ГАХАЙ I  

1. Туруутан баг, гахайнхан овог, гахай төрөлд багтах, элдэв идэшт, хэвдэггүй, Евро-Ази, Африкт тархмал, олон зүйлтэй, дэлгэрэнгүй...тэжээвэр нь дэлхий даяар тарсан том биет дэлэнт амьтан - Гахай, шилүүс, хандгай, буганаас эхлээд чандага хүртэл буун дуу, дарийн утаанаас дүрвэн зайлжээ. Б.Нямаа. Арандалынхан; гахайн сор (гахайн ширүүн, урт шулуун үс), гахайн сур (гахайн арьсан сур), гахайн торой (гахайн зулзага) - Пэлхээ чавганц садангийн ганц хүн боловч гахайн торой шиг олон нүцгэн амьтныг ноохой дотроо тэжээж суух учир илүү аманд идүүлэх юм үнэндээ ч байхгүй. С. Эрдэнэ. Цасан дорхи ногоо., гахайн үзмэрч (гахайн толгойгоор мэргэлдэг хүн), бодон гахай (нас гүйцсэн эр гахай) -Модны захын шугуй сөөг дотроос бодон гахай гарч ирээд, галын гэрэл үзээд гайхан зогсжээ. Б. Ринчен. Заан Залуудай., гахай хавдар (эрүү шанаан тус газар хавддаг халдварт өвчин) - Чогдов өвгөний зааварласанаар ус үлээсээр байгаад хоёр эрүү нь хөшиж, нүд нь бөлцийн хавагнаж, булчирхай нь цуцан гахай хавдар туссан мэт болов. До. Цэнджав. Ёнхор дарханы өв., *нохой гахайдаа хүрэх (зад хэрэлдэх), гахай унтахдаа, нохой идэхдээ [зүйр цэцэн үг] (хэрэг бодис өөр өөрийн онцлог ба тус тусын сайн муу талтай гэсэн санаа), гахайн хоншоор хашаа эвдэх, хүний хоншоор хошоо эвдэх [зүйр цэцэн үг] (муу хүний хов жив дэндвэл бусдын нөхөрлөлийг эвдэнэ гэсэн санаа), гахайн сүүл [ургамал] (ус намагтай газар буюу гол горхины усан дотор ургадаг олон наст ургамал), гахайн чих [ургамал] (гуу жалга, элсэрхэг чийгтэй хөрсөнд ороож ургадаг, зүрхэн буюу дугариг хэлбэрийн навчтай өвс);

---

2. Сарны зурхайн арван хоёр эрхтний сүүлчийнх буюу арван хоёрдугаар нь: гахай жил (сарны тооллын арван хоёр жилийн арван хоёрдугаарх дэлгэрэнгүй...нь) - Харагчин гахай жил, Дэндэв залангийнх гэдэг баян тансаг айлд хүргэн орж, хуй салхи шиг хурдан жороонууды нь ээлжилж унаад давхидаг болжээ. Б. Нямаа. Бид гурав., гахай сар (өвлийн тэргүүн сар), гахай өдөр (гахай эзэлсэн өдөр), гахай цаг (шөнийн 21.40-23.40 цагийг дуусталх үе);

---

3. [шилжсэн] Бохир, заваан: гахай шиг амьтан (а. Бохир, заваан; б. Ховдог, идэмхий);

---

4. [шилжсэн] Ховдог, идэмхий.

---

• гахайн сор - гахайн ширүүн, урт шулуун үс
• гахайн сур - гахайн арьсан сур
• гахайн торой - гахайн зулзага
• гахайн үзмэрч - гахайн толгойгоор мэргэлдэг хүн
• бодон гахай - нас гүйцсэн эр гахай
• гахай хавдар - эрүү шанаан тус газар хавддаг халдварт өвчин
• нохой гахайдаа хүрэх - зад хэрэлдэх
• гахай унтахдаа нохой идэхдээ - хэрэг бодис өөр өөрийн онцлог ба тус тусын сайн муу талтай гэсэн санаа
• гахайн хоншоор хашаа эвдэх, хүний хоншоор хошоо эвдэх - муу хүний хов жив дэндвэл бусдын нөхөрлөлийг эвдэнэ гэсэн санаа
• гахайн сүүл - ус намагтай газар буюу гол горхины усан дотор ургадаг олон наст ургамал
... үргэлжлүүлэн харах ...
гахайн чих - гуу жалга, элсэрхэг чийгтэй хөрсөнд ороож ургадаг, зүрхэн буюу дугариг хэлбэрийн навчтай өвс
гахай жил - сарны тооллын арван хоёр жилийн арван хоёрдугаарх нь
гахай сар - өвлийн тэргүүн сар
гахай өдөр - гахай эзэлсэн, тохиосон өдөр
гахай цаг - 21 цаг 40 минутаас 23 цаг 40 минут хүртэлх хугацаа буюу шөнө
гахай шиг амьтан - а. Бохир, заваан; б. Ховдог, идэмхий

---

Ижил үг

ГАХАЙ II

ГАХАЙ III

ГАХАЙ IV

ГАХАЙ V:

ГАХАЙ VI

ГАХАЙ VII: