1. Малын ноосыг зулж хавтайлган хийсэн эд: ахрын эсгий (намар авсан ноос буюу ахрын ноосоор хийсэн дэлгэрэнгүй...эсгий), уртын эсгий (хонины уртын ноосоор хийсэн эсгий), эсгий гэр (эсгийгээр туурга, дээвэр, өрхийг хийсэн монгол гэр) - Тэгэхэд цэргийн яам том эсгий гэрт байдаг байв. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., эсгий дарах (эсгийг тохой болон хөлөөр нидэрч сунгах), эсгий боох (дөрвөлжлөн зулсан ноосоо услаад, бүрээс нөмөргөн гонзгойлж үдэх) - Эрэгтэйчүүдийн зарим нь эсгий бооно. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., эсгий дарах (эсгийг элдэж боловсруулах), эсгий бөмбөрдөх (эсгийг татахын өмнө хоёр адууны шир бөгсөөр нь нийлүүлж, дээсээр үдэж боогоод, онгоцонд хийж усаар дэвтээн, зулхай эсгийгээ амсуулан ороож ширлэх), эсгийн хутаар (айл саахалтынхан мал ахуйгаа хотолж дууссаны дараа үдэш орой нэгнийдээ цуглаж, цай, идээ будаа зооглон, өөр хоорондоо аман бэлгэтэй үг хэлэлцэх бяцхан цайллага буюу найр; эсгийн хурим ч гэнэ), эсгий татах ~ эсгий чирэх (бэлэн болсон эсгийг мориор чирч өнхрүүлэх) - Эсгий дээр Лувсанпэрэнлэй ирээд, эсгий татах яг үеэр тааралдчихав аа! Л.Түдэв. Нүүдэл., эсгий тохом (морины нурууг холгохоос хамгаалж эмээлийг гөлмийн доор давхарлан тавьдаг дөрвөлжин эсгий) - Тэрбээр майхны сүүдэрт улаан тохмоо дэвсэн сууж, сэвлэг өтгөн үсээ ... самнан сүлжиж байв. Д.Цэдэв. Айргийн амт., эсгий үүд (зузаавтар эсгийгээр хийсэн эсгий) - Эсгий үүд сэвхийн, шар даавуу шомбон малгайн гозгор орой цухалзан ламын дуу сонстов. П.Хорлоо. Багш., эсгий хийх (савж сэмлэсэн хонины ноосыг дөрвөлжлөн жигд зулаад, зулсан ноосоо шавшиж услан, гонзгойвтор байдлаар хуйлж, хуйлсан эсгийгээ ширээр боож, годоор үдэн, сураар баглаж мориор өнхрүүлэн чирэх) - Эсгий хийх ажлын шувтарга болж байхад нэлээд согтсон Бадарч Итгэлтийнд ирлээ. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., эсгий туургатан (а. Монгол угсаатан; б. Монгол маягийн гэртнүүд), эсгийний бул (эсгийн голд углах мод), эсгийний гол (эсгийг ороох уртхан мод), эсгийн эх (а. Эсгийг анх хийхэд үүсгэн зулсан талын зах; б. Шинээр зулж буй ноосон дор дэвссэн эсгий), эсгий навтас [хоршоо] (утаа тортогт идэгдэж муудсан уранхай эсгий);
2. Эсгийгээр хийсэн элдэв эдлэл:
эсгий гутал (эсгий зулж хийсэн гутал),
эсгий ширдэг (эсгийг дөрвөлжлөн, хээ угалз
дэлгэрэнгүй...гарган ширж оёсон дэвсгэр) - Цагаан эсгий ширдэг бэлдсэн газар найр хуримын гоёл чимэгтэй, сайхан хувцастай хүн цуглав. Б.Ринчен. Гүнж., эсгий хэвнэг (нарийн нимгэн эсгийгээр хийсэн давхац, цув), эсгий малгай (нарийн хийцийн нимгэн эсгийгээр хэлбэж хийсэн малгай, өнгө хэлбэр олон янз).
