1. Юмны он жил удсан, урьдын, эртний: хуучин ажил (урьд нь хийж байсан ажил) дэлгэрэнгүй...- Одоо бие эрүүл болсноос хойш орон гэргүй амьтан шиг тэнэж яваад яах вэ, хуучин ажилдаа хурдхан ор гэж байн байн улиглах болов. Ж.Бямба. Их аяныхан., хуучин анд (эртний танил) - Тэмүжин, Хасар, Бэлгүдэй гурвуулаа Есүхэй эцгийн хуучин анд Ван хаантай уулзахаар явав. Монголын нууц товчоо., хуучин байрандаа байх (урьд нь тавьсан байрандаа хэвээрээ байх), хуучин бичиг (а. [хуучирсан] бичиг, зохиол; б. Монгол үндэстний эрт үеэс хэрэглэж ирсэн сонгодог монгол бичиг: уйгуржин монгол бичиг) - Авдраараа дүүрэн хуучин, тод монгол судартай Халтар өвгөнийд өнжин хонон саатаж, бичиг судрыг нь шохоорхон үзэв. Б.Ринчен. Гүнж), хуучин данс хараа (өнгөрсөн үеийн бичиг дансны зүйл), хуучин дуу (хуучин цагийн уламжлалт дуу) - Ванчиг хүмүүсийг хуучны дуу дуулахаа больж хувьсгалын утгатай дуу дуулцгаа гэж шаардана. Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., хуучин жил (өнгөрсөн буюу ноднин жил) - Хөдөө нутаг хуучин жилийн борог өвс элбэгтэй бололтой. Б.Бааст. Алтайн цэцэг., хуучин заншил (эртнээс уламжлагдаж хэвшсэн зан суртахуун, хэвшил), хуучин зуршил (а. Эртнээс уламжлагдаж хэвшсэн зан суртахуун - Түймрийн өөдөөс гаргах хэрэгтэй гэсэн өвгөдийн сургаал, хуучин заншлыг баримталсан минь энэ удаа буруу болжээ. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол; б. Өнгөрсөн үеийн дадал - Малаа дардаг хуучин муу зуршлаа ардын засаг төр мандсанаас хойш 1930 хэдэн он хүртэл хэрэглэж байсан. Ж.Дамдин. Үймээний жил)., хуучин засаг (өмнөх нийгмийн засаг) - Түүний уг гарал нь хуучин засгийн үед Богдын торгон цэрэгт алба хааж байгаад... Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., хуучин зохиол (эрт үеийн бичиг зохиол) - Тэр нь даруй хуучны зохиол бөгөөд түүнээс ч их эрт урьд гарсан мөн тэр мэтийн сонин гайхамшигтай зохиолууд ч бий. С.Буяннэмэх. Түүвэр зохиол., хуучин нийгэм (хувьсгал ялахаас өмнөх буюу чөлөөлөгдөхөөс өмнөх нийгэм), хуучин ном (он удаан жил хадгалагдсан ном), хуучин нөхөр (а. Урьдын танил найз; б. Түрүүчийн гэрлэсэн нөхөр - “Сайн уу” гэж хэлээд хартал тэр хүүхэн Батын хуучин эхнэр Соль мөн бололтой харагдана. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол), хуучин сар (билгийн улирлын сүүлчийн хавирган сар), хуучин танил (танилцаад удсан урьдын танил) - Тэдний дотор миний хуучин танил хүн хэд хэд байсан юм. С.Удвал. Та бид уулзана., хуучин удирдлага (өмнө байсан удирдлага), хуучин үг (а. Эртнээс уламжлалтай ирсэн сургаалын үг - Энэ бол баярын нулимс, янагийн нулимс мөнийг Бат ойлгож “нэг дусал янагийн нулимс, мянган лангийн үнэтэй” гэдэг хуучны үгийн үнэн болохыг мэдэв. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол; б. Нийгмийн хөгжлийг даган үгийн сангаас хуучран хэрэглэгдэхгүй болсон үг), хуучин үгийн толь (түүхийн тулгар бичгүүдийн доторх хуучин үг хэллэгийг судлан тайлбарласан толь бичиг), хуучин худаг (урьд өмнө устай байсан худаг) - Тэд ус олсонгүй, хуучин худаг байсан нь аль хэдийн ширгэж шороо чулуунд дарагджээ. С.Удвал. Их хувь заяа., хуучин хүн (а. Урьд байсан хүн; б. Хашир догь болсон хүн), хуучин цаг (а. урьд өмнийн цаг, өнгөрсөн үе - Лам нар голлосон хуучин цагийн үзэлтэй хүмүүс энэ мэт цуурхал яриа зохион тарааж байлаа. Ж.Дамдин. Үймээний жил; б. Хуучирч муудсан бугуйн цаг, ширээний цаг - Харин болзооноос хоцрохгүйн тулд нэг муу хуучин цаг олж аваад байн байн алга болдог боллоо. С.Эрдэнэ. Өгүүллэгүүд), хуучин эд (эртний эд хэрэглэл), хуучны дурсгалт зүйл (эрт үеийн дурсгалт зүйл), хуучны судлал (түүхийн бодит зүйлийн ул мөрийг үндэслэн хүн төрөлхтний нийгмийн хөгжлийн түүхийг судалдаг шинжлэх ухаан, эртний судлал), хуучныг баримтлах (өнгөрсөн зан заншлыг сахиж, шинэчлэн өөрчлөхийг үл хүсэх) - Хуучны хүнд суртлыг баримталсан тул намын гишүүнд байж хэрхэвч тохирохгүй хүн гэж санаж байна даа гэв. Ши.Аюуш. Түүвэр зохиол., *хуучин бууны хугархай (а. Юм үзэж нүд тайлсан хүн; б. Хур юмтай хүн), гэм биш зан, гэнэт биш хуучин [зүйр цэцэн үг] (угийн ийм зантай байсан гэсэн санаа), хууч үг хуучирдаггүй, худгийн ёроол хатдаггүй [зүйр цэцэн үг] (хуучны үг хэрэггүй болдоггүй гэсэн санаа), хуучны үг худалгүй, хурын ус булингаргүй [зүйр цэцэн үг] (өвгөдийн сургаал үг хожим хойно ч үнэн байдаг гэсэн санаа), хуучин бууны хугархай, хугас цайны буланхай [зүйр цэцэн үг] (а. Юм үзэж нүд тайлсан; б. Хур юмны үлдэцтэй);
2. Шинэ гэдгийн эсрэг утга: элэгдэж муудсан юм:
хуучин байшин (а. Шинэ биш байшин; б. Урьд өмнө амьдарч байсан байшин),
дэлгэрэнгүй...хуучин барилга (шинэ биш муудсан барилга) - Дели хот Энэтхэгийн олон хуучин хотын адил түүх дурсгал бүхий хуучин барилга олонтой. Б.Ринчен. Өмнө этгээдэд зорчсон тэмдэглэл., хуучин гутал (шинэ биш, элэгдэж муудсан гутал) - Болд Долингорыг бусад зарц нараас онц үзэж хуучин гутал, дээл мэтийн элдэв зүйлийг хааяа илүүчилж өгнө. Ц.Дамдинсүрэн. Гологдсон хүүхэн., хуучин дээл (шинэ биш дээл) - Гагцхүү Мядагмаа хуучин дээлээсээ нэгийг надад өмсүүлэх биз гэж горьдоно. Д.Нацагдорж. Цагаан сар ба хар нулимс., хуучин мах (гаргаад /төхөөрөөд/ удсан мах), хуучин соёолон (зургаан настай адуу), хуучин сонин (а. Хугацаа нь өнгөрсөн; б. Муудаж урагдсан сонин), хуучин удирдлага (урьд байсан удирдлага), хуучин цүнх (элэгдэж муудсан цүнх) - Профессор өрөөндөө орж, хуучин цүдгэр цүнхээ ширээн дээр пидхийтэл шидэж орхиод, зөөлөн сандал түшиж нүдээ анилаа. С.Эрдэнэ. Хонгорзул., хуучин дээл урагдвал харгана бутанд торох, хар шар хагацвал хаан харц чацуу болох [зүйр цэцэн үг] (албан тушаал буурахад эгэл хүмүүнтэй адил болдог гэсэн санаа), хуучин юм ул болж, шинэ юм зул болох [зүйр цэцэн үг] (юм шинэчлэгдэн өөрчлөгдөж байдаг гэсэн гүн ухааны санаа);
3. Хэвээрээ, байдгаараа, хэвийн
- Хамаг юм бараг хуучнаараа, тун бүдүүлэг байжээ. Д.Гарамжав. Нэгэн дэлгэрэнгүй...өглөө., хуучин хэвээрээ (урьдын адил, байдгаараа) - Содном хуучин хэвээрээ хэсэг сууснаа алгуур босож Долгорын ард очоод “Битгий уйл” гээд мөрөнд нь гараа зөөлөн хүргэв. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир.
