1. Дотроо юмгүй, хөндий, сул - дэлгэрэнгүй...Харин зах зээл дээр энэхэн тэрхнээ зараад, хоосон үүргэвчтэй буцаж яваа нь энэ. С.Эрдэнэ. Хонгор зул., хоосон авдар (дотроо юмгүй хөндий авдар), хоосон агаар (гарт баригдахгүй, нүдэнд үл үзэгдэх агаар мандал), хоосон буу (сумгүй буу), хоосон огторгуй (хязгааргүй, барих, тулах юмгүй сансрын уудам зай), хоосон сав (а. Дотроо юу ч үгүй сул сав; б. [шилжсэн] Эрдэм номоор дульхан, юм мэддэггүй), хоосон толгой (эрдэм мэдлэггүй хүн), хоосон шил (дотроо юмгүй шил), хоосны зүг (дээшээ, тэнгэр лүү), *хоосон гуяа ганзагалах (а. Анд яваад хоосон ирэх; б. Ажил хэргээ бүтээж чадахгүй ирэх) - Одоо Мандуул хаан байхгүй болсон тул Баруун түмний ноёд өндийн босох нь гарцаагүй, харин тэнд хоосон гуяа ганзагалж очиж болохгүй. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., *сав хоосон буцаадаггүй (ёжлон шоолсон болон дайрч доромжилсон үгэнд нь таарсан хариуг нь өгч чаддаг) - Барагтай бол хүний савыг хоосон буцаадаггүй Баяр энэ удаа юу ч дуугарсангүй, харин царай нь улайна. Ч.Лодойдамба. Алтайд., хоосон арьс, хоёр чац болох [зүйр цэцэн үг] (ихэд турж эцэх), хоосон буунаас хорин хүн айх [зүйр цэцэн үг] (а. Хий хоосон дүр үзүүлэх, сүр бадруулах; б. Сүрдэх);
2. [шилжсэн] Үгээгүй, ядуу:
хоосон хоцрох (хүссэн зүйл хөсөрдөх, юу ч үгүй үлдэх),
хоосон хүн (ядуу хүн),
дэлгэрэнгүй...хоосны туйл (ядуугийн туйл),
хоосон хонох (хоолгүй хонох),
гар хоосон (а. Гартаа барьсан, өмссөн, зүүсэн юмгүй; б. [шилжсэн] Хөрөнгө бэлгүй),
үгээгүй хоосон [хоршоо] (маш ядуу, юу ч байхгүй),
үгүй хоосон [хоршоо] (юу ч үгүй, маш ядуу),
ядуу хоосон [хоршоо] (юу ч үгүй)
- Хэчнээн ядуу хоосон ч бол хоёр биедээ сайн бол хорвоогийн зовлон хагаслан туулж чадна. С.Удвал. Их хувь заяа., хоосон нойтон [хоршоо] (эд хөрөнгөгүй, ядуу дорой) -
Хотын амьтан одоо хоосон нойтон байлаа. Н.Гоголь. Тарас Бульба.,
өглөгч хүн өөртөө хоосон [зүйр цэцэн үг] (байгаа бүхнээ хүнд өгч тусалсаар өөртөө юмгүй үлдэх),
хоосон нь хочтой, баян нь бачтай [зүйр цэцэн үг] (ядуу хүнд эрх мэдэл үгүй гэсэн санаа),
хоосон хүний зовлон хорь гуч [цэцэн] (ядуу хүний зовлон их гэсэн санаа);
3. [шилжсэн] Холиогүй цул, дан:
хоосон цай уух (идэх юмгүй дан цай уух),
хоосон шөл (чанасан зүйлээ оруулаагүй,
дэлгэрэнгүй...хольцгүй шөл);
4. [шилжсэн] Хуурмаг, мөнх биш:
хоосон чанар (юм бүхэн мөнх биш чанартай гэдэг дорно дахины гүн ухааны үзэл),
дэлгэрэнгүй...ертөнцийн гурван хоосон [аман зохиол] (барин тавин байвч зүүд хоосон, барайж торойж байвч зэрэглээ хоосон, бархирч чарлаж байвч цуурай хоосон);
5. [шилжсэн] Дэмий, ончтой биш, үл биелэгдэх -
Нойр хоолгүй уул хөвчөөр тэнэж эцэст нь хоосон буцах ч удаа аль олон тохиолддог. дэлгэрэнгүй...style="font-size: 10px;">Ж. Дамдин. Миний монгол., хоосон ам (хэлж ярихдаа сайн боловч хийж хэрэгжүүлдэггүй хүн, амнаас цаашгүй хүн), хоосон гайхуулах (ажил хэрэг дээрээ юу ч байхгүй мөртөө хий гайхуулан яригч), хоосон зүтгэл (дэмий, талаар болсон зүтгэл), хоосон зүүд (биелэгдэшгүй хүсэл бодол) - Хоосон мөрөөдөл ч яамай гэж залуу бувтнав. Ж.Бямбаа. Их аяныхан., хоосон нэр (нэрээс цааш юмгүй, нэр төдий), хоосон санаа (хий хүсэл, үл бүтэх бодол), хоосон санаархагч (үл биелэх зүйлийг мөрөөдөгч), хоосон тооны хойноос хөөцөлдөх (чанарын төлөө биш тооны хойноос хөөцөлдөх), хоосон үг (үр ашиггүй үг, худал үг, амлаад биелүүлээгүй үг), хоосон цэцэрхэл (амьдралаас тасархай эш онол), хоосон чээжлэх (утга учрыг нь ойлгохгүйгээр дэмий чээжлэх), хоосон яриа (дэмий, хэрэггүй яриа), их санасан газар есөн шөнө хоосон [зүйр цэцэн үг] (хэтэрхий их найдлага тавьсан ажил хэрэг нь бүтэхгүй болох гэсэн санаа), хоосон үг хүчгүй, хувхай мод мөчиргүй [зүйр цэцэн үг] (хоосон үг бусдад нөлөөлөхдөө муу гэсэн санаа), хоосон үг цаг барна, хов үг эе эвдэнэ [зүйр цэцэн үг] (худал амлах, хов жив хөөцөлдөх хэрэггүй гэсэн санаа).
- хоосон авдар - дотроо юмгүй хөндий авдар
- хоосон агаар - гарт баригдахгүй, нүдэнд үл үзэгдэх агаар мандал
- хоосон буу - сумгүй буу
- хоосон огторгуй - хязгааргүй, барих, тулах юмгүй сансрын уудам зай
- хоосон сав - а. Дотроо юу ч үгүй сул сав; б. [шилжсэн] Эрдэм номоор дульхан, юм мэддэггүй
- хоосон толгой - эрдэм мэдлэггүй хүн
- хоосон шил - дотроо юмгүй шил
- хоосны зүг - дээшээ, тэнгэр лүү
- хоосон гуяа ганзагалах - а. Анд яваад хоосон ирэх; б. Ажил хэргээ бүтээж чадахгүй ирэх
- сав хоосон буцаадаггүй - ёжлон шоолсон болон дайрч доромжилсон үгэнд нь таарсан хариуг нь өгч чаддаг
... үргэлжлүүлэн харах ...- хоосон арьс хоёр чац болох - ихэд турж эцэх
- хоосон буунаас хорин хүн айх - а. Хий хоосон дүр үзүүлэх, сүр бадруулах; б. Сүрдэх
- хоосон хоцрох - хүссэн зүйл хөсөрдөх, юу ч үгүй үлдэх
- хоосон хүн - ядуу хүн
- хоосны туйл - ядуугийн туйл
- хоосон хонох - хоолгүй хонох
- гар хоосон - а. Гартаа барьсан, өмссөн, зүүсэн юмгүй; б. [шилжсэн] Хөрөнгө бэлгүй
- үгээгүй хоосон - маш ядуу, юу ч байхгүй
- үгүй хоосон - юу ч үгүй, маш ядуу
- ядуу хоосон - юу ч үгүй
- хоосон нойтон - эд хөрөнгөгүй, ядуу дорой
- өглөгч хүн өөртөө хоосон - байгаа бүхнээ хүнд өгч тусалсаар өөртөө юмгүй үлдэх
- хоосон нь хочтой баян нь бачтай - ядуу хүнд эрх мэдэл үгүй гэсэн санаа
- хоосон хүний зовлон хорь гуч - ядуу хүний зовлон их гэсэн санаа
- хоосон цай уух - идэх юмгүй дан цай уух
- хоосон шөл - чанасан зүйлээ оруулаагүй, хольцгүй шөл
- хоосон чанар - юм бүхэн мөнх биш чанартай гэдэг дорно дахины гүн ухааны үзэл
- хоосон ам - хэлж ярихдаа сайн боловч хийж хэрэгжүүлдэггүй хүн, амнаас цаашгүй хүн
- хоосон гайхуулах - ажил хэрэг дээрээ юу ч байхгүй мөртөө хий гайхуулан яригч
- хоосон зүтгэл - дэмий, талаар болсон зүтгэл
- хоосон зүүд - биелэгдэшгүй хүсэл бодол
- хоосон нэр - нэрээс цааш юмгүй, нэр төдий
- хоосон санаа - хий хүсэл, үл бүтэх бодол
- хоосон санаархагч - үл биелэх зүйлийг мөрөөдөгч
- хоосон тооны хойноос хөөцөлдөх - чанарын төлөө биш тооны хойноос хөөцөлдөх
- хоосон үг - үр ашиггүй үг, худал үг, амлаад биелүүлээгүй үг
- хоосон цэцэрхэл - амьдралаас тасархай эш онол
- хоосон цээжлэх - утга учрыг нь ойлгохгүйгээр дэмий цээжлэх
- хоосон яриа - дэмий, хэрэггүй яриа
- их санасан газар есөн шөнө хоосон - хэтэрхий их найдлага тавьсан ажил хэрэг нь бүтэхгүй болох гэсэн санаа
- хоосон үг хүчгүй хувхай мод мөчиргүй - хоосон үг бусдад нөлөөлөхдөө муу гэсэн санаа
- хоосон үг цаг барна хов үг эе эвдэнэ - худал амлах, хов жив хөөцөлдөх хэрэггүй гэсэн санаа
