1. Хүн, амьтны биеийг бүрхсэн гадаргуудаа үет сүвтэй, түүгээрээ амьсгалдаг, бие махбодыг гаднын таагүй нөлөөнөөс дэлгэрэнгүй...хамгаалдаг, биеийн дулааныг зохицуулах үүрэгтэй бүрхүүл хэсэг: арьс бижрүүтэх (арьсанд жижиг улаан толбо гарч бэржийж улайх), арьс гуужих (арьс солигдох), арьс мөөгөнцөртөх (шимэгч мөөгөөр үүсэх халдварт өвчин тусах), арьс өвчих (алсан малын арьсыг өвчиж хуулах) - Олсон олз, өвчсөн арьсуудаа хоршоонд өгч, хонжиж баяжив. Д.Нацагдорж. Зохиолууд., арьс сайтай (арьс хөрс сайтай), арьс таталцах (арьс татаж тоглох ардын наадам), арьс хуулах (арьс өвчих), арьс эвэрших (арьс хуурайшиж ширүүн болох, юманд талхигдан эвэрших), арьсан тарга (малын арьс, мах хоёрын завсар өөх суух), арьсны ар (арьсны гууждаг хөрс), арьсны гуур (амьтны арьсанд ялааны өндөгнөөс гарсан авгалдай), арьсны өвчин (зөвхөн арьсанд юм гарах өвчин), арьс өнгөний өвчин (арьс болон бэлгийн замаар дамжих халдварт өвчин), арьсны үрэвсэл (гаднын нөлөө буюу нянгаар үүсдэг арьсны өвчний ерөнхий нэр), ангийн арьс (ан амьтны арьс), гангийн арьс (ганд дүрж элдсэн арьс), хонины арьс (хонины боловсруулаагүй арьс), арьс адасга [хоршоо] (хатсан муусайн арьс шир) - Онгон буурал аавдаа орон гацаагаа даатгаад арьс адсага дэвссэн орондоо орж хэвтдэг байв. Чехийн эртний домог тууж., арьс мах [хоршоо] (хүн, амьтны биеийн гадуур бүрхэж байгаа хөрс болон яс, арьсны завсар дахь нэхдэс) - Аав ээжээс төрсөн биеийг чинь туулай хяруул адилаар, арьс махыг чинь чармаа нүцгэлж... В.Инжаннаши. Хөх судар., арьс саарь [хоршоо] (арьс хөрс), арьс хөдөс [хоршоо] (хуучирч муудсан нэхий) - Элдүүр ханаж гүйцээгүй арьс хөдөсний өөдөс шиг болжээ. А.Дашням. Өлзийнарангийн өчил., арьс хөрс [хоршоо] (хүн, амьтны биеийн гадуурх бүрхэвч) - Арьс хөрсөнд боолгуулчихаад амарч хэвтэх цаг биш. Алтай хайлах., арьс шир [хоршоо] (бог, бод малын нимгэн, зузаан арьс) - Арьс шир, үхрийн эвэр зэргийг шарж чанаж идэлцэн өлбөрөхийг саатуулна. В.Инжаннаши. Хөх судар., арьс шөрмөс [хоршоо] (үс шөрмөс) - Арьс шөрмөстэй чинь хатаан алж арьсыг чинь өмсмүү би. Чингисийн эр хоёр загалын тууж., арьс махаа барах (эцэж турах), *арьс яс [хоршоо] (маш туранхай), *арьс махаа холгох (ихэд ядарч зүдрэх); *арьс махтай нь хатаах (ихэд зовоох, шаналгах, сэтгэлийн хар там эдлүүлэх) - Элгийг минь эмтэлж, амьдаар минь арьс махтай минь хатаах гээ юү? Ш.Гаадамба. Билгийн булаг., *арьсыг нь хуулах (үхтэл нь зодох) - Арван жилийн урьд Хан-Өндөрийн хүрээнд балчир хүү Дангаагийн арьсыг хуулж байсан гавж ламтай Ар Тайхарын өртөөн дээр санамсаргүй уулзсанаа санав. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., *арьсаа хуулуулах (үхтэлээ зодуулах) - Чи зугатааж чадаагүй бол ээж аавдаа бид гурав арьсаа хуулуулах байсан шүү. Э.Оюун. Сэр-Од., *арьсандаа багтахаа болих (ихэд таргалах), *арьсыг нь өвчих (а. Арьсыг нь хуулах; б. [шилжсэн] Маш хэрцгийгээр зодож жанчих) - Уухай, тийм үү? Арьсыг чинь өвчинө дөө. Ч.Лхамсүрэн. Энх тайвны уриа., *харз ямааны арьс шиг (маш туранхай), *арьс яс болох (хүн, амьтны маш их турах, ясан хэлхээ болох) - Хэдэн адуунд нь нуруутай юм нэг ч байгаагүй. Арьс яс болсон хэдэн юм байгаад үрэгдсэн дээ. Ц.Дамдинсүрэн. Хоёр цагаан юм;
2. Хүний арьс, үс, нүдний өнгө, хамар уруул, толгойн хэлбэр, биеийн бүтэц зэрэг бие цогцсын шинж чанар, төсөө тоймоор нь хүн төрөлхтөнийг ангилсан
дэлгэрэнгүй...нэгэн бүлэг: арьсны онол (арьсны үзэл), арьсны үзэл (арьсны өнгөөр ялгаварлан гадуурхах үзэл), арьсны үзэлтэн (арьсны өнгөөр ялгаварлан гадуурхагч хүн), арьс өнгө [хоршоо] (үндэстэн ястны зүс царай) - Арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах байдлыг шүүмжлэн илрүүлж, олны өмнө дэлгэн харуулсан байна. “Цог” сэтгүүл;
3. Үйлдвэрлэлд ашиглахаар бэлдсэн мал, амьтны арьс:
арьс гандах (арьс шир ганд дүрж идээлэх),
арьс зумлах (арьсыг
дэлгэрэнгүй...халуун усанд шалзлан түлээд үсийг хусаж арилгах), арьс идээлэх (арьс элдэх уламжлалт арга), арьс элдэх (арьс боловсруулах), хиймэл арьс (үйлдвэрлэлийн аргаар нийлэг эдээр дуурайлган хийсэн жинхэнэ бус арьс);
4. Алим, алмарад зэрэг томхон жимсний гадуур бүрхсэн хальс:
бэрсүүт жүржийн арьс (бэрсүүт жүржийн хальс);
5. [шилжсэн] Царай -
Таньдаг нүүрний арьс байна. Яриа; арьсан бөднө [амьтан] (бөднө
дэлгэрэнгүй...шувууны нэг зүйл).
- арьс бижрүүтэх - арьсанд жижиг улаан толбо гарч бэржийж улайх
- арьс гуужих - арьс солигдох
- арьс идээлэх - арьс элдэх уламжлалт арга
- арьс мөөгөнцөртөх - шимэгч мөөгөөр үүсэх халдварт өвчин тусах
- арьс өвчих - алсан малын арьсыг өвчиж хуулах
- арьс сайтай - арьс хөрс сайтай
- арьс таталцах - арьс татаж тоглох ардын наадам
- арьс хуулах - арьс өвчих
- арьс эвэрших - арьс хуурайшиж ширүүн болох, юманд талхигдан эвэрших
- арьс элдэх - арьс боловсруулах
... үргэлжлүүлэн харах ...- арьсан тарга - малын арьс, мах хоёрын завсар өөх суух
- арьсны ар - арьсны гууждаг хөрс
- арьсны гуур - амьтны арьсанд ялааны өндөгнөөс гарсан авгалдай
- арьсны өвчин - зөвхөн арьсанд юм гарах өвчин
- арьс өнгөний өвчин - арьс болон бэлгийн замаар дамжих халдварт өвчин
- арьсны үрэвсэл - гаднын нөлөө буюу нянгаар үүсдэг арьсны өвчний ерөнхий нэр
- ангийн арьс - ан амьтны арьс
- гангийн арьс - ганд дүрж элдсэн арьс
- хиймэл арьс - үйлдвэрлэлийн аргаар нийлэг эдээр дуурайлган хийсэн жинхэнэ бус арьс
- хонины арьс - хонины боловсруулаагүй арьс
- арьс гандах - арьс шир ганд дүрж идээлэх
- арьс адасга - хатсан муусайн арьс шир
- арьс мах - хүн, амьтны биеийн гадуур бүрхэж байгаа хөрс болон яс, арьсны завсар дахь нэхдэс
- арьс саарь - арьс хөрс
- арьс хөдөс - хуучирч муудсан нэхий
- арьс хөрс - хүн, амьтны биеийн гадуурх бүрхэвч
- арьс шир - бог, бод малын нимгэн, зузаан арьс
- арьс шөрмөс - үс шөрмөс
- арьс яс - маш туранхай
- арьс махаа холгох - ихэд ядарч зүдрэх
- арьс махтай нь хатаах - ихэд зовоох, шаналгах, сэтгэлийн хар там эдлүүлэх
- арьсыг нь хуулах - үхтэл нь зодох
- арьсаа хуулуулах - үхтэлээ зодуулах - Чи зугатааж чадаагүй бол ээж аавдаа бид гурав арьсаа хуулуулах байсан шүү. Э.Оюун. Сэр-Од.,
- арьсандаа багтахаа болих - ихэд таргалах
- арьсыг нь өвчих - а. Арьсыг нь хуулах; б. [шилжсэн] Маш хэрцгийгээр зодож жанчих
- харз ямааны арьс шиг - маш туранхай
- арьс яс болох - хүн, амьтны маш их турах, ясан хэлхээ болох
- бэрсүүт жүржийн арьс - бэрсүүт жүржийн хальс
- арьс зумлах - арьсыг халуун усанд шалзлан түлээд үсийг хусаж арилгах
- арьсны онол - арьсны үзэл
- арьсны үзэл - арьсны өнгөөр ялгаварлан гадуурхах үзэл
- арьсны үзэлтэн - арьсны өнгөөр ялгаварлан гадуурхагч хүн
- арьс өнгө - үндэстэн ястны зүс царай
- арьс махаа барах - эцэж турах
