СУРАГ

1. Дам сонстох мэдээ, чимээ: сураг гаргах (эрж, сурч хэл чимээ олох) - Баруун ууланд хоолой дэлгэрэнгүй... Л.Түдэв. Нүүдэл., сураг дуулах (бүдэг бадаг мэдээ сонсох) - Сураг дуулахад тэд их хэргийг бүтээж ирэхээр явсан юм даг. М.Дэмчигжав. Мэдээ хүргэгч Дампил., сургийг нь сонсох (хэл, мэдээ дуулах) - Хүү нь цагаан бурхнаар нас барсан тухай гашуудалтай сураг сонсож өвгөн дан мориор хүрээ орвол гарцаагүй үнэн байв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., сураг тавих (байнга асууж лавлах, хэл чимээ олохыг хичээх) - Тэгээд Тогтох улс амьтнаас дахин дахин сураг тавьж өдөржин хэслээ. Д.Тарваа. Дахин төрсөн нь., сураг занги [хоршоо] (тодорхой бус мэдээ, чимээ), сураг мэдээ [хоршоо] (дам яриа, хэл мэдээ) - Орон нутгаас хэл чимээ сонсогдохгүй гэр газраас сураг мэдээ байхгүй тул их л уйтгартай байлаа. Ж.Дамдин. Үймээний жил., сураг чимээ [хоршоо] (мэдээ чимээ, ажиг) - Тэгээд хэчнээн хоног эрж сурагласан ч бас л сураг чимээ гарсангүй. С.Дашдэндэв. Улаан наран., хэл сураг [хоршоо] (мэдээ, сураг ажиг) - Ойрын хэдэн сар хэл сураг авсангүй. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., сураг танаг [хоршоо] (хэл чимээ), сураг ажиг [хоршоо] (хэл чимээ) - Морьтон хоёр зам зуурын айлаар бууж мордон сураг ажиг нэхнэ. З.Баттулга. Уяхан замбуутив., сураг тавивал эрэл олдоно, солонго татвал бороо арилна [зүйр цэцэн үг] (эрэлд сураг чухал гэсэн санаа), сургаар эрэл олдог, сургамжаар хүмүүжил олдог [зүйр цэцэн үг] (эрж хайж буй зүйлийг сураг ажиг тавьж олдог, сургаал үгсийг сонсож байж хүн хүмүүждэг гэсэн санаа);


2. Бараа нь үзэгдэх: бараа сураг [хоршоо] (а. Үзэгдэж харагдах байдал; б. Хэл мэдээ) - Бараа сураг алгаа! Хамаг амьтныг энэ дайны дэлгэрэнгүй... Ж.Дамдин. Үймээний жил.

сураг гаргах эрж, сурч хэл чимээ олох
сураг дуулах бүдэг бадаг мэдээ сонсох
сургийг нь сонсох хэл, мэдээ дуулах
сураг тавих байнга асууж лавлах, хэл чимээ олохыг хичээх
сураг занги тодорхой бус мэдээ, чимээ
сураг мэдээ дам яриа, хэл мэдээ
сураг чимээ мэдээ чимээ, ажиг
хэл сураг мэдээ, сураг ажиг
сураг танаг хэл чимээ
сураг ажиг

хэл чимээ

сураг тавивал эрэл олдоно, солонго татвал бороо арилна эрэлд сураг чухал гэсэн санаа
сургаар эрэл олдог, сургамжаар хүмүүжил олдог эрж хайж буй зүйлийг сураг ажиг тавьж олдог, сургаал үгсийг сонсож байж хүн хүмүүждэг гэсэн санаа
бараа сураг а. Үзэгдэж харагдах байдал; б. Хэл мэдээ