1. Ямар нэгэн мэдлэг, заншлыг эзэмших, мэдэхгүй, чадахгүй зүйлээ мэддэг чаддаг болох -дэлгэрэнгүй... Хэрвээ тэр үед ном зааж өгсөн бол аав минь лав дор нь сурах хүн байсан сан. Л.Дашням. Нялх ногоо., бичиг үсэг сурах (бичиг үсэгт тайлагдах) - Өөрөө ч залуудаа бичиг үсэг сурахаар оролдож байсан ажээ. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., бодож сурах (тоо бодож чаддаг), найруулж сурах (а. Үгийн өнгө аясыг тохируулан бичиж чаддаг болох; б. Жүжиг, киног зааварлан тоглуулж чаддаг болох; в. Эм тан, элдэв бодисыг хооронд нь тохируулан найруулж чаддаг болох), сурах бичиг (ямар нэгэн зүйлийг сурахад туслах гарын авлага, хичээлийн хэрэглэгдэхүүн) - Сурах бичиг, хичээлийн дэвтрийн хуудсаа тасартал эргүүллээ. Д.Цэдэв. Айргийн амт., сурах зүйл (сурч авууштай зүйл, мэддэг чаддаг болох ёстой зүйл) - Үүнээс эхлээд бидэнд сурах юм их бий. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., тэсвэртэй байж сурах (тэвчээртэй болох), хөгжим сурах (хөгжим тоглож чаддаг болох), хөдөлмөр сурах (юм хийж чаддаг болох, ажил хөдөлмөр эрхэлж чаддаг болох), шатар сурах (шатар тоглож чаддаг болох), амархан сурах (хийж чаддаггүй байсан ямар нэгэн зүйлээ богино хугацаанд хийж чаддаг болох) - Энэ ах чинь амархан сураад, сүрхий тоглож байна гэлээ. Л.Дашням. Нялх ногоо., сурах мэдэх [хоршоо] (ойлгож танин мэдэж авах) - Дэндүү ичимтгий зан чинь хүний хүмүүжил, сурах мэдэхэд их л саад түвэг болдог юм даа. Л.Түдэв. Нүүдэл., *сурсан биш төрсөн (угийн, төрөлхийн), сурсан сураагүй хоёрын хооронд [зүйр цэцэн үг] (ямар нэгэн зүйлийг төдий л сайн хийж чадахгүй, хоёрын хооронд гэсэн санаа), сураад барагдашгүй эрдмийн далай, судлаад барагдашгүй бодисын далай [зүйр цэцэн үг] (эрдэмд хязгааргүй гэсэн санаа), сурах хүнд зориг, сургах хүнд арга [зүйр цэцэн үг] (а. Хүнийг хүмүүжүүлэхэд арга эв чухал; б. Эрдэм сурахад зориг тэвчээр эрхэм гэсэн санаа), сурахын дайсан бардам, явахын дайсан залхуу [зүйр цэцэн үг] (а. Бардам зантай хүн юм сурдаггүй; б. Залхуу хүн үйлс бүтээж чаддаггүй гэсэн санаа), сурсан эрдмээр сувдыг ч олно, ариун эрдмээр алтыг ч олно [зүйр цэцэн үг] (эрдэм мэдлэгтэй бол юуг ч бүтээж чадна гэсэн санаа), сурснаа муурын хумс мэт нуух [зүйр цэцэн үг] (эрдэм чадвараа гаргахгүй муу санаа гаргах), сурснаараа нөхөртөө тусал, сураагүйгээ бусдаас асуу [зүйр цэцэн үг] (а. Харилцан дэмжиж харилцан туслах нь зүйтэй; б. Мэдлэг мэргэжлийг сурч мэдэхийг зоригжуулах нь), сурсны сайн нь хэрэглэх дээр, судалсны дүн нь бүтээл дээр [зурхай] (сурсан эрдмээрээ үр бүтээл гаргахыг чухалчилсан санаа), сурсан нь далай, сураагүй нь балай [зүйр цэцэн үг] (эрдэм ном сурах нь чухал, хэрэв сурахгүй бол тэнэг болно гэсэн санаа);
2. Занших, дадах -
Сүхбат аа! Тэргээ гамтай өөрийн юм шиг эдэлж сураарай - гэж хашхирахыг халти сонсов. Н.Банзрагч. Зам., муу зан сурах (муу зуршилтай болох).
- бичиг үсэг сурах - бичиг үсэгт тайлагдах
- бодож сурах - тоо бодож чаддаг
- найруулж сурах - а. Үгийн өнгө аясыг тохируулан бичиж чаддаг болох; б. Жүжиг, киног зааварлан тоглуулж чаддаг болох; в. Эм тан, элдэв бодисыг хооронд нь тохируулан найруулж чаддаг болох
- сурах бичиг - ямар нэгэн зүйлийг сурахад туслах гарын авлага, хичээлийн хэрэглэгдэхүүн
- сурах зүйл - сурч авууштай зүйл, мэддэг чаддаг болох ёстой зүйл
- тэсвэртэй байж сурах - тэвчээртэй болох
- хөгжим сурах - хөгжим тоглож чаддаг болох
- хөдөлмөр сурах - юм хийж чаддаг болох, ажил хөдөлмөр эрхэлж чаддаг болох
- шатар сурах - шатар тоглож чаддаг болох
- амархан сурах - хийж чаддаггүй байсан ямар нэгэн зүйлээ богино хугацаанд хийж чаддаг болох
... үргэлжлүүлэн харах ...- сурах мэдэх - ойлгож танин мэдэж авах
- сурсан биш төрсөн - угийн, төрөлхийн
- сурсан сураагүй хоёрын хооронд - ямар нэгэн зүйлийг төдий л сайн хийж чадахгүй, хоёрын хооронд гэсэн санаа
- сураад барагдашгүй эрдмийн далай, судлаад барагдашгүй бодисын далай - эрдэмд хязгааргүй гэсэн санаа
- сурах хүнд зориг, сургах хүнд арга - а. Хүнийг хүмүүжүүлэхэд арга эв чухал; б. Эрдэм сурахад зориг тэвчээр эрхэм гэсэн санаа
- сурахын дайсан бардам, явахын дайсан залхуу - а. Бардам зантай хүн юм сурдаггүй; б. Залхуу хүн үйлс бүтээж чаддаггүй гэсэн санаа
- сурсан эрдмээр сувдыг ч олно, ариун эрдмээр алтыг ч олно - эрдэм мэдлэгтэй бол юуг ч бүтээж чадна гэсэн санаа
- сурснаа муурын хумс мэт нуух - эрдэм чадвараа гаргахгүй муу санаа гаргах
- сурснаараа нөхөртөө тусал, сураагүйгээ бусдаас асуу - а. Харилцан дэмжиж харилцан туслах нь зүйтэй; б. Мэдлэг мэргэжлийг сурч мэдэхийг зоригжуулах нь
- сурсны сайн нь хэрэглэх дээр, судалсны дүн нь бүтээл дээр - сурсан эрдмээрээ үр бүтээл гаргахыг чухалчилсан санаа
- сурсан нь далай сураагүй нь балай - эрдэм ном сурах нь чухал, хэрэв сурахгүй бол тэнэг болно гэсэн санаа
- муу зан сурах - муу зуршилтай болох
- сурсан газрын шороо нь хоол - дассан газрын юу нь ч сайхан гэсэн утга
- сурсан занг сураар боож болохгүй - нэгэнт заншсан дадгалыг халж өөрчлөхөд бэрх гэсэн санаа
- хөгшин азарга жороо сурах - хөгширсөн хойноо залуумсаг зан байдал гаргах гэсэн санаа
- сурсан дуугаа дуулж, ирсэн замаараа буцах - зорьсон зорилго бүтсэнгүй гэсэн санаа
Ижил үг
