1. Үгтээх, чангаах - Хаалгыг нь татах гэснээ больж хэд уртаар хашхираад чагнатал нэлээд хол хүний дуу дахин бүдэг дэлгэрэнгүй...
сонсогдов. Ч.Алагсай. Алтайн зам., гадагш нь татах (гадна тийш нь чангаах, зулгаах), гэдрэг татах (ар тийш нь чангаах), морины ам татах (морины ам чангаан зогсоох), нум татах (нум хөвчлөн чангаах), өрх татах (өрхийг гэдрэг нь сөхөх) - Үүр гэгээрэхийн үесээр тогтсон зангаар босоод өрхөө татаж тулгандаа гал ноцоов. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., хойш нь татах (юмыг ар тийш чангаах), эсгий татах (зулсан эсгийгээ хуйлан чирч боловсруулах) - Дөрөв дөрвөн мориор гурван зэрэг эсгий татах бөгөөд нэгэнд нь Хонгор гурван залуугийн хамт явна. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., суга татах (огцом татах, мулт татах), татах түлхэх [хоршоо] (а. Юмыг хүчлэн нааш цааш болгох; б. [шилжсэн] Урваж шарвах, зангаа хувиргах, бусдыг гадуурхах), татах чангаах [хоршоо] (а. Юмыг үгтээн нааш болгох; б. [шилжсэн] Хүнийг элдвээр туршин оролдох, эргүүлэх); *солби татах (хүйтэн харцаар ширвэн харах), *сэтгэлээ татах (хүсээгүй боловч санаж мөрөөдөж байсан зүйл, хайрлаж дурласан хүнээ өөрийн эрхгүй орхих) - Хорлоо түүний байдлыг мэддэг хэр нь сэтгэлээ татаж авч чадсангүй. Д.Батбаяр. Цахилж яваа гөрөөс., *аавын хаалга татах (шоронд орох), татавч тасрахгүй, матавч хугарахгүй [зүйр] (маш бөх бат гэсэн санаа);гадагш нь татах | гадна тийш нь чангаах, зулгаах |
гэдрэг татах | ар тийш нь чангаах |
морины ам татах | морины ам чангаан зогсоох |
нум татах | нум хөвчлөн чангаах |
өрх татах | өрхийг гэдрэг нь сөхөх |
хойш нь татах | юмыг ар тийш чангаах |
эсгий татах | зулсан эсгийгээ хуйлан чирч боловсруулах |
суга татах | огцом татах, мулт татах |
татах түлхэх | а. Юмыг хүчлэн нааш цааш болгох; б. [шилжсэн] Урваж шарвах, зангаа хувиргах, бусдыг гадуурхах |
татах чангаах | а. Юмыг үгтээн нааш болгох; б. [шилжсэн] Хүнийг элдвээр туршин оролдох, эргүүлэх |
солби татах | хүйтэн харцаар ширвэн харах |
сэтгэлээ татах | хүсээгүй боловч санаж мөрөөдөж байсан зүйл, хайрлаж дурласан хүнээ өөрийн эрхгүй орхих |
аавын хаалга татах | шоронд орох |
татавч тасрахгүй матавч хугарахгүй | маш бөх бат гэсэн санаа |
ачаа татах | уяа татлагаар ачааг даруулан бэхлэх, чангалах |
олом татах | олом чангалах, бэхлэх |
дээс татах | а. Дээс тэлж бэхлэх; б. [шилжсэн] Хөл хорих |
зэл татах | морь мал уях зориулалтаар дээс сур зэргийг газарт сунган татаж хоёр үзүүрийг нь бэхлэх |
олс татах | олс сунган бэхлэх |
утас татах | утас тэлж бэхлэх |
хэц татах | юм өлгөх, хатаах зорилгоор олс юм уу дээсийг тэлж хоёр үзүүрт бэхлэх |
нүд татах | нүдний зовхи байн байн татганан хөдлөх |
хэл татах | хэлж ярьж чадахгүй болох |
цорой татах | хэвлээр өвдөх |
шөрмөс татах | булчин хүчтэй агших |
өрцөө татах | ихэд харамлах |
гар татах | харамлах, нарийлах |
шил нь татах | гөжих, зөрүүдлэх |
элэг татах | хамаатан саднаа зөнгөөрөө мэдрэх |
салаа татах | морь мал ихэд таргалах |
суваг татах | суваг хийх, суваг ухах |
шуудуу татах | шуудуу хийх, шуудуу ухах |
мах татах | а. Махыг жижиглэн хэрчих; б. [шилжсэн] Мал таргалж жин нэмэгдэх |
ногоо татах | ногоо жижиглэн хэрчих |
гуталд ул татах | гутал уллах |
дээлэнд өнгө татах | дээлийг гадартай болгох |
уурганд үзүүр татах | уурга хуйвтай болгох |
амьсгал татах | а. Амьсгал авах; б. [шилжсэн] Үхэх |
тамхи татах | тамхины утааг сорон уушгиндаа оруулан хамраараа гадагшлуулах |
яндан утаагаа татах | яндан утаагаа сорох |
идэш татах | өвлийн хүнсээ бэлдэж авах |
өвс татах | өвс хадаж, бэлдэж авах |
түлээ татах | түлээ бэлдэж авах |
бүрээ татах | бүрээ үлээх |
хуур татах | хуур тоглох |
хуучир татах | хуучир тоглох |
татах бүрээ | таван тохой илүү урт модон хонгионд амгай углан үлээх хийцтэй, өнгө цараа тодорхой бус, хийн эгшигтний намын үлээвэр хөгжмийн зэмсэг |
татвар татах | олсон орлогоос нь хувь татан авах |
алба татах | алба татвар авах |
тээвэрт хөсөг татах | унаа хөсгийг нь дайчлан авах |
цэрэгт татах | цэргийн албанд дайчлах |
өөд нь татах | а. Юмыг засаж эмхлэх; б. Сайн замд оруулах, сайжруулах |
уруу татах | а. Муу зүйл заах, муу хэрэгт түлхэн оруулах, муугаар нөлөөлөх, дордуулах; б. Ямар нэг ажил хэрэгт татан оролцуулах |
хэрэгт татах | хэрэгт холбогдуулах |
хариуцлагад татах | хариуцлага хүлээлгэх |
анхаарал татах | ямар нэг зүйл дур сонирхол төрүүлэх |
дур татах | дур сонирхолд нийцэх |
нөхөр татах | ямар нэг хэргийг хамт өдүүлж хийхээр хань болгох |
сонирхол татах | сонирхол төрүүлэх |
сэтгэл татах | хүний дур сонирхол эрхгүй төрөх |
хань татах | хэн нэгнийг хань болгохыг хүсэмжлэх |
хүсэл татах | тухайн зүйлд эрмэлзэн тэмүүлэх сэтгэлийг төрүүлэх |
олны хайрыг татах | олны хүндэтгэл хүлээх |
тал тохой татах | хэн нэгнийг бусдаас онцгойлж үзэх, таньдаг мэддэг хүнээ дотночлон үзэх |
манан татах | манан татах, манантай болох |
солонго татах | солонго гарах |
униар татах | униар тархах |
хөшиг татах | бөс даавуу зэргээр хийсэн халхавчаар халхлах |
тоос татах | их тоос дэгдэх |
сэрүү татах | сэрүүн болох, сэрүүсэх |
туяа татах | туяа гарах, туяарах |
татан буулгах | албан газар зэргийг зохих шийдвэрийн дагуу байхгүй болгох |
гэдсээ татах | а. Гэдэсний булчингаа чангалах; б. [шилжсэн] Турах |
ус татах | үерлэсэн, түрсэн ус бага болох |
шугам татах | шугам гаргах |
зураас татах | зураас гаргах |
жишээ татах | жишээ дурдан хэлэх |
иш татах | тухайн ярьж, тайлбарлаж буй зүйлээ улам тодорхой болгохын тулд бодит жишээ татан онцлон хэлэх |
намтар татах | хэлмэгдэн шоглогдсоор муу нэртэй болох |
хэл ам татах | хэл ам гаргах |
амаа татах | а. Дуугүй болох - Энэ үгийг сонсоод тэр хоёр амаа татжээ. Л.Түдэв. Уулын үер; б. Илүү үг ярихгүй байх - Би иймэрхүү тоглоомд дургүй болохоор Гэндэндоржийг далан задгай үг дэлгэх гээд амаа ангайхаар нь эвгүйцэн харсанд ашгүй амаа татлаа. П.Чойжил. Хагацал үзсэн эрийн бодол |
ташуураар толгой руу нь татах | ташуураар толгой руу нь шавхуурдах, цохих |
зураг татах | зураг авах |
үнэ татах | үнэ ханшаа бууруулах |
идээ татах | өвчилсөн шархалсан зүйл идээ бээртэй болох |
мод татах | мод бэлтгэж авах |
өвс татах | өвсөө бэлдэж авах |
гуталд ул татах | гуталд ул оёх |
26. Архи уух:
Наад архинаасаа гурав татна шүү. Яриа.
Д.Уртнасан - ᠌᠌"Монгол толь" төсөл2015-05-18 13:56:20
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он