МЭДЭХ  

1. Хэрэг явдлын тухай үзэж сонсон танилцсан, мэдээтэй болсон байх: өчигдөр мэдэх (ямар нэгэн хэрэг дэлгэрэнгүй...явдлын тухай өчигдөр сонссон байх), *арван хуруу шигээ мэдэх (маш сайн мэдэх) - Насаараа тайлан тооцооны ажил хийж түүндээ дадлагажин, ажлаа арван хуруу шигээ мэддэг болсон. С.Лочин нар. Галтай залуу нас;

---

2. Юмс үзэгдэл, хэрэг явдлын тухай ухамсарлах, ойлгох: багаас мэдэх (багаас таних), занг мэдэх (ааш авирыг нь таних) дэлгэрэнгүй...- Нөхрийнхөө занг нэвт мэддэг Должин цааш юм хэлсэнгүй. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., учрыг мэдэх (учир явдлыг нь танин ойлгох) - Хүн хартай ярьж учир явдлыг нь мэдвэл сэтгэл чинь хөнгөрөх байх. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., мэдтүгэй гэсэн бичиг [хуучирсан] (а. Ноот бичиг; б. Тулган шаардах бичиг), мэдэх хүнд үг хэл, мэргэн буучид гөрөөс шах [зүйр цэцэн үг] (юм ухаардаг хүнд санал бодлоо ярих гэсэн санаа), гашууныг идэхгүй бол амтыг мэдэхгүй, гасланг эдлэхгүй бол жаргалыг мэдэхгүй [зүйр цэцэн үг] (аливаа зүйлийн муу чанарыг мэдвэл сайн чанарыг нь ойлгож болно гэсэн санаа), мэдэхгүй байгаад цэцэрхэнэ, чадахгүй байгаад мэдэрхэнэ [зүйр цэцэн үг] (мэдлэг чадваргүй атлаа мэдэх, чадах мэтээр аашлах);

---

3. Сурч эзэмших: бичиг мэдэх (бичиг сурах), хэл мэдэх (а. Гадаад хэл сурах; б. Учир ойлгох) - дэлгэрэнгүй...Би тэр үед орос хэл муу мэддэг байсан учраас зузаан ном уншиж чадахгүй жижиг үлгэр л дөнгөж уншдаг байлаа. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол., жор мэдэхгүй эмчээс, зовлон үзсэн чавганц дээр [зүйр цэцэн үг] (аливаа ухааны төгс мэдлэггүй хүнээс амьдралын туршлагатай нь дээр гэсэн санаа), мэддэгээ хийж, чаддагаа даа [зүйр цэцэн үг] (чадал чадвартаа тохируулах гэсэн санаа);

---

4. Эрх барих: эзэн мэдэх (эрх мэдэлтэй хүн шийдэх);

---

5. Бүх хүчээрээ хийх: дур мэдэн сүйтгэх (өөрийн дураар сүйтгэх), хоолой мэдэн хашхирах (бүх чадлаараа хашхирах) - дэлгэрэнгүй...Герман цусны хүн бусад бүх хүн төрөлхтнөөс илүү гэж хоолой мэдэн хашхиралдаж... байсан билээ. Б.Полевой. Эцсийн бүлэгт., хүч мэдэн зүтгэх (байдаг чадлаараа зүтгэх);

---

6. Магадгүй, болзошгүй: гэртээ байж мэднэ (гэртээ байж магадгүй), ирж мэднэ (ирж болзошгүй) - дэлгэрэнгүй...Тамжид ч хүрээд ирж мэднэ. Б.Нямаа. Арандалынхан., эдгэрч мэднэ (өвчин нь илаарьшиж магадгүй) - Тэр нь юу вэ гэвэл хон хэрээг урхи тороор биш улаан гараараа амьдаар нь бариад бархируулан зовоож халуун нулимсыг нь дусаавал л нэг эдгэрч мэднэ. Б.Бааст. Алтайн хөх дөнөн;

---

7. Тухайн цаг үе, ажил төрлөөс шалтгаалах: цаг мэднэ (цагийн байдлаас болно), ажил мэднэ (а. Ажил хийж чадна; б. дэлгэрэнгүй...Ажлын байдлаас болно), *аз мэдэг (хийморьтоо түших), заяа мэдэх (хувь заяандаа найдах), толгой мэдэх (аливаа зүйлд өөрийн дураар бие даан хандах), толгойг нь мэдэх (захирах, хариуцах), үнэр мэдэх (а. Үнэр сэрэгдэх; б. Ажиг сэжиг төрөх)

---

• өчигдөр мэдэх - ямар нэгэн хэрэг явдлын тухай өчигдөр сонссон байх
• арван хуруу шигээ мэдэх - маш сайн мэдэх
• багаас мэдэх - багаас таних
• занг мэдэх - ааш авирыг нь таних
• учрыг мэдэх - учир явдлыг нь танин ойлгох
• мэдтүгэй гэсэн бичиг - а. Ноот бичиг; б. Тулган шаардах бичиг
• мэдэх хүнд үг хэл, мэргэн буучид гөрөөс шах - юм ухаардаг хүнд санал бодлоо ярих гэсэн санаа
• гашууныг идэхгүй бол амтыг мэдэхгүй, гасланг эдлэхгүй бол жаргалыг мэдэхгүй - аливаа зүйлийн муу чанарыг мэдвэл сайн чанарыг нь ойлгож болно гэсэн санаа
• мэдэхгүй байгаад цэцэрхэнэ, чадахгүй байгаад мэдэрхэнэ - мэдлэг чадваргүй атлаа мэдэх, чадах мэтээр аашлах
• бичиг мэдэх - бичиг сурах
... үргэлжлүүлэн харах ...
хэл мэдэх - а. Гадаад хэл сурах; б. Учир ойлгох
жор мэдэхгүй эмчээс зовлон үзсэн чавганц дээр - аливаа ухааны төгс мэдлэггүй хүнээс амьдралын туршлагатай нь дээр гэсэн санаа
мэддэгээ хийж чаддагаа даа - чадал чадвартаа тохируулах гэсэн санаа
эзэн мэдэх - эрх мэдэлтэй хүн шийдэх
дур мэдэн сүйтгэх - өөрийн дураар сүйтгэх
хоолой мэдэн хашхирах - бүх чадлаараа хашхирах
хүч мэдэн зүтгэх - байдаг чадлаараа зүтгэх
гэртээ байж мэднэ - гэртээ байж магадгүй
ирж мэднэ - ирж болзошгүй
эдгэрч мэднэ - өвчин нь илаарьшиж магадгүй
цаг мэднэ - цагийн байдлаас болно
ажил мэднэ - а. Ажил хийж чадна; б. Ажлын байдлаас болно
аз мэдэг - хийморьтоо түших
заяа мэдэх - хувь заяандаа найдах
толгой мэдэх - аливаа зүйлд өөрийн дураар бие даан хандах
толгойг нь мэдэх - захирах, хариуцах
үнэр мэдэх - а. Үнэр сэрэгдэх; б. Ажиг сэжиг төрөх

Холбогдох зураг одоогоор алга байна.