Зовлон, балаг: гай дайрах (санамсаргүй зовлон тохиолдох) - дэлгэрэнгүй...Гэтэл гайхуулах гэж байж гай дайрах шахаж билээ. Ч. Лодойдамба. Солонго., гай дуудах (өөртөө уршиг даллах), гай нүүрлэх (зовлон салахгүй болох) - Тонилгохгүй юм бол нутаг нугад маань их гай нүүрлэх нь гэжээ. П. Пүрэвсүрэн. Өмхий хүрэн., гай тарих (зовлон бий болгох) - Золиг чинь бидэнд гай тарих юм биш биз? гэж гэвш асуув. Ч. Лодойдамба. Тунгалаг тамир., гай татах (өөртөө уршиг авчрах), гай тохиолдох (зовлон учрах), гай удах (зовлон болох), гай чирэх (зовлон авчрах) - Муу нохой чи хуурамч баримт өгч, хэргийн явцад гай чирэх нь үү. З. Баттулга. Төвшинтөгс., гайд гарах (а. Гаргуундаа хаягдах, бусдын золионд түлхэгдэх; б. Гудамж худалдааны газраар явах), гай барцад [хоршоо] (зовлон зэтгэр) - Хулгайн гай барцад арилгах арга чарга хийлгэх юмсан. А.Дашням. Хүрэндэлтийн хүүхэн., гай гамшиг [хоршоо] (элдэв аюул зовлон) - Хорвоод дайны утаа манарч, түүний гай гамшиг халхын хавтгай, Монгол газарт сүүдрээ унагасан үе байлаа. С. Дашдооров. Говийн өндөр., гай гарз [хоршоо] (гамшиг хохирол) - Гай гарзгүй болгож хайрла. Даян дээрхийн дуудлага., гай зовлон [хоршоо] (зовлон гамшиг) - Буцах замдаа харин гай зовлон амсаж билээ. Н.В.Гоголь. Тарас Бульба., гай зэтгэр [хоршоо] (түвэг яршиг, садаа) - Газар сайгүй сарниулах гай зэтгэр шүглэсэн. А.Дашням. Хүрэндэлтийн хүүхэн., гай тотгор [хоршоо] (ажил үйлд түвэг бэрхшээл болсон юм) - Хэрэв би бусад нөхдөө илчилж, буу зэвсэг нуусан газраа зааж өгөлгүй өнгөрвөл, эд нарт минийхээс дутуугүй гай тотгор учирна. Б. Нямаа. Бид гурав., гай түвэг [хоршоо] (ажил хэрэгт тээр, яршиг болсон юм) - Бас нэг гай түвэг цухуйж байсан юм байжээ. Б.Ринчен. Үүрийн туяа., гай түй [хоршоо] (гай барцад) - Ямар гай түй гэж асуувал... Н.Лесков. Зовлонгийн далай., гай түйтгэр [хоршоо] (а. Ажил хэрэгт саад тотгор болсон зүйл; б. Ажил амьдралд зовлон зүдгүүр авчирсан зүйл) - Нэгмөсөн хөнтөрч баллах гай түйтгэр татаж далласан юм. А.Дашням. Өлзийнарангийн өчил., гай хөө [хоршоо] (ажил хэрэгт саад тотгор болсон зүйл) - Гай хөө тарилгүй мөрөөрөө явж үз. С.Эрдэнэ. Өгүүллэгүүд., гай цөв [хоршоо] (гай тотгор), осол гай [хоршоо] (хүний амь үрэгдэх, бэртэх зэрэг аюул сүйдэл), өө гай [хоршоо] (золгүй хэрэг явдал, учрал), *гайдаа гарах (а. Гаргуунд гарах; б. Хэрэггүй болох), *газрын гай (тээршээгдсэн хүн), ган болоход булгийн сайн нь мэдэгдэнэ, гай болоход нөхрийн сайн нь танигдана [зүйр цэцэн үг] (хэцүү хатуу цагт хүний мөс чанар танигдана), гай болохоор зай бол [зүйр цэцэн үг] (ажил хэрэгт харш болсон хүний хөөж үлдэх үг), гай газар дороос гахай модон дотроос [зүйр цэцэн үг] (гай зовлон хүнд санаандгүй тохиолддогийг сэрэмжлүүлсэн хэллэг), сэтгэлээс гай, сэжгээс барцад [зүйр цэцэн үг] (хэтэрхий их сэжигч байх нь өөрт халтай гэсэн санаа);
2. Уршиг, муу нөлөө:
муугийн гай олонд, могойн цус тэнгэрт [зүйр цэцэн үг] (муу юмны балаг их гэсэн санаа);
3. [шашин] Зовлонгийн уг шалтгаан:
гай болох (зовлон учруулах) -
дэлгэрэнгүй...Хажууд нь байсан хүн тусалъя гэж бодоцгоох боловч гагцхүү үр хүүхдээ гай болох их аюулаас болгоомжилж, биеэ барьцгаана. Д. Сэнгээ. Одон тэмдэгт... дугаар застав., гай татах (өөртөө болон бусдад уршиг авчрах), гай дуудах (өөртөө уршиг даллах).
Ижил үг
