1. Зорьсон газартаа очих, зорьсноо биелүүлэх: аймаг хүрэх (аймагт очих), дэлгэрэнгүй...ажилдаа хүрээд ирэх (ажилдаа яваад очих) - Ажлын газар хүрээд иртэл надаас өөр хүн бараг алга. П.Лувсанцэрэн. Хөдөөгийн дуун., гэрт хүрч ирэх (гэрт нь очих, орох) - Алс аянаас гэртээ хүрч ирэхэд нь, айл саахалтынхан тэднийд цуглаж билээ. Ч.Лхамсүрэн. Шүлэг., зорьсон газартаа хүрэх (зорьсон газартаа очих) - Ийнхүү дөчин хүн өөр бодол санаа өвөрлөн явсаар зорьсон газартаа хүрчээ. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., сумандаа хүрэх (өөрийн сумандаа очих), үгэндээ хүрэх (хэлснээ биелүүлэх), няцахад хүрэх (санасан зорьсноосоо ухрах) - Өөр ямар ч эрд очихгүй гэсэн урьдах тангаргаа аргагүй цагийн эрхээр няцахад хүрчээ. С.Дашдэндэв. Улаан наран., өдий хүрэх (эдүгээ болтол) - Хавар болгоод яв, над хань болж хэдэн сар болоод яв, хаашдаа өдий хүрсэн юм биеэ сайжиртал бай л даа гэхэд хүүхэн за ч үгүй, үгүй гэлгүй өнгөрөв. С.Удвал. Их хувь заяа., санасандаа хүрэх (бодсон, санаснаа биелүүлэх) - Би бүтэн гурван жил зүтгэж байж одоо л нэг санасандаа хүрч явна шүү дээ. Д.Мягмар. Уянгын туужууд., сонорт хүрэх (хүмүүсийн хэлсэн, ярьсан зүйл тухай дуулах, мэдээ авах) - Намайг барихгүй байгаа нь нэг учир, Сүхбаатар тэргүүтний явдал Богдын сонорт хүрсэн бол би өнөөдөр эргэж ирэхгүй болов уу. С.Удвал. Их хувь заяа., сэтгэлд хүрэх (санаанд нийцэх) - Тэр минь олон хүний сэтгэлд хүрсэн болохоор би одоо ч гэсэн түүндээ баяртай явдаг. Л.Дашням. Нялх ногоо., уруул хүрэх (үнсэх) - Түүний уруул хүрсэн хацраа савандан угааж сэтгэлээ амрааж билээ. Д.Мягмар. Уянгын туужууд., үгэндээ хүрэх (хэлснээ биелүүлэх) - Зорьж гарсан үйл хэргээ бүтээж, хэлсэн үгэндээ хүрч монгол нутагтаа л ирэх болно. Ж.Дамдин. Миний монгол., хараал хүрэх (хүний муу муухай болоосой гэж хараасан зүйл биелэх) - Сайн ноён хаанд бас хараал хүрчээ! гэж айлдацгаасан болой. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., хотод хүрэх (хотод очих) - Тэгэхэд би энэ замаар мөн л энэ зүгтээ, одоо очих гэж яарч хөөрөн яваа хотод хүрэх гэж ерийн нэг галт тэргээр олон удаа явдагсан гэж бодов. Б.Сосорбарам. Очсын хүрээлэн., хошуу хүрэх (үнэрлэж үнсэх), хүрч очих (хүрэлцэн очих) - Дахан дор эр, даахин дор хүлэг гэж үг бий, хаа оч гэсэн газар нь миний хүү хүрч очоод эр хүн шиг байгаарай гэв. С.Лочин нар. Галтай залуу нас., хэл мэдээ хүрэх (хэл дуулгах), шүд хүрэх (хазах) - Гөлгөн нохойн шүд хүрвэл зуны халуунд хэцүү шүү дээ гэлээ. Ч.Лувсанжав. Дамдины бага хүү;
2. Нас нэмэх:
насанд хүрэх (арван найман настай болж сонгох, сонгогдох эрхтэй болох) -
дэлгэрэнгүй...Миний хэдэн хүүхэд нас биед хүрсэн цагаасаа авхуулан улсын албан байгууллагад ажиллаж яваа даа. Д.Гонгор нар. Д.Сүхбаатарын тухай дуртгалууд., хоёр нас хүрэх (хоёр ойтой болох) - Мядагаас урьд төрсөн хөвүүн хоёр нас хүрсэн бөгөөд Мядаг гэрээс гарч гадагш явахдаа дагуулж явдаг байв. Ц.Дамдинсүрэн. Гологдсон хүүхэн., эрийн цээнд хүрэх (нас бие гүйцэх, бяр чадал суух) - Би эрийн цээнд хүрч албаны том хүн болжээ гэж өөрийн эрхгүй сэтгэлд бууж урам зориг хөдөлнө. Ж.Дамдин. Үймээний жил;
3. Хэрэглэгдэхүүний хэм хэмжээ хүрэлцээтэй болох:
дээл хүрэх даавуу (дээл хийхэд хүртээмжтэй, хүрэлцээтэй даавуу),
дэлгэрэнгүй...идэж хүрэх хүнс (идэж хэрэглэхэд боломжтой, хүрэлцэхүйц хүнс), эдэлж хүрэх хөрөнгө (эдэлж хэрэглэхэд хангалттай, хүрэлцээтэй хөрөнгө);
4. Өрнөх, төрөх:
айдас хүрэх (айх сэтгэл төрөх) -
Тэгээд юу үзсэн гэж санана. Одоо бодохоос айдас хүрдэг юм.дэлгэрэнгүй...style="font-size: 10px;"> Б.Сосорбарам. Очсын хүрээлэн., бөөлжис хүрэх (бөөлжмөөр санагдах, дотор муухайрах) - Бөөлжис хүрмээр тосных нь эвгүй үнэрийг харин сайхан байна гээд инээв. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., гижиг хүрэх (гижиг хөдлөх), дур хүрэх (дурлах, дур хөдлөх) - Сайн дураа хүрвэл хот газрын гуталтай хээнцэр хүүхэн ганцыг суулгаж мэдэх л юм гээд инээмсэглэв. Ж.Бямба. Их аяныхан., дургүй хүрэх (сэтгэлд тааламжгүй санагдах) - Дараахнаар нь угсаа залгаагүй байж манжаас хэргэм хүртсэнийг тооцохгүй гэж бичиг ирэхээр нь бүр дургүй хүрч байтал, хятадад хааныхаа эсрэг үймээн гарч дийлж байна гэхээр бага зэрэг сэтгэл онгойв. С.Удвал. Их хувь заяа., залхуу хүрэх (наазгай хөдлөх, залхуурах) - Дангаа явган, тэд морьтой тул гэлдрэхээс заримынх нь залхуу хүрсэн бололтой хурдан явахыг шаардав. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., зэвүү хүрэх (хийсэн үйлдсэн зүйл болон, гаргаж буй зан авирт нь эвгүйцэн жигших) - Хүрлээгийн зэвүү нь хүрсэн боловч түүнийгээ хүнд мэдэгдэхгүйг хичээж байлаа. П.Хорлоо. Багш., инээд хүрэх (инээмээр санагдах) - Дарсанд сүр сүлд нь үгүй болсон атигар түшмэлийн сүр бадруулж байгаа байдал тун ч өрөвдөлтэйн дээр инээд хүрмээр харагдана. Б.Ринчен. Сандо амбан., нойр хүрэх (бие нозоорох, унтмаар санагдах) - Цэцэгмаа үнээ саахад хуруу нь амархан цуцдаг, аргалын утаанд нүднээс нь амархан нулимс гоождог, өглөө эрт босоход нойр хүрдэг, махгүй хоолонд идээшихгүй ийм дөрвөн зүйлийн өөрчлөлттэй болжээ. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол., уур хүрэх (сэтгэл тавгүй болж унтууцах) - Магсаржав их гайхаж, цагаантныг магтсанд нь уур нь хүрсэн боловч тэсэж ядан дуугүй сууж байв. С.Удвал. Их хувь заяа., халаг хүрэх (тэсэж ядах сэтгэл төрөх), харахаас дургүй хүрэх (ихэд зэвүүцэх) - Чүлтэм бэйсийг хаа байгааг зааж өгсөн гэдгэр Чүлтэмийн барааг харахаас дургүй нь хүрдэг, занал хорсол төрдөг байсан билээ. С.Удвал. Их хувь заяа., хор хүрэх (а. Хөнөөл болох; б. [шилжсэн] Хор шар хөдлөх), хорхой хүрэх (ямар нэгэн юманд шунаж дурлах), эгдүү хүрэх (ямар нэг зүйлд уурлаж зэвүүцэх) - Хэнтэй явдаг юм бэ гэж Хүрэл эгдүү нь хүрсэн огцом дуугаар хэгжүүн хэлснээ, чээжээ түрэн дээгүүр харж зогсоно. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., шээс хүрэх (шээмээр санагдах) - Хувьсгалч гуайн шээс хүрсэн бололтой. Түвгийн нэмэр, өмдөндөө сарьж орхив оо барьж бай! гээд хүлээс сулруулав. Б.Чойндон. Галбын говьд., *хөх инээд хүрэх (а. Дургүйцэн хорссон байдал гаргах, зэвүүцэх; б. Басамжлах, тавлах, тохуурхах; Эрхэнд нь орсон хүн яаж ч чадахгүй байгааг харахдаа ямар нэг хууль дүрмээр хийсэн бамбайгаараа нүүрээ таглаад хөх инээд нь хүрнэ. С.Эрдэнэ. Өгүүллэгүүд);
5. Өвдөх зовох, өвчин зовлон учрах, тохиолдох:
аминд хүрэх (үхэх аюул тохиох, учрах),
өвчин хүрэх (өвчин тусах,
дэлгэрэнгүй...өвчин халдах), ханиад хүрэх (ханиад өвчин тусах), хүний амь насанд хүрэх (хүнийг егүүтгэн алах) - Олон амьтны амь насанд хүрсэн нүгэл ихтэйгээс буюу муйхар гөжүүд их зантай түрэмгий хэрцгий эрдэм ном муутай гэсэн яриа олны дунд тархсан байв. С.Удвал. Их хувь заяа; 5. Амсах, идэх, хөндөх: ам хүрэх (амсах, амсах төдий болох) - Тэр удаагийн цайллага дээр бусдын идэж ууснаас л адилхан ам хүрч байсан. Л.Түдэв. Алтан гадас чигийг заана., гар хүрэх (а. Юманд гараа хүргэх - Гэм нь гар хүрэв үү үгүй юу мөчир нь доргиод яах ийхийн зуургүй уначих юм. Б.Сосорбарам. Очсын хүрээлэн; б. Ууц зэрэг хүндэтгэлийн идээг хөндөх: ууцанд гар хүрэх (хүндэтгэлийн идээ болох ууцыг хөндөх); в. [шилжсэн] Ажил хөдөлмөрт бага зэрэг оролцох; г. [шилжсэн] Хүнийг бага зэрэг жанчих, зодох - Ноёнд гар хүрвэл хүзүүг чинь мулт алгадна шүү гэж тэр эр бүдүүн дуугаар ханхалзан хэлэв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир; д. [шилжсэн] Идээ зоогоос амсах төдий байх), зүрхэнд хүрэх (хурц нүнжигтэй зүйлд шандуурах) - Өөх идээд зүрхэнд хүрч байна. Яриа;
6. Өвдөх, зовох:
аминд хүрэх (үхэх аюул тохиолдох, учрах),
ханиад хүрэх (ханиад тусах),
дэлгэрэнгүй...өвчин хүрэх (өвчин тусах, өвчин халдах) - Иш-Өлзий цагаан бурхан өвчин хүрч хэвтсэн учир намар нь сургуульдаа ирж чадсангүй. С.Дашдэндэв. Улаан наран;
7. Хэр хэмжээнд тулах:
их үнэд хүрэх (худалдах гэсэн зүйлийн үнэ их болох) -
дэлгэрэнгүй...Хурдан ланжуу гэдэг чинь худалдсан ч их үнэд хүрнэ. Б.Өлзийсүрэн. Замын хүзүү., хэмжээнд хүрэх (хэмжээ тулах);
8. Тулгарах, завдах:
баригдахад хүрэх (баригдах шахах, баригдах дөхөх) -
дэлгэрэнгүй... Байшингийн ард нууц сүв хийсэн. Хэрэв баригдахад хүрвэл үүгээр гарч хойд гуунд байгаа морийг унаж зугтана шүү гэлээ. Л.Түдэв. Улаан долгион., дайсагнахад хүрэх (дайсан болох шахах) - Бидэнд итгэхгүй болж урваж дайсагнахад хүрнэ. Монголын нууц товчоо., ядуугийн туйлд хүрэх (гуйлгачин болох) - Өчүүхэн газар дээр эхнэр нь голдуу ганцаар ажиллах ба Доржийнх үнэхээр ядуугийн туйлд хүрсэн нь хөөрхийлөлтэй байлаа. С.Удвал. Их хувь заяа.
- зорьсон газартаа хүрэх - зорьсон газартаа очих
- сумандаа хүрэх - өөрийн сумандаа очих
- үгэндээ хүрэх - хэлснээ биелүүлэх
- няцахад хүрэх - санасан зорьсноосоо ухрах
- өдий хүрэх - эдүгээ болтол
- санасандаа хүрэх - бодсон, санаснаа биелүүлэх
- сонорт хүрэх - хүмүүсийн хэлсэн, ярьсан зүйл тухай дуулах, мэдээ авах
- сэтгэлд хүрэх - санаанд нийцэх
- уруул хүрэх - үнсэх
- үгэндээ хүрэх - хэлснээ биелүүлэх
... үргэлжлүүлэн харах ...- хараал хүрэх - хүний муу муухай болоосой гэж хараасан зүйл биелэх
- хотод хүрэх - хотод очих
- хошуу хүрэх - үнэрлэж үнсэх
- хүрч очих - хүрэлцэн очих
- хэл мэдээ хүрэх - хэл дуулгах
- шүд хүрэх - хазах
- насанд хүрэх - арван найман настай болж сонгох, сонгогдох эрхтэй болох
- хоёр нас хүрэх - хоёр ойтой болох
- эрийн цээнд хүрэх - нас бие гүйцэх, бяр чадал суух
- дээл хүрэх даавуу - дээл хийхэд хүртээмжтэй, хүрэлцээтэй даавуу
- идэж хүрэх хүнс - идэж хэрэглэхэд боломжтой, хүрэлцэхүйц хүнс
- эдэлж хүрэх хөрөнгө - эдэлж хэрэглэхэд хангалттай, хүрэлцээтэй хөрөнгө
- айдас хүрэх - айх сэтгэл төрөх
- бөөлжис хүрэх - бөөлжмөөр санагдах, дотор муухайрах
- гижиг хүрэх - гижиг хөдлөх
- дур хүрэх - дурлах, дур хөдлөх
- дургүй хүрэх - сэтгэлд тааламжгүй санагдах
- залхуу хүрэх - наазгай хөдлөх, залхуурах
- зэвүү хүрэх - хийсэн үйлдсэн зүйл болон, гаргаж буй зан авирт нь эвгүйцэн жигших
- инээд хүрэх - инээмээр санагдах
- нойр хүрэх - бие нозоорох, унтмаар санагдах
- уур хүрэх - сэтгэл тавгүй болж унтууцах
- халаг хүрэх - тэсэж ядах сэтгэл төрөх
- харахаас дургүй хүрэх - ихэд зэвүүцэх
- хор хүрэх - а. Хөнөөл болох; б. [шилжсэн] Хор шар хөдлөх
- хорхой хүрэх - ямар нэгэн юманд шунаж дурлах
- эгдүү хүрэх - ямар нэг зүйлд уурлаж зэвүүцэх
- шээс хүрэх - шээмээр санагдах
- хөх инээд хүрэх - а. Дургүйцэн хорссон байдал гаргах, зэвүүцэх; б. Басамжлах, тавлах, тохуурхах
- аминд хүрэх - үхэх аюул тохиох, учрах
- өвчин хүрэх - өвчин тусах, өвчин халдах
- ханиад хүрэх - ханиад өвчин тусах
- хүний амь насанд хүрэх - хүнийг егүүтгэн алах
- ам хүрэх - амсах, амсах төдий болох
- гар хүрэх - а. Юманд гараа хүргэх; б. Ууц зэрэг хүндэтгэлийн идээг хөндөх ууцанд гар хүрэх хүндэтгэлийн идээ болох ууцыг хөндөх
- зүрхэнд хүрэх - хурц нүнжигтэй зүйлд шандуурах
- аминд хүрэх - үхэх аюул тохиолдох, учрах
- ханиад хүрэх - ханиад тусах
- өвчин хүрэх - өвчин тусах, өвчин халдах
- их үнэд хүрэх - худалдах гэсэн зүйлийн үнэ их болох
- хэмжээнд хүрэх - хэмжээ тулах
- баригдахад хүрэх - баригдах шахах, баригдах дөхөх
- дайсагнахад хүрэх - дайсан болох шахах
- ядуугийн туйлд хүрэх - гуйлгачин болох
