ХАНАХ II  

Эмчлэх зорилгоор судсыг хатган цоолж, цусыг гаргах: ханах засал (хүн, амьтны биеийн зохих судсыг дэлгэрэнгүй...ханаж муу цусыг нь гаргаж өвчнөөс сэргийлэх буюу анагаах монгол эмнэлгийн ширүүн заслын нэг), судас ханах (судас хатгах), цус ханах (цус гаргах) - Ханах эмчилгээ нь бүр эртний уг шагтай зүйл юм. Ч.Баавгай. Монголын уламжлалт эмчилгээ., богино хавирганы товчлуур ханах (малын өрөөсөн хөл доголох, наршиж голоо цохисон адуу, тэвээрэг авахгүй байгаа бог мал, тэмээ зэргийн өвчүүний бүдэрхийн үсний эргүүлгийн голд байдаг судсыг ханаж эмчлэх арга), гүрээний судас ханах (малын таван цулын эмгэг, бөөрний өвчний улмаас цусаар шээх, харшиж доройтох зэрэг өвчний үед эрүүний угаас доош нэг алга дарам газар буй судсыг ханаж эмчлэх арга), зооны бүдүүн судас ханах (эдэлгээ муугаас үргэлж нуруугаа авах, бөгс нь оронгитож мурийх зэрэгт малын гол мах дагаж олон уулзахаас хойхон, ташаан толгойн хооронд байх судсыг ханах эмчилгээний арга), ороо харыг ханах (малын урд хөлд цус буух, далны маяаны мах хуурснаас болж доголох зэрэгт богт чөмгийн залааны савхан дээгүүр тохож гарсан судсыг ханаж эмчлэх арга), ханах төөнөх [хоршоо] (монгол уламжлалт анагаах ухаанд байсан эмчилгээний аргууд) - Эмнэхэд дадсан эмч ханах төөнөхөөр үүрд зовох өвчнийг арилгаж амаржуулах мэт. Субашид.

• ханах засал - хүн, амьтны биеийн зохих судсыг ханаж муу цусыг нь гаргаж өвчнөөс сэргийлэх буюу анагаах монгол эмнэлгийн ширүүн заслын нэг
• судас ханах - судас хатгах
• цус ханах - цус гаргах
• богино хавирганы товчлуур ханах - малын өрөөсөн хөл доголох, наршиж голоо цохисон адуу, тэвээрэг авахгүй байгаа бог мал, тэмээ зэргийн өвчүүний бүдэрхийн үсний эргүүлгийн голд байдаг судсыг ханаж эмчлэх арга
• гүрээний судас ханах - малын таван цулын эмгэг, бөөрний өвчний улмаас цусаар шээх, харшиж доройтох зэрэг өвчний үед эрүүний угаас доош нэг алга дарам газар буй судсыг ханаж эмчлэх арга
• зооны бүдүүн судас ханах - эдэлгээ муугаас үргэлж нуруугаа авах, бөгс нь оронгитож мурийх зэрэгт малын гол мах дагаж олон уулзахаас хойхон, ташаан толгойн хооронд байх судсыг ханах эмчилгээний арга
• ороо харыг ханах - малын урд хөлд цус буух, далны маяаны мах хуурснаас болж доголох зэрэгт богт чөмгийн залааны савхан дээгүүр тохож гарсан судсыг ханаж эмчлэх арга
• ханах төөнөх - монгол уламжлалт анагаах ухаанд байсан эмчилгээний аргууд

ХАНАХ I