ТОГОС (амьтан)  

Толгойнхоо орой дээр өдөн сэчигтэй, эрэгчний нь бие том, чандар гялтганам ногоон, сүүлний нь өд урт, таван өнгийн дэлгэрэнгүй...үзэсгэлэнт толботой бөгөөд шүхэрлэхдээ дэвүүр мэт болдог, эмэгчнийх нь өд хүрэн өнгөтэй үзэмжийн шувуу: тогос шүхэрлэх (тогос сүүлээ шүхэр мэт болгон дэлгэх), тогос чулуу (цэл ногоон өнгөтэй нэг зүйл эрдэс), тогосын өдөт жинс (тогосын өдөөр чимэглэсэн жинс) - Тогосын өдөт хүрэн улаан бадмаараг жинсээ няц цохив. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., тогосын өд (хий халуунаар чих дүлийрэх өвчний үед уудаг гүргэм, жамц, гажаа, рүда, тогосын өдийн үнс найруулж хийдэг уламжлалт аргаар бэлтгэсэн эм), *тогос шиг гоёх (хэтэрхий гоёж хээнцэрлэх), хүн нэрээ, тогос өдөө [зүйр цэцэн үг] (нэр төрөө эрхэмлэ гэсэн санаа) - Хүн нэрээ, тогос өдөө гэгчээр Цэрэнчимэг ирсэн айлдаа төдхөн даслаа. Т.Рэнцэн. Шинэ даваа., тогос шувуу өдөөрөө гоёдог, толгойт хүн эрдмээрээ гоёдог [зүйр цэцэн үг] (эдээр биш эрдмээр биеэ чим гэсэн санаа), тогосын сүүл тогоруунд зохихгүй, томоогүй зан дарууд зохихгүй [зүйр цэцэн үг] (зохисгүй зан авир, үйл хөдлөл хэрэггүй гэсэн санаа), тогос цэцэг [ургамал] (олон салаа шулуун гилгэр иштэй, навч нь чагтлан ургах, улаан туяатай шар цэцэг дэлгэрдэг нэг наст өвслөг, үзэмжийн ургамал), тогос нүдэн эрвээхий [амьтан] (биеэр том, далавчийн дээрээ олон толботой, торгоны мяндас гарган авахад зориулан үржүүлэх нэг зүйл эрвээхий).

• тогос шүхэрлэх - тогос сүүлээ шүхэр мэт болгон дэлгэх
• тогос чулуу - цэл ногоон өнгөтэй нэг зүйл эрдэс
• тогосын өдөт жинс - тогосын өдөөр чимэглэсэн жинс
• тогосын өд - хий халуунаар чих дүлийрэх өвчний үед уудаг гүргэм, жамц, гажаа, рүда, тогосын өдийн үнс найруулж хийдэг уламжлалт аргаар бэлтгэсэн эм
• тогос шиг гоёх - хэтэрхий гоёж хээнцэрлэх
• хүн нэрээ тогос өдөө - нэр төрөө эрхэмлэ гэсэн санаа
• тогос шувуу өдөөрөө гоёдог толгойт хүн эрдмээрээ гоёдог - эдээр биш эрдмээр биеэ чим гэсэн санаа
• тогосын сүүл тогоруунд зохихгүй томоогүй зан дарууд зохихгүй - зохисгүй зан авир, үйл хөдлөл хэрэггүй гэсэн санаа
• тогос цэцэг - олон салаа шулуун гилгэр иштэй, навч нь чагтлан ургах, улаан туяатай шар цэцэг дэлгэрдэг нэг наст өвслөг, үзэмжийн ургамал
• тогос нүдэн эрвээхэй -

  биеэр том, далавчийн дээрээ олон толботой, торгоны мяндас гарган авахад зориулан үржүүлэх нэг зүйл эрвээхэй