1. Ямар нэгэн юмыг бүтээн бий болгох, бэлтгэх, боловсруулах биеийн болон оюуны үйл ажиллагаа: дэлгэрэнгүй...ажил хийлгэх (хөдөлмөр эрхлүүлэх) - Түүнийг ажил хийлгэж сургах ёстой. С.Удвал. Их хувь заяа., ажлын дөр мэдэх (ажлын арга эвийг олох, ажил хөдөлмөрийн анхны мэдэгдэхүүнтэй болох) - Өөрөө ажилд сүрхийгээс гадна бусдыг ажил хийлгэж чаддаг, уран нарийн ажлын ухаантай, бас олз олох ажлын дөр мэднэ. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., бичгийн ажил (а. Бичиг номын ажил; б. Бичгийн шалгалт), бүтээлч ажил (үр дүн сайтай ажил), гэрийн ажил (а. Гэр зуур хийх ажил; б. Гэрийн даалгавар), дадлагын ажил (танхимд үзсэн мэдлэгээ бататгах туршлагын ажил), засварын ажил (засвар), нарийн ажил (чимхлүүр ажил), ойр зуурын ажил (аар саар ажил), түр ажил (түр зуур хийх ажил), удирдах ажил (бусдыг удирдан чиглүүлэх ажил), хүнд хүчир ажил (а. Маш хэцүү ажил; б. Хар ажил), ээлжийн ажил (цагаар ээлжлэн хийх ажил), ажил голох (хийх юмуу хийж байгаа юмаа голох), ажлаа голохоор аашаа гол [зүйр цэцэн үг] (аливаа ажилд ялгаваргүй ханд гэсэн санаа);
2. Ямар нэгэн байгууллага, үйлдвэрийн газар дахь алба, хөдөлмөр:
ажлын байр (ажил албаны байр),
ажлын газар (ажил
дэлгэрэнгүй...хөдөлмөр эрхлэх газар), ажлын өдөр (ажил хөдөлмөр хийх өдөр), ажлын үр дүн (ажлын эцсийн үр дүн), ажлын хөлс (ажил хийсний хөлс, хөдөлмөрийн хөлс), ажлын хувцас (ажил хөдөлмөр хийхдээ өмсөх хувцас), ажлын хэсэг (аливаа ажлыг хийж гүйцэтгэхээр зохион байгуулагдсан хэсэг бүлэг хүмүүс), ажлын цаг (хөдөлмөрийн цаг), ажлын бус цаг (хөдөлмөрлөх цагаас бусад цаг), ажлын чадвар (хөдөлмөрийн чадвар), ажил давхцах (олон ажлыг зэрэг зэрэг хийх шаардлагатай болох), ажил таслах (алба таслах), ажил уях (ажил төрөлд саад болох), ажил хаях (албаа хаях, ажлаа орхих), ажил хийх (хөдөлмөр эрхлэх), ажил чөдөрлөх (ажилд саад болох), ажил эрэх (алба ажил эрэх), ажлаас гарах (албанаас гарах), ажилд орох (албанд орох) - Нэг аятайхан ажилд ороод авбал алзахгүй хүүхэд. А.Дашням. Хүрэндэлтийн хүүхэн., ажил алба ~ алба ажил [хоршоо] (эрхэлж буй ажил, албан тушаал) - Ойрдоо алба ажил гэж шогшсоор зав муутай байна. Н.Банзрагч. Зам., ажил амьдрал [хоршоо] (эрхэлж буй ажил, ахуй амьдрал), ажил мэргэжил [хоршоо] (эрхэлж буй хөдөлмөр болон эзэмшсэн мэдлэг) - Нутгийн аялгуу, ажил мэргэжлийн үг зэргийг ч оролцуулж болдог байна. Б.Ринчен. Монгол бичгийн хэлний зүйн удиртгал., ажил сургууль [хоршоо] (а. Эрхэлж буй ажил болон сурч буй сургууль; б. Хөдөлмөр), ажил төрөл [хоршоо] (а. Эрхэлж буй ажил; б. Янз бүрийн хэрэг явдал), ажил үйл [хоршоо] (хүний эрхэлж буй хөдөлмөр, хийж буй зүйл), ажил үйлдвэр [хоршоо] (үйлдэн хийж байгаа юм), ажил үүрэг [хоршоо] (хүний эрхэлж буй хөдөлмөр болон түүнд хүлээх хариуцлага), ажил хөдөлмөр [хоршоо] (хийж бүтээх явдал), ажил хэрэг [хоршоо] (эрхэлж буй ажил бусад хэрэг явдал) - Аливаа ажил хэргийг дан ганц өөрсдийн өдөр тутмын ашиг тусын тулд хийдэг. А.Дашням. Өлзийнарангийн өчил., ажил хэрэгч (цагийг үр бүтээлтэй ашигладаг, ажилсаг), ажил явдал [хоршоо] (а. Ажил алба - Ингээд ажил явдлаа дуусгасны дараа хаан нэг өдөр хэлжээ. Монгол ардын үлгэр; б. Оршуулгын ажил), ажил явуулга [хоршоо] (а. Өөртөө ашигтайгаар бусдыг ятгах үйл хийлгэх нь; б. Ажил хөдөлмөр) - Тэр газрын хөдөлмөрчдийг ажилд сургаж ажил явуулгыг зохион байгуулалцаад олз ашиг сайн олсон билээ. Ж.Верн. Арван таван наст капитан., ард түмэнд мөхөл байдаггүй, ажил тэмцэлд хязгаар байдаггүй [зүйр цэцэн үг] (амьдрал ажил тэмцлээр баян гэсэн санаа), ажил хийж хүн болдог, ар давж хүлэг болдог [зүйр цэцэн үг] (хүүхдийг ажил хөдөлмөрт сайн сургах хэрэгтэй гэсэн санаа), ажил хөдөлмөр нь аз жаргалын зүүн гар, арвич гамч нь зол жаргалын баруун гар [зүйр цэцэн үг] (ажилч хичээнгүй, арвич хямгач зан хословол амьдрал дээшилнэ гэсэн санаа), ажилд дадлага, ачаанд татлага хэрэгтэй [зүйр цэцэн үг] (ажилд дадлага, туршлага хэрэгтэй гэсэн санаа), ажил хийвэл дуустал, давс хийвэл уустал [зүйр цэцэн үг] (үйл хөдөлмөр хийвэл бүрэн төгс дуусгах гэсэн санаа), ажил хийвэл ам тосдоно [зүйр цэцэн үг] (ажил хөдөлмөр хийж байж гэдэс цатгалан, мөр бүтэн явна гэсэн санаа), ажлын сайнаар амьдрал дээшилнэ, бэлчээрийн сайнаар мал таргална [зүйр цэцэн үг] (хөдөлмөрч зан чанар нь амжилтын уг үндэс гэсэн санаа);
3. Цалин хөлс авахын тулд гүйцэтгэж буй оюуны болон биеийн хүчийг үнэлсэн хөдөлмөр:
биеийн хүчний ажил (биеийн хүчээр болон
дэлгэрэнгүй...машин, техникээр гүйцэтгэх хөдөлмөр);
4. Ямар нэгэн биетийг тодорхой замд шилжүүлэх хүчийг замын уртаар үржүүлсэн үржвэр.
- ажил хийлгэх - хөдөлмөр эрхлүүлэх
- ажлын дөр мэдэх - ажлын арга эвийг олох, ажил хөдөлмөрийн анхны мэдэгдэхүүнтэй болох
- бичгийн ажил - а. Бичиг номын ажил; б. Бичгийн шалгалт
- бүтээлч ажил - үр дүн сайтай ажил
- гэрийн ажил - а. Гэр зуур хийх ажил; б. Гэрийн даалгавар
- дадлагын ажил - танхимд үзсэн мэдлэгээ бататгах туршлагын ажил
- засварын ажил - засвар
- нарийн ажил - чимхлүүр ажил
- ойр зуурын ажил - аар саар ажил
- түр ажил - түр зуур хийх ажил
... үргэлжлүүлэн харах ...- удирдах ажил - бусдыг удирдан чиглүүлэх ажил
- хүнд хүчир ажил - а. Маш хэцүү ажил; б. Хар ажил
- ээлжийн ажил - цагаар ээлжлэн хийх ажил
- ажил голох - хийх юмуу хийж байгаа юмаа голох
- ажлаа голохоор аашаа гол - аливаа ажилд ялгаваргүй ханд гэсэн санаа
- ажлын байр - 1. Ажил хийх газар; 2. Ажиллах хүчний орон тоо
- ажлын газар - ажил хөдөлмөр эрхлэх газар
- ажлын өдөр - ажил хөдөлмөр хийх өдөр
- ажлын үр дүн - ажлын эцсийн үр дүн
- ажлын хөлс - ажил хийсний хөлс, хөдөлмөрийн хөлс
- ажлын хувцас - ажил хөдөлмөр хийхдээ өмсөх хувцас
- ажлын хэсэг - аливаа ажлыг хийж гүйцэтгэхээр зохион байгуулагдсан хэсэг бүлэг хүмүүс
- ажлын цаг - хөдөлмөрийн цаг
- ажлын бус цаг - хөдөлмөрлөх цагаас бусад цаг
- ажлын чадвар - хөдөлмөрийн чадвар
- ажил давхцах - олон ажлыг зэрэг зэрэг хийх шаардлагатай болох
- ажил таслах - алба таслах
- ажил уях - ажил төрөлд саад болох
- ажил хаях - албаа хаях, ажлаа орхих
- ажил хийх - хөдөлмөр эрхлэх
- ажил чөдөрлөх - ажилд саад болох
- ажил эрэх - алба ажил эрэх
- ажлаас гарах - албанаас гарах
- ажилд орох - албанд орох
- ажил алба~алба ажил - эрхэлж буй ажил, албан тушаал
- ажил амьдрал - эрхэлж буй ажил, ахуй амьдрал
- ажил мэргэжил - эрхэлж буй хөдөлмөр болон эзэмшсэн мэдлэг
- ажил сургууль - а. Эрхэлж буй ажил болон сурч буй сургууль; б. Хөдөлмөр
- ажил төрөл - а. Эрхэлж буй ажил; б. Янз бүрийн хэрэг явдал
- ажил үйл - хүний эрхэлж буй хөдөлмөр, хийж буй зүйл
- ажил үйлдвэр - үйлдэн хийж байгаа юм
- ажил үүрэг - хүний эрхэлж буй хөдөлмөр болон түүнд хүлээх хариуцлага
- ажил хөдөлмөр - хийж бүтээх явдал
- ажил хэрэг - эрхэлж буй ажил бусад хэрэг явдал
- ажил хэрэгч - цагийг үр бүтээлтэй ашигладаг, ажилсаг
- ажил явдал - а. Ажил алба - Ингээд ажил явдлаа дуусгасны дараа хаан нэг өдөр хэлжээ. Монгол ардын үлгэр; б. Оршуулгын ажил
- ажил явуулга - а. Өөртөө ашигтайгаар бусдыг ятгах үйл хийлгэх нь; б. Ажил хөдөлмөр
- ард түмэнд мөхөл байдаггүй, ажил тэмцэлд хязгаар байдаггүй - амьдрал ажил тэмцлээр баян гэсэн санаа
- ажил хийж хүн болдог, ар давж хүлэг болдог - хүүхдийг ажил хөдөлмөрт сайн сургах хэрэгтэй гэсэн санаа
- ажил хөдөлмөр нь аз жаргалын зүүн гар, арвич гамч нь зол жаргалын баруун гар - ажилч хичээнгүй, арвич хямгач зан хословол амьдрал дээшилнэ гэсэн санаа
- ажилд дадлага, ачаанд татлага хэрэгтэй - ажилд дадлага, туршлага хэрэгтэй гэсэн санаа
- ажил хийвэл дуустал, давс хийвэл уустал - үйл хөдөлмөр хийвэл бүрэн төгс дуусгах гэсэн санаа
- ажлын сайнаар амьдрал дээшилнэ, бэлчээрийн сайнаар мал таргална - хөдөлмөрч зан чанар нь амжилтын уг үндэс гэсэн санаа
- биеийн хүчний ажил - биеийн хүчээр болон машин, техникээр гүйцэтгэх хөдөлмөр
- ажил хийвэл ам томдоно - ажил хөдөлмөр хийж байж гэдэс цатгалан, мөр бүтэн явна гэсэн санаа
