1. Улсын ба албан байгууллагын ажил үйл: алба залгуулах (а. Албаны ажлыг гүйцэтгэх; б. Юмыг ёс төдий дэлгэрэнгүй...хуумгай хийх), алба нөхөх [хуучирсан] (бусдын төлөөнөөс алба залгуулах), алба өнгөрөөх (а. Алба залгуулах; б. Ажил үүргийг ор нэр болгох), алба үглэх (а. Албан тушаалаас чөлөө гуйх; б. Ноогдсон албан татвар ихдэв гэж хөнгөлөхийг гуйх), алба хаах (а. Албан байгууллагад үүрэг биелүүлэх; б. Цэрэгт явах; в. Ор нэр төдий гүйцэтгэх), алба хаших (ажил эрхлэх, албан тушаал хаших), албан томилолт (албаны ажил хэргээр үндсэн ажлын газраас өөр газарт түр ажиллуулахаар томилсон томилолт), албан тушаал (ажил алба эрхлэхэд хүлээх үүрэг), албан хаагч (оюуны хөдөлмөр эрхлэн, тогтсон хэмжээний цалин авдаг хүмүүс, улсын байгууллагын ажилтан), алба хашиж ам бөглөх (хэн нэгний шахалтаар ямар нэг ажлыг ор нэр төдий хийх), албан байгууллага (алба ажил эрхлэх газар), албан бичиг (алба ажилтай холбоотой бичиг), албан бичгийн найруулга [хэл шинжлэл] (албан харилцаанд хэрэглэж байгаа баримт бичгийн хэл найруулга), албан бичгийн нүүр (албан бичгийн эхэнд байх тусгай тэмдэглэл), албан бичгийн огноо (албан бичгийн он, сар, өдөр), албан бичгийн шугам (ХIII зууны сүүлчээс монгол албан хэрэгт хэрэглэж байсан гэрэлтүүлгэн шугам, хатуу шугам, бараан шугам), албан газар (нэгж байгууллага), албан мэдээ (ажил албаны холбогдолтой мэдээ), албан паспорт (гадаад улсад албан ажлаар явах паспорт), албан хэрэг (албаны газар эрхэлбэл зохих хэрэг) - Сайн түшмэлд албан хэргийг нь хүлээлгэж өгөх болохоороо бас нэг арга зохиожээ. Монгол ардын үлгэр., албан ял (албан хариуцлага алдсанд оногдсон ял шийтгэл), албанд орох (ямар нэг ажилд орох), албанд томилох (тодорхой албан тушаалд томилох), албаны мал [хуучирсан] (а. Манжийн төрийн олон зүйл алба залгуулахад зориулж, тусгайлан бэлтгэсэн мал; б. Улсын данстай мал), албаны унаа (албан ажилд зориулсан унаа), албаны хувцас (цэрэг, цагдаа зэрэг албаны хүмүүсийн өмсөх тусгай дүрэмт хувцас), албаны хүн (албан хаагч), албаны чөлөө (ажил албаас түр авах чөлөө), төрийн алба (төрийн ажил), цэргийн алба (цэргийн үйл), хааны алба (хааны ажил үйл), хааны алба халаатай, эзний алба ээлжтэй [зүйр цэцэн үг] (удирдах албан ажил нь ээлж солиотой байдаг гэсэн санаа), алба ахуй [хоршоо] (ажил ахуй), алба ажил ~ ажил алба [хоршоо] (ажил төрөл); Ойрдоо алба ажил гэж шогшсоор зав муутай байна. Н.Банзрагч. Зам., алба ашиг [хоршоо] (ажил хэргийн бүтэмж) - Адал мал хөрөнгө алба ашгаар татуу би. Монгол ардын баатарлаг тууль., алба хэрэг [хоршоо] (ажил хэрэг);
2. Улсын хамаатай зүйл:
улсын алба (улсын ажил),
албаны тариалан (а. Улсаас эрхлэн байгуулсан тариалан; б.
дэлгэрэнгүй...[хуучирсан] Урьдын цагт хязгаарын цэргүүдийн үйлдэх тариалан); албан сургууль (улсын сангаас бүх хэрэглэгдэхүүнийг гаргаж, улсаас эрхлэн байгуулсан сургууль), албан журам (заавал биелүүлэх дүрэм журам);
3. Үйлдвэрлэлийн салбар, албан байгууллагын доторх тусгай ажил үүрэг гүйцэтгэх хэсэг:
ашиглалтын алба (ашиглалтын ажлын хэсэг),
дэлгэрэнгүй...замын алба (замын ажлын хэсэг), мэргэжлийн алба (мэргэжлийн ажлын хэсэг), харуулын алба (харуулын ажлын хэсэг), чанарын алба (чанар хариуцсан ажлын хэсэг);
4. Захиран тушаах журмаар заавал гүйцэтгэх үүрэг:
алба залгуулах (а. Хариуцсан ажлаа гүйцэтгэх -
дэлгэрэнгүй...Улс орондоо алба залгуулаад, эсэн мэнд явж байвал болох нь тэр. С.Надмид. Харнүдэн; б. Албаа гүйцэтгээд дараагийн ээлжинд хүлээлгэн өгөх; в. [шилжсэн] Хийсэн болох, ор нэр төдий хийх), өртөөний алба [түүх] (өртөөнд ажиллах болон өртөөнд гэр, мал, хүнс зэргийг бэлтгэх, нийлүүлэх зэрэг алба);
5. Нийтэд оногдуулах татвар, оногдол:
алба авах (албан татвар авах),
алба амуу (тариачид ба тариалан
дэлгэрэнгүй...үйлдвэрлэлийн нэгжээс жил бүрийн тариалангийн гааль болгон улсад тушаадаг амуу будаа), алба барих (а. Татвар өгөх; б. [хуучирсан] Харь улсын хүн өөрсдийн эд баялгийг хүргэн ирэх), алба гаргах (татвар гаргах), алба залгуулах (а. Алба өгөх; б. Өртөө хийх) - Ардууд аль нэг феодал эзний харьяанд байж, алба залгуулах үүрэгтэй. Д.Гонгор. Халх товчоон., алба өгөх (а. Татвар тушаах; б. [яриа] Ажил санал болгох, албан ажилд оруулах), алба саатуулах (а. Ажлын цагаараа ажиллахгүй байх, ажлын цагийг үр ашиггүй өнгөрөөх; б. Хэрэг үйлдсэн хэмээн сэжиглэгдэж буй хүнийг тодорхой хугацаагаар тусгай байранд түр хорих), алба тавих (татвар ноогдуулах), алба тэгшитгэх [хуучирсан] (Манжийн захиргаа монгол аймаг сумын эрийн тоог үндэслэн алба оноох), алба хугацах [хуучирсан] (ногдсон татвараас хөнгөлөх, хасах), албан татвар (албан журмаар авах зайлшгүй татвар) - Хошууны ардуудаас албан татвар, амтат шүүсийг гаргуулсаар байлаа. С.Дашдэндэв. Улаан наран., алба гувчуур [хоршоо] (татвар) - Урьд өмнө үзэгдээгүй харгисаар давхар давхар алба гувчуур оноон татахыг битүүгээр их л дургүйцэн жигшиж байв. Б.Ринчен. Үүрийн туяа., алба татвар [хоршоо] (а. Албанд төлбөл зохих мөнгөн хувь - Алба татварт алагдах цаг ирлээ. Чехийн эртний домог тууж., б. Энгийн ардаас харьяат засаг ноёнд, ноёноос хаанд биеэр болон эд хөрөнгөөр төлж, гүйцэтгэж байсан алба)., алба татлага [хоршоо] (харц ардын алба залгуулах үүрэг) - Хятадын Таймин хаан эмээж, алба татлагаа өгөөд Алтан хаанд сүй ван цол өгөв. Лувсанданзан. Алтан товч;
6. Зориуд, зориудаар, санаатайгаар;
албаар саатуулах (санаатай саатуулах),
албаар хийлгэх (зориуд хийлгэх, зориуд
дэлгэрэнгүй...гүйцэтгүүлэх), албаар гаргуулах (зориуд гаргуулах) - Албаар хуваан гаргуулсан мөнгө дөчин зургаан лан, гурван цэн, зургаан пүн байв. Ардын заргын бичиг., *албаар ам сээр тааруулах (үйл хэргийг зориуд санаатайгаар тааруулах гэж оролдох).
- алба залгуулах - а. Алба өгөх; б. Өртөө хийх) - Ардууд аль нэг феодал эзний харьяанд байж, алба залгуулах үүрэгтэй. Д.Гонгор. Халх товчоон
- алба нөхөх - бусдын төлөөнөөс алба залгуулах
- алба өнгөрөөх - а. Алба залгуулах; б. Ажил үүргийг ор нэр болгох
- алба үглэх - а. Албан тушаалаас чөлөө гуйх; б. Ноогдсон албан татвар ихдэв гэж хөнгөлөхийг гуйх
- алба хаах - а. Албан байгууллагад үүрэг биелүүлэх; б. Цэрэгт явах в. Ор нэр төдий гүйцэтгэх
- алба хаших - ажил эрхлэх, албан тушаал хаших
- албан томилолт - албаны шугамаар үндсэн ажлын газраас өөр газарт түр ажиллуулахаар томилсон томилолт
- албан тушаал - ажил алба эрхлэхэд хүлээх үүрэг
- албан хаагч - оюуны хөдөлмөр эрхлэн, тогтоосон хэмжээний цалин авдаг хүмүүс, улсын байгууллагын ажилтан
- алба хашиж ам бөглөх - хэн нэгний шахалтаар ямар нэг ажлыг ор нэр төдий хийх
... үргэлжлүүлэн харах ...- албан байгууллага - алба ажил эрхлэх газар
- албан бичиг - албан харилцаанд хэрэглэх тусгай хэв, тогтсон найруулга бүхий бичиг
- албан бичгийн найруулга - албан бичгийн утга найруулга
- албан бичгийн нүүр - албан бичгийн эхэнд байх тусгай тэмдэглэл
- албан бичгийн огноо - албан бичгийн он, сар, өдөр
- албан бичгийн шугам - Х зууны сүүлчээс монгол албан хэрэгт хэрэглэж байсан гэрэлтүүлгэн шугам, хатуу шугам, бараан шугам
- албан газар - нэгж байгууллага
- албан мэдээ - ажил албаны холбогдолтой мэдээ
- албан паспорт - гадаад улсад албан ажлаар явах паспорт
- албан хэрэг - албаны газар эрхэлбэл зохих хэрэг
- албан ял - албан хариуцлага алдсанд оногдсон ял шийтгэл
- албанд орох - ямар нэг ажилд орох
- албанд томилох - тодорхой албан тушаалд томилох
- албаны мал - а. Манжийн төрийн олон зүйл алба залгуулахад зориулж, тусгайлан бэлтгэсэн мал; б. Улсын данстай мал
- албаны унаа - албан ажилд зориулсан унаа
- албаны хувцас - цэрэг, цагдаа зэрэг албаны хүмүүсийн өмсөх тусгай дүрэмт хувцас
- албаны хүн - албан хаагч
- албаны чөлөө - ажил албаас түр авах чөлөө
- төрийн алба - төрийн ажил
- цэргийн алба - цэргийн үйл
- хааны алба - хааны ажил үйл
- хааны алба халаатай, эзний алба ээлжтэй - удирдах албан ажил нь ээлж солиотой байдаг гэсэн санаа
- алба ахуй - ажил ахуй
- алба ажил~ажил алба - эрхэлж буй ажил, албан тушаал
- алба ашиг - үйл ашиг
- алба хэрэг - ажил хэрэг
- улсын алба - улсын ажил
- албаны тариалан - а. Улсаас эрхлэн байгуулсан тариалан; б. [хуучирсан] Урьдын цагт хязгаарын цэргүүдийн үйлдэх тариалан
- албан сургууль - улсын сангаас бүх хэрэглэгдэхүүнийг гаргаж, улсаас эрхлэн байгуулсан сургууль
- албан журам - заавал биелүүлэх дүрэм журам
- ашиглалтын алба - ашиглалтын ажлын хэсэг
- замын алба - замын ажлын хэсэг
- мэргэжлийн алба - мэргэжлийн ажлын хэсэг
- харуулын алба - харуулын ажлын хэсэг
- чанарын алба - чанар хариуцсан ажлын хэсэг
- албаар саатуулах - санаатай саатуулах
- албаар хийлгэх - зориуд хийлгэх, зориуд гүйцэтгүүлэх
- албаар гаргуулах - зориуд гаргуулах
- албаар ам сээр тааруулах - үйл хэргийг зориуд санаатайгаар тааруулах гэж оролдох
- алба авах - албан татвар авах
- алба барих - а. Татвар өгөх; б. [хуучирсан] Харь улсын хүн өөрсдийн эд баялгийг хүргэн ирэх
- алба тавих - татвар ноогдуулах
- алба тэгшитгэх - Манжийн захиргаа монгол аймаг сумын эрийн тоог үндэслэн алба оноох
- алба хугацах - ноогдол албыг хасах, хөнгөлөх
- алба гувчуур - татвар
- алба татвар - а. Албанд төлбөл зохих мөнгөн хувь; б. Энгийн ардаас харьяат засаг ноёнд, ноёноос хаанд биеэр болон эд хөрөнгөөр төлж, гүйцэтгэж байсан алба
- алба татлага - харц ардын алба залгуулах үүрэг
- алба амуу - тариачид ба тариалан үйлдвэрлэлийн нэгжээс жил бүрийн тариалангийн гааль болгон улсад тушаадаг амуу будаа
