1. Сонсох эрхтэнд өртөх авиа чимээ: дуу зэтлэх (дуу чимээ, бусад юманд дамжин уламжилж, цуурайтан дэлгэрэнгүй...одох), дуу намдаагч (дууны хүчийг багасгагч), дуу нийлүүлэх (а. Олон мал, амьтны нэгэн зэрэг чангаар дуугарах; б. Олон хүний сэтгэл нийлж, нэгэн санаатай үг хэлэх), дуу өгөх (чимээ өгөх), дуу үүсгүүр (дуу үүсгэдэг хэлбэлзэгч бие), дуу хаагдах (а. Хоолойн гэмээс юм өгүүлэхэд үг дуу бага болох; б. Дуу гарахаа бүр болих), дуу хураагуур (дуу чимээг соронзон хальсанд буулгах хэрэгсэл), дуу тавих (уйлахад их дуу гарах), дуу чангаруулагч (цагаан хоолой), дуу шингээлт (дуу бичлэг), дуу дуугаа авалцах (харилцан чимээ авалцах) - Дуу дуугаа авалцах мэт хоёр хонь зэрэг хургалав. Д. Цэдэв. Талд нүдэлсэн агь., дуун ухаан (а. Дууны долгионы үүсэлт, тархалт, үйлдэл хийгээд дууны долгионыг хүлээн авах зэргийг судалдаг бодис зүйн ухааны нэг салбар; б. [хэл шинжлэл] Хэл бичгийн ухаан: дуун хөрвүүлэгч хэл шинжлэл (орчуулагч), дууны газар (дуу хүрэх газар), дууны давтамж (хүмүүсийн чихэнд сонстох авианы хэлбэлзэлтийн давтамж), дууны долгион (харимхай орчинд тархдаг боловч хүмүүст сонстох нэг зүйл механик долгион), дууны өнгө (дуу хоолойн өвөрмөц шинж, ялгагдах тал) - Урантуяагийн дууны өнгөөр түүний сэтгэл туйлын хөдөлснийг мэдэв. Д. Гармаа. Их урсгалын чимээ., дууны сүв (дууны хоёр хөвчийн дундах завсар), дууны хэлбэлзэл (дуу чимээний өөрчлөлтийн давтамж), дуунаас хурдан онгоц (дууны хурдцаас давж хурдлах онгоц), дууны хүч (дууны нэгж талбай дахь давтамжийн нягтрал), дууны хөвч (авиа гаргах эрхтэн), аргил дуу (царгисан бүдүүн дуу) - Байна уу, байна уу? Байна уу, хөөе гэх хурандаагийн аргил дуу тасралтгүй сонсдох боллоо. Л. Түдэв. Зүүн гар., дорой дуу (тамиргүй, жонгиносон дуу) - Юун хонь вэ гэж газар дороос гарч байна уу гэмээр дорой дуу Түндэвийн чихнээ сонстох шиг боллоо. Д. Цэдэв. Сэтгэлийн илч., зөөлөн дуу (аядуу, намуухан дуу) - Залуу бүсгүй хүний эелэг зөөлөн дуу дуулдах шиг, тэр дуу бүр алс холоос дуурьсан хацар нүүрийг минь илбэх шиг ч, тийм байна гэж бодохоор дотор уужирч, хамаг бие тавирах шиг ч боллоо. Л. Дашням. Цөллөг., нарийн дуу (жингэнэсэн дуу) - Хоёр бүдүүн нэг нарийн дуу сонсогдож байсныг бодвол гурвалжин хэрүүл бололтой. Л. Түдэв. Нүүдэл суудал., өндөр дуу (чанга дуу) - Би Доржийг гэнэт цохих гэж багш нарын гэрийг тойрон мяраан гэтэж явтал гэр дотор би-чи дээ тулсан өндөр дуу гарлаа. Ч. Лодойдамба. Манай сургуулийнхан., тэнгэрийн дуу (аянгын нүргээн) - Бороо улам ширүүн орж, цахилгаан гялалзаад тэнгэрийн дуу тасхийлээ. Ч. Лхамсүрэн. Буурал өвгөн., дуу чимээ [хоршоо] (а. Аливаа авиа чимээ, анир - Шугуйн гадна дуу чимээ сонстохгүй ажгуу. В.Инжаннаши. Хөх судар; б. Сураг чимээ; в. Үг яриа), дуу чимээний үг (дуу чимээ дуурайсан үг) - Нутаг даяар юм бүгдийн дуу хураагдаж, нохойн ам хүртэл боогдож, айлын өрх бүтээгдэж амьд бүхний нойр хулжиж хүн хүнээсээ дүрвэж... С.Удвал. Их хувь заяа., дууны гургуул [амьтан] (гургуулын эрэгчин; сон);
2. шилжсэн Үг яриа:
дуу алдах (а. Уулга алдах; б. Залхаж төвөгшөөснөө тоочих),
дуу цөөтэй (үг яриа багатай, дуугай)
дэлгэрэнгүй...- Түшмэл болсноос хойш гадаад дотоодын элдэв зүйл сонсох болж улам дуу цөөрч сэтгэл зовуурьтай явах болжээ. С.Удвал. Их хувь заяа., *дуу шуу болох (үймээн шуугиан дэгдэх), нохойн дуу ойртох (а. Айлд ойртон ирэх; б. Товлосон цаг хугацаа дөхөх), дуун дээр (а. Сонсонгуут, хэлэнгүүт зөвшөөрөх - Цэрмаа ч дуун дээр ирнэ л дээ. С.Бадраа. Нисгэгч; б. Юуны түрүүнд - Тэр шүүрдэгдэх хүний тоонд чинь ч би дуун дээр орсон нь лав. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа), орь дуу [хоршоо] (энэлэн орилох дуу чимээ) - Эхчүүд орь дуу тавин, үс гэзгээ зулгаан хөсөр хэвтэн тэлчилж байв. Ш. Нацагдорж. Мандхай цэцэн., үг дуу [хоршоо] (дуу авиа, хэл яриа) - Ер Баяр гүн үг дуу цөөнтэй болоод ихэмсэг. Д. Намдаг. Цаг төрийн үймээн., дуу хоолой [хоршоо] (а. Дуу авиа, хэл яриа; б. шилжсэн Үзэл бодол).
- дуу зэтлэх - дуу чимээ, бусад юманд дамжин уламжилж, цуурайтан одох
- дуу намдаагч - дууны хүчийг багасгагч
- дуу нийлүүлэх - а. Олон мал, амьтны нэгэн зэрэг чангаар дуугарах; б. Олон хүний сэтгэл нийлж, нэгэн санаатай үг хэлэх
- дуу өгөх - чимээ өгөх
- дуу үүсгүүр - дуу үүсгэдэг хэлбэлзэгч бие
- дуу хаагдах - а. Хоолойн гэмээс юм өгүүлэхэд үг дуу бага болох; б. Дуу гарахаа бүр болих
- дуу хураагуур - дуу чимээг соронзон хальсанд буулгах хэрэгсэл
- дуу тавих - уйлахад их дуу гарах
- дуу чангаруулагч - цагаан хоолой
- дуу шингээлт - дуу бичлэг
... үргэлжлүүлэн харах ...- дуу дуугаа авалцах - нэгнийхээ дуунаар бусад нь зэрэг дуугаран хүч түрэх
- дуун ухаан - а. Дууны долгионы үүсэлт, тархалт, үйлдэл хийгээд дууны долгионыг хүлээн авах зэргийг судалдаг бодис зүйн ухааны нэг салбар; б. [хэл шинжлэл] Хэл бичгийн ухаан дуун хөрвүүлэгч хэл шинжлэл орчуулагч
- дууны газар - дуу хүрэх газар
- дууны давтамж - хүмүүсийн чихэнд сонстох авианы хэлбэлзэлтийн давтамж
- дууны долгион - харимхай орчинд тархдаг боловч хүмүүст сонстох нэг зүйл механик долгион
- дууны өнгө - дуу хоолойн өвөрмөц шинж, ялгагдах тал
- дууны сүв - дууны хоёр хөвчийн дундах завсар
- дууны хэлбэлзэл - дуу чимээний өөрчлөлтийн давтамж
- дуунаас хурдан онгоц - дууны хурдцаас давж хурдлах онгоц
- дууны хүч - дууны нэгж талбай дахь давтамжийн нягтрал
- дууны хөвч - авиа гаргах эрхтэн
- аргил дуу - царгисан бүдүүн дуу
- дорой дуу - тамиргүй, жонгиносон дуу
- зөөлөн дуу - аядуу, намуухан дуу
- нарийн дуу - жингэнэсэн дуу
- өндөр дуу - чанга дуу
- тэнгэрийн дуу - аянгын нүргээн
- дуу чимээ - а. Аливаа авиа чимээ, анир; б. Сураг чимээ; в. Үг яриа
- дуу чимээний үг - дуу чимээ дуурайсан үг
- дууны гургуул - гургуулын эрэгчин сон
- дуу алдах - а. Уулга алдах; б. Залхаж түвэгшээснээ тоочих
- дуу цөөтэй - үг яриа багатай, дуугай
- дуу шуу болох - үймээн шуугиан дэгдэх
- нохойн дуу ойртох - а. Айлд ойртон ирэх; б. Товлосон цаг хугацаа дөхөх
- дуун дээр - а. Сонсонгуут, хэлэнгүүт зөвшөөрөх; б. Юуны түрүүнд
- орь дуу - энэлэн орилох дуу чимээ
- үг дуу - дуу авиа, хэл яриа
- дуу хоолой - а. Дуу авиа, хэл яриа; б. [шилжсэн] Үзэл бодол
