Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

ХАР II

1. Хардах, сэрдэх байдал: хар ихтэй (маш их хартай, маш их сэрддэг);

2. Хардах санаа, хэтэрхий муу санаа, хорон санаа: хар авах (муу санах, сэжиглэх), хар буух (харамсан гэмших, хайран дэлгэрэнгүй...юм гэж сэтгэл гутрах, гутрангуй сэтгэл төрөх) - Албан тушаалаа алдчих вий гэж хар бууна. Өдрийн сонин., арван хар нүгэл [шашин] (арван цагаан буян гэдгийн нөгөө эсрэг үйл: биеэр үйлдэх гурав, хэлээр үйлдэх дөрөв, сэтгэлээр үйлдэх гурав), хар санаа (сэжигтэй санаа, үл итгэх санаа, муу санаа), хар санах (а. Сэжиглэх, итгэхгүй байх; б. Муу санаа агуулах), хар сэр [хоршоо] (хардах санаа) - Хаана юу болохыг хар сэр тавин ажиж байв. Н.Лесков. Зовлонгийн далай., хар буруу [хоршоо] (муу, үл итгэх), хар буруу санах (муу юм бодох, муугаар бодох, итгэхгүй байх), хар хор [хоршоо] (атаархуу сэтгэл, бусдын сайнд хорссон буюу хэтэрхий хартай сэтгэл) - Ажилд гав шав хийсэн эмэгтэй боловч хар хор маш их. Монгол бичгийн хэлний зүйн удиртгал., *хар дотортой (муу санаатай) - Дархан охиноо буруутан гэж бодохгүй боловч цаадах нь хар дотортой хүн байсан гэхэд нэг л хачин. С.Эрдэнэ. Амьд явсан хүн., *хар буух (харамсах сэтгэл төрөх) - Чанцал эр юугаа ширтэн, үр үргүй, нэр нэргүй ухаан балай энэ маань хичээнхэн явах билээ гэж бодоход нь ханилсны төлөө хар буусан сэтгэл дорхноо дарагдана. З.Баттулга. Хөх тэнгэр., *хар дарах (аймаар муухай зүүд зүүдлэх) - Сэргэлэн түр дуг хийгээд хар дарж сэрснийг эс тооцвол энэ шөнө энүүхэн тасалгаанд арван зовхи хоромхон ч үл хамхив. М.Цэдэндорж. Нэгэн дурлалын түүх.

хар ихтэй	маш их хартай, маш их сэрддэг
хар авах	муу санах, сэжиглэх
хар буух	харамсан гэмших, хайран юм гэж сэтгэл гутрах, гутрангуй сэтгэл төрөх
арван хар нүгэл	арван цагаан буян гэдгийн нөгөө эсрэг үйл биеэр үйлдэх гурав, хэлээр үйлдэх дөрөв, сэтгэлээр үйлдэх гурав
хар санаа	сэжигтэй санаа, үл итгэх санаа, муу санаа
хар санах	а. Сэжиглэх, итгэхгүй байх; б. Муу санаа агуулах
хар сэр	хардах санаа
хар буруу	муу, үл итгэх
хар буруу санах	муу юм бодох, муугаар бодох, итгэхгүй байх
хар хор	атаархуу сэтгэл, бусдын сайнд хорссон буюу хэтэрхий хартай сэтгэл
хар дотортой	муу санаатай
хар буух	харамсах сэтгэл төрөх
хар дарах	аймаар муухай зүүд зүүдлэх