураахаар саваа бэлд, ажил хийхэд бэлтгэл хэрэгтэй гэх мэт санаа
толгой хагалах	толгойгоо цохиж гэмтээх
атар хагалах	онгон зэлүүд газрыг тариа, ногоо тарихаар хөрсийг эргүүлэх, элдэншүүлэх
газар хагалах	газар сэндийчин тариа, ногоо тарихад бэлдэх
үс хагалах	а. Үсээ хоёр тийш нь хуваан самнах; б. [хуучирсан] Хүний эхнэр болох
дэл хагалах	морины дэлийг хоёр тал руу нь ярж шанхлах
зарга хагалах	зарга таслах, зарга шийдэх
хэрэг хагалах	хэрэг таслах, хэрэг шийдэх

ХӨРШ ҮГ

Өргөн хэрэглээний үг

Явцуу хэрэглээний үг

Аман зохиол

Нэр томьёо

ТААВАРЛАХ

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

ХӨРШ ҮГ

ТААВАРЛАХ

Мэдээлэл

Бусад

Сошиал сайт

Толийн тухай