ӨРХ I  

1. Монгол гэрийн тоонон дээр тавих дөрвөлжин эсгий: өрхний хошуу (өрхний үзүүрийн гурвалжин шовх дэлгэрэнгүй...хэлбэртэй хэсэг), өрхний оосор (өрхний хошуунд хадсан оосор, уяа), өрхний дөндийл~өрхний дөндийлөг (бүтээсэн өрхийг доороос нь тулж дөндийлгөх ацтай урт мод), өрх бүтээх~өрх битүүлэх (дөрвөлжин эсгийгээр тооноо өвч бүрэх) - Бороо орж байна өрхөө бүтээ! гэв. “Цог” сэтгүүл., өрх тэгшлэх~өрх дөрвөлжлөх (өрх бүтээх) - Гараад өрхөө тэгшилчих! гэв. Б.Ринчен. Үүрийн туяа., өрх хошуулдах (өрхний хошууг урагш татахдаа тооноо бүтэн бүтээлгүй бага зэрэг зай үлдээх), өрх татах (өрхний хошууг хойш эргүүлж тоононы урд цамхаг хүртэл татах) - Пунсалын ээж, охиныхоо өрх татахыг хүлээсээр нар тусгав. Ч.Алагсай. Алтайн зам., өрх дөндийлгөх (өрхийг бүтээж, урт модоор дээш өргөх), өрх тотго [хоршоо] (унь тулах хоног бүхий хөндөл мод болон модыг бүтээх дөрвөлжин эсгий) - Шөнө бүр шар цэгээн хүн ирж хэвлийг минь илж, өрх тотгоны гэрэл лүгээ орж, наран саран мандан гахай цагт нохой болж шалмалзан гарч одом бүлгээ. Алтан товч., өрх үүд [хоршоо] (тооно халхлах эсгий болон хаалга) - Агайн ухаан хаан өрх үүдийг олж орох гээд гурван хоног эргэж гэнэ. Монгол ардын тууль;

---

2. Байшингийн оройн уур утаа гаргадаг нүх: өрхний гэгээвч (өрхний дээрх цонх), өрх яндан [хоршоо] (гэр байшингийн дэлгэрэнгүй...утаа гаргах нүх) - Зуухны өрх янданг таглаж болохгүй. Н.Лесков. Зовлонгийн далай.

---

• өрхний хошуу - өрхний үзүүрийн гурвалжин шовх хэлбэртэй хэсэг
• өрхний оосор - өрхний хошуунд хадсан оосор, уяа
• өрхний дөндийл~өрхний дөндийлөг - бүтээсэн өрхийг дороос нь тулж дөндийлгөх ацтай урт мод
• өрх бүтээх~өрх битүүлэх - дөрвөлжин эсгийгээр тооноо өвч бүрэх
• өрх тэгшлэх~өрх дөрвөлжлөх - өрх бүтээх
• өрх хошуулдах - өрхний хошууг урагш татахдаа тооноо бүтэн бүтээлгүй бага зэрэг зай үлдээх
• өрх татах - өрхний хошууг хойш эргүүлж тоононы урд цамхаг хүртэл татах
• өрх дөндийлгөх - өрхийг бүтээж, урт модоор дээш өргөх
• өрх тотго - унь тулах хоног бүхий хөндөл мод болон модыг бүтээх дөрвөлжин эсгий
• өрх үүд - тооно халхлах эсгий болон хаалга
... үргэлжлүүлэн харах ...
өрхний гэгээвч - өрхний дээрх цонх
өрх яндан - гэр байшингийн утаа гаргах нүх

---

Ижил үг

ӨРХ II

ӨРХ III