УДАМ  

1. Угсаа, төрөл, язгуур: удам дагах (удмаа дуурайх, удмын хийж байсан зүйлийг өвлөн авч үргэлжлүүлэн дэлгэрэнгүй...хийх), удам дамжсан (үеэс үед уламжлагдан ирсэн), удам залгах (а. Үр хүүхэдтэй болох; б. Удмын хийж байсан зүйлийг үргэлжлүүлэн хийх) - Эцэг эхийн гал голомтыг залгаж үлдсэн би дэр хуваах хань, удам залгах үртэй болох сон. С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., удам тасрах (үр хүүхэдгүй болж голомт нь эзэнгүйдэх) - Одоо л удам нь тасрах юм байхдаа гэж бодно. Д.Тарва. Дахин төрсөн нь., удмын бичиг (нэг удмынхны гарал үүсэл, төрлийн холбоог заасан жагсаалт), удмын сан (тухайн хүний өвөг дээдэс, эцэг эхийн удамтай холбоотой бүх мэдээллийг багтаасан мэдээллийн сан); хурдны удамтай морь (уг язгуураасаа хурдан давхидаг морь), эцгийн удам (эцгээс дамжин ирсэн юм), эхийн удам (эхээс удамлан ирсэн юм), удам угсаа [хоршоо] (овог аймаг болон хүний үүсэл гарваль) - Миний удам угсааг хэн гийгүүлэх, хэн авч явах болж байна. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., удам судар [хоршоо] (угсаа гарал, үүх түүх) - Нутгийнхныгаа удам судраас нь эхлээд үүх түүхээр нь андахгүй. С.Удвал. Та бид уулзана., удам судрыг нь дуудах (хүний өвөг дээдэс, угсааг сөхөж өгүүлэх), удам үндэс [хоршоо] (үндэс угсаа, үүсэл гарал) - Ертөнцийн хүмүүн уг язгуур, удам үндсээ мэдэх нь зүй болой. В.Инжаннаши. Хөх судар., овог удам [хоршоо] (өвөг дээдсийн угсаа гарал), үе удам [хоршоо] (тодорхой цаг хугацаанд амьдарч байсан (амьдарч буй) удмын хүмүүс), уг удам [хоршоо] (угсаа гарал), ураг удам [хоршоо] (удам угсаа) - Ураг удам чинь үеийн үедээ цэцэглэн дэлгэрч байх болтугай. В.Шарма. Таван сургамж., *удмаа дуудуулах (удам судраа сөхүүлэх; муу нэртэй болох), удамт хүний үр, угшилт гүүний унага [зүйр цэцэн үг] (хүн, амьтны яс чанарыг уг гарвалиас нь мэдэж болно гэсэн санаа), удам яривал улсыг донсолгомоор [зүйр цэцэн үг] (нэр төр ихтэй, удам судар сайтай гэсэн санаа);

---

2. Цусаар дамжин уламжлах онцгой шинж: бөхийн удам (эцэг эхээс удамшин авсан бөх болох онцгой шинж);

---

3. Амьтан, ургамлын онцгой сайн чанар: хурдан удмын морь (хурдан давхидаг онцгой чанарыг өмнөх үеээсээ уламжлан авсан морь).

---

• удам дагах - удмаа дуурайх, удмын хийж байсан зүйлийг өвлөн авч үргэлжүүлэн хийх
• удам дамжсан - үеэс үед уламжлагдан ирсэн
• удам залгах - а. Үр хүүхэдтэй болох; б. Удмын хийж байсан зүйлийг үргэлжлүүлэн хийх
• удам тасрах - үр хүүхэдгүй болж голомт нь эзэнгүйдэх
• удмын бичиг - нэг удмынхны гарал үүсэл, төрлийн холбоог заасан жагсаалт
• удмын сан - тухайн хүний өвөг дээдэс, эцэг эхийн удамтай холбоотой бүх мэдээллийг багтаасан мэдээллийн сан
• хурдны удамтай морь - уг язгуураасаа хурдан давхидаг морь
• эцгийн удам - эцгээс дамжин ирсэн юм
• эхийн удам - эхээс удамлан ирсэн юм
• удам угсаа - овог аймаг болон хүний үүсэл гарваль
... үргэлжлүүлэн харах ...
удам судар - угсаа гарал, үүх түүх
удам судрыг нь дуудах - хүний өвөг дээдэс, угсааг сөхөж өгүүлэх
удам үндэс - үндэс угсаа, үүсэл гарал
овог удам - өвөг дээдсийн угсаа гарал
үе удам - тодорхой цаг хугацаанд амьдарч байсан амьдарч буй
уг удам - угсаа гарал
ураг удам - удам угсаа
удмаа дуудуулах - удам судраа сөхүүлэх муу нэртэй болох
удамт хүний үр угшилт гүүний унага - хүн, амьтны яс чанарыг уг гарвалиас нь мэдэж болно гэсэн санаа
удам яривал улсыг донсолгомоор - нэр төр ихтэй, удам судар сайтай гэсэн санаа
хурдан удмын морь - хурдан давхидаг онцгой чанарыг өмнөх үеэсээ уламжлан авсан морь

Холбогдох зураг одоогоор алга байна.