Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

СЭВ I

1. Юмны өө: сэв оруулах (сэв суулгах), сэв эрэх (өө эрэх, өөлөх), өө дэлгэрэнгүй...сэв [хоршоо] (юман гарах хортон, согог, гэм) - Уулаас цөөн үгтэй хүн учир Ванданов Магсаржавыг дэмий сэрдэхээс биш тэгж ярилаа гэх өө сэв олдоггүй байлаа. С.Удвал. Их хувь заяа., сэвийг нь дарж эвийг нь эвлэх [зүйр цэцэн үг] (а. Дутагдлыг нь шүүмжилж байгаад нөхөрлөх; б. Будлиантай зүйлийг зүй зохисоор нэг тийш шийдвэрлэх), сэвээ мэдэгдэж, сэнжээ бариулах [зүйр цэцэн үг] (муугаа мэдэгдэж бусдын эрхэнд орох);

2. Юмны холтрох, ховхрох зэргээр гэмтсэн гэмтэл: сэв суух (өөтэй болгох, согогтой болгох);

3. Цэвэр юманд наалдсан бага сага буртаг мэтийн зүйл: буртаг сэв (хир);

4. Гилгэр юманд гарсан хортон;

5. Хүний үс гэзгийг самнахад гарсан үс: гэзэгний сэв (үс самнахад саманд үлдсэн үс) - Хөх дэвийн өвс тань Тэвэг үсний минь сэв дэлгэрэнгүй...билээ. Жангар;

6. [шилжсэн] Гэм дутагдал: сэв эрэх (өө харах) - Дэмбэрэл хэрүүлдээ ханаагүй бололтой өдөхдөө сэв эрэн, нааш цааш холхихдоо хүнд дэлгэрэнгүй... Л.Дашням. Бурхантын цэцэг., *сэв орох (эв найр, итгэл найдлага, хайр сэтгэл зэрэгт завсар гарах), сэвтэй хүн сээрээ маажна, сэвгүй хүн шилээ маажна [зүйр цэцэн үг] (гэмтэй хүн мэдэгддэг гэсэн санаа);

7. Сэтгэлийн сэжиг, муу зүйлийн тухай бодол: сэтгэлд сэв суух (сэтгэлдээ сэжигтэй болох) - Сэтгэлийн сэв арилахгүй хэчнээн дэлгэрэнгүй...зовлонтой байв аа. Ч.Чимид. Хавар намар.

сэв оруулах	сэв суулгах
сэв эрэх	өө эрэх, өөлөх
өө сэв	юман гарах хортон, согог, гэм
сэвийг нь дарж, эвийг нь эвлэх	а. Дутагдлыг нь шүүмжилж байгаад нөхөрлөх; б. Будлиантай зүйлийг зүй зохисоор нэг тийш шийдвэрлэх
сэвээ мэдэгдэж, сэнжээ бариулах	муугаа мэдэгдэж бусдын эрхэнд орох
сэв суух	өөтэй болгох, согогтой болгох
буртаг сэв	хир
гэзэгний сэв	үс самнахад саманд үлдсэн үс
сэв эрэх	өө харах
сэв орох	эв найр, итгэл найдлага, хайр сэтгэл зэрэгт завсар гарах
сэвтэй хүн сээрээ маажна сэвгүй хүн шилээ маажна	гэмтэй хүн сэжигч гэсэн санаа
сэтгэлд сэв суух	сэтгэлдээ сэжигтэй болох