ТОРГО

1. Ёнхор мяндсаар нягт нэхсэн үнэт эд бараа - Торго гэмээ нь торго юмсан даа хө, тов тодхон хээтэй хамба юмсан даа хө. дэлгэрэнгүй... торго нэхэх (мяндсан эд хийх); торгон бараа (мяндсаар хийсэн бараа), торгон дээл (торгоор хийсэн дээл) - Тийшээ гэж нэг гараараа Данзанг шүүрч, нөгөө гараараа хүрэн торгон дээлийнхээ хормойг шуун барьж аваад мөн л гүйх гэж тэмүүлэв. Д.Намдаг. Цаг төрийн үймээн., торгон хөшиг (торгоор хийсэн хөшиг), торгон зураг (торгомсог эдлэл дээр зурсан зураг), торгон утас (хүр хорхойн ялгаруулсан зүйлээр ээрсэн утас); торго дурдан [хоршoo] (үнэ цэнэтэй, нарийн нэхээстэй бөс бараа) - Би тийм юм авлаа гэж торго дурдан, эрдэнэсийн зүйлээ үзүүлэв. Монгол ардын үлгэр., торго магнаг [хоршoo] (алт мөнгөн утсаар нэхсэн гоёмсог хээтэй нарийн бөс) - Сайн хуяг дуулга таван мянга, сайн торго магнаг таван мянган багц бариулж эедэв. В.Инжаннаши. Хөх судар., торго нолом [хоршoo] (дээд зэргийн чанартай торгоны ерөнхий нэр) - Үзвээс торго нолмын сайн ба таж магнагийн эрхэм үнэтэйг дэлгэжээ. В.Инжаннаши. Хөх судар., торго торгомсог [хоршoo] (зүйл бүрийн торго) - Ардын хүзүүн дээр сандайлж, торго торгомсгоор биеэ чимжээ. Монгол ардын үлгэр., торго түргэ [хоршoo] (янз бүрийн торго торгомсгийн зүйл) - Нэлээд хатгуур буувч торго түргэ шагнаж өдөр сонгожээ. В.Инжаннаши. Улаанаа ухилах тэнхим., торго хэмэрлэг [хоршoo] (хоргой) - Дэд зэрэг болбоос торго хэмэрлэгийн зүйл болой. Монгол зан аалийн ойлбор., хив торго [хоршоо] (маш нимгэн торго), торго бөс [хоршоо] (төрөл бүрийн даавуу) - Сияа улсын цэргийн хот хороо цөм хоосорсон тул цэрэг оровч идэх юмгүй тул Цагаадай энэ хоёр газрын улс иргэний морь тэмээ, алт мөнгө, торго бөс эл зүйлийн сав зэвсгийг хэдэн түмэн цэрэг олж даруй олон иргэнийг захиран Онон мөрний хөвөөнд нутаглуулав. В.Инжаннаши. Хөх судар., торго өмссөн гэж бүү баярла, тугал унасан гэж бүү гомд [зүйр цэцэн үг] (цаг цагаараа байдаггүй гэсэн санаа), торгон дээлтэй, тосон идээтэй [зүйр цэцэн үг] (баян тансаг, хөрөнгөлөг гэсэн санаа), торгонд хөлбөрч, тосонд өнхрөх [зүйр цэцэн үг] (баян тансаг, элбэг хангалуун амьдралд умбах гэсэн санаа), торгон дээлтэй боловч тоо мэдэхгүй мунхаг, хөдсөн дээлтэй боловч хөрстийг болгоох мэргэн [зүйр цэцэн үг] (өмссөн зүүснээр нь хүнийг бүү дүгнэ гэсэн санаа), торго өмссөн хүнд магнаг хүргэгч олон, турсага нөмөрсөн хүнд нөхөөс өгөх цөөхөн [зүйр цэцэн үг] (дээдэст долигонон бэлэг сэлт өгөх, доодост үл туслах гэсэн санаа), торгон зам (МЭӨ II зууны үеэс МЭ-ний XYI зуун хүртэл Төв Азиар дамжин, Хятад, Энэтхэгийг Ойрх Дорнодтой холбож байсан худалдааны замыг нийтэд нь хэлэх бөгөөд Их Монгол улсын үед Торгон замын зүүн салаа нь Хархорум хотоор дайран өнгөрдөг байв), торгоны хорхой [амьтан] (хүр хорхой);


2. Торго мэт чанартай юм: торгон илэг (маш нимгэн, зөөлөн, боловсруулалт сайн илэг), торгон савхи (маш зөөлөн, дэлгэрэнгүй...
3. [шилжсэн] Шилмэл, шилдэг, нарийн нягт: торгон гал (галын дөл), торгон дөл (галын цоролзсон дөл), торгон дэлгэрэнгүй... (түрүүлсэн хурдан морины жолоо), торгон ир (а. Мэсийн хурц ир - Сүхнийх нь торгон ир тэхий дундаасаа хумсны толион чинээ газар эмтрэн унажээ. Б.Нямаа. Арандалынхан; б. Хурдан морины уяа сойлго ид таарсан байдал), торгон ир эмтрэх (хурдан морины сойлго хэтрэх), торгон сүрэг (бие бялдар, ашиг шимээр шилдэг мал), торгон ухаан (нарийн ухаан), торгон ус (гадаргын татах хүчний нөлөөгөөр чулуулгийн нүх сүвээр тархсан гүний ус), торгон хил (хилийн зурвас), торгон цэрэг (бие хамгаалах шилмэл цэрэг), торгон элс (маш нарийн ширхэгтэй элс), торгон үр (тодорхой сортын нөхөн үйлдвэрлэлийг хангах зорилгоор зориуд сонгон авч цэврээр нь үржүүлсэн үр).

торго нэхэх мяндсан эд хийх
торгон бараа мяндсаар хийсэн бараа
торгон дээл торгоор хийсэн дээл
торгон хөшиг торгоор хийсэн хөшиг
торгон зураг торгомсог эдлэл дээр зурсан зураг
торгон утас хүр хорхойн ялгаруулсан зүйлээр ээрсэн утас
торго дурдан үнэ цэнэтэй, нарийн нэхээстэй бөс бараа
торго магнаг алт мөнгөн утсаар нэхсэн гоёмсог хээтэй нарийн бөс
торго нолом дээд зэргийн чанартай торгоны ерөнхий нэр
торго торгомсог зүйл бүрийн торго
торго түргэ янз бүрийн торго торгомсгийн зүйл
торго хэмэрлэг хоргой
хив торго маш нимгэн торго
торго бөс төрөл бүрийн даавуу
торго өмссөн гэж бүү баярла тугал унасан гэж бүү гомд цаг цагаараа байдаггүй гэсэн санаа
торгон дээлтэй тосон идээтэй торгонд хөлбөрч тосонд өнхрөх баян тансаг, элбэг хангалуун амьдралд умбах гэсэн санаа
торгон дээлтэй боловч тоо мэдэхгүй мунхаг хөдсөн дээлтэй боловч хөрстийг болгоох мэргэн өмссөн зүүснээр нь хүнийг бүү дүгнэ гэсэн санаа
торго өмссөн хүнд магнаг хүргэгч олон турсага нөмөрсөн хүнд нөхөөс өгөх цөөхөн дээдэст долигонон бэлэг сэлт өгөх, доодост үл туслах гэсэн санаа
торгон зам МЭӨ зууны үеэс МЭ-ний зуун хүртэл Төв Азиар дамжин, Хятад, Энэтхэгийг Ойрх Дорнодтой холбож байсан худалдааны замыг нийтэд нь хэлэх бөгөөд Их Монгол улсын үед Торгон замын зүүн салаа нь Хархорум хотоор дайран өнгөрдөг байв.
торгоны хорхой хүр хорхой
торгон илэг маш нимгэн, зөөлөн, боловсруулалт сайн илэг
торгон савхи маш зөөлөн, нимгэн, боловсруулалт сайтай савхи
торгон гал галын дөл
торгон дөл галын цоролзсон дөл
торгон жолоо түрүүлсэн хурдан морины жолоо
торгон ир а. Мэсийн хурц ир - Сүхнийх нь торгон ир тэхий дундаасаа хумсны толион чинээ газар эмтрэн унажээ. Б.Нямаа. Арандалынхан; б. Хурдан морины уяа сойлго ид таарсан байдал
торгон ир эмтрэх хурдан морины сойлго хэтрэх
торгон сүрэг бие бялдар, ашиг шимээр шилдэг мал
торгон ухаан нарийн ухаан
торгон ус гадаргын татах хүчний нөлөөгөөр чулуулгийн нүх сүвээр тархсан гүний ус
торгон хил хилийн зурвас
торгон цэрэг бие хамгаалах шилмэл цэрэг
торгон элс маш нарийн ширхэгтэй элс
торгон үр тодорхой сортын нөхөн үйлдвэрлэлийг хангах зорилгоор зориуд сонгон авч цэврээр нь үржүүлсэн үр