I
1. Мөнгөөр үнэлсэн таваарын бодит өртөг: үнэ арцах (худалдах юмны өртгийг их бага гэж маргалдах), дэлгэрэнгүй...үнэ буух (юмны өртөг буурах), үнэ засагч (а. Худалдагч болон худалдан авагч хоёрын хооронд зуучлан үнэ ханшийг нь тохируулан дундаас нь шан авах этгээд; б. Худалдааны газрын юмны үнэ тогтоох хүн), үнэ зохиох (юмыг хийж үйлдэхэд зарцуулсан зүйл, ажилчны хүч хөлсийг таацуулан бодож өртгийг зохиох), үнэ ихтэй (өндөр ханштай) - Язгууртан хүн үнэ ихтэй гаанс, морь, харин хэл халти мөлт мэддэгээрээ гайхуулдаг юм хойно доо. С.Удвал. Их хувь заяа., үнэ нэмэх (өртгийг нэмэх), үнэ өгөх (бусдын худалдах юманд өөрийн авах гэж хүссэн үнийг хэлэх), үнэ суулгах (өгөх хөлсний дотроос зээлсэн, авсан зүйлийн нь үнийг суутган авах), үнэ таацах (өртөг тохиролцох), үнэ тогтоох (юмны өртгийг тогтоох), үнэ тохирох (үнэ таацах), үнэ хайрлахгүй (ямар ч үнэтэй байсан хамаагүй), үнэ хаях (тогтоосон үнэгүй зүйлд үнэ өгөх), үнэ хаялцах (нэг юмыг авахыг хүссэн хүмүүс нэг нэгнээсээ илүү үнэ өгөн өрсөлдөх), үнэ хүрэх (үнэ ихтэй болох), үнэ хаялцуулах худалдаа (үнэ цэнэтэй зүйлийг сонгон шалгаруулах журмаар үнэ тогтоож борлуулах үйл ажиллагаа), үнэ хэлэлцэх (худалдагч худалдан авагч хоёр тухайн барааны үнийг дээд доош болгон зөвшилцөх), үнэд хүрэх (худалдах гэсэн юмны үнэ их болох), үнийн өсөлт (бараа бүтээгдэхүүний мөнгөн өртөг нэмэгдэх), үнийн зохицуулалт (төрөөс эсвэл байгууллагаас тухайн барааны эрэлт хэрэгцээ, иргэдийн худалдан авах боломж зэрэгт тохируулан бараа бүтээгдэхүүний үнийн талаар авах арга хэмжээ), үнийн санал (худалдаа, үйлчилгээний байгууллагаас бараа бүтээгдэхүүн борлуулах, үйлчилгээ явуулах үнийн жагсаалт), үнийн судалгаа (түүхий эд материал, өргөн хэрэглээний болон үйлдвэрийн бараа бүтээгдэхүүний зах зээлийн дээд болон доод үнийг тогтоох үйл ажиллагаа), бөөний үнэ (олноор зарах үнэ), жижиглэнгийн үнэ (ширхгээр буюу цөөнөөр зарах үнэ), зах зээлийн үнэ (а. Худалдаанд зарагдаж байгаа үнэ; б. Зах зээлийн бусад зүйлийн үнэ ханштай дүйцүүлэн бодсон өртөг), үнэ өртөг [хоршоо] (а. Бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд гаргасан зардал, худалдан борлуулах ханш; б. Ажлын хөлс) - Айлуудад үнэ өртөг, бэлэг шан өгч баярлуулна. А.Дашням. Хүрэндэлтийн хүүхэн., үнэ сүйтгэл [хоршоо] (а. Зардал; б. Өр төлбөр) - Хойч өдөр ямар ч их үнэ сүйтгэлд унахыг бэлхнээ дуртайяа хүлээнэм ажгуу. Чингис хааны билиг., үнэ төлбөр [хоршоо] (а. Өр; б. Өртөг), үнэ төлбөргүй (а. Өр ширгүй; б. Өртөггүй), үнэ тунь [хоршоо] (хүний үнэд орох, туньж гоморхох зан байдал) - Яасан их айхавтар үнэ туньтай үхээр вэ? А.Дашням. Өлзийнарангийн өчил., үнэ ханш [хоршоо] (мөнгөөр үнэлсэн үнэлэмж), үнэ цай [хоршоо] (юмны өртөг, зардал) - Хүч хүрсэнгүй учир бас л сурах бичгийн үнэ цайг их л бууруулжээ. Б.Ринчен. Марк Твений минь махыг идэж дээ., үнэ цэнэ [хоршоо] (юмны чухал хэрэгцээт чанар), үнэ цэнэтэй аж ахуйн нэгж (улсын төсөв бүрдүүлэхэд голлох үүрэг гүйцэтгэдэг үйлдвэр, албан байгууллага), үнэ сүйтгэл [хоршоо] (а. Зардал; б. Өр төлбөр), үнэ хөлс [хоршоо] (юмны үнэ цэнэ, хүний хийсэн хөдөлмөрийг мөнгөөр үнэлсэн хувь), *үнэ хадах (юмны үнэ маш их нэмэгдэх, юм маш их үнэтэй байх), үнэ ихтэй чулуунаас үнэнч нөхөр дээр [зүйр цэцэн үг] (үнэт эдлэлээс үнэнч найз нөхөр илүү гэсэн санаа), үнэ мэдэхгүй байж үнэгэн малгай өмсөх [зүйр цэцэн үг] (эдэлсэн зүйлийнхээ үнийг мэдэхгүй байж сайрхах хэрэггүй), үнээ мэдэхгүй хэрээ үнсэн дээр хөрвөх [зүйр цэцэн үг] (хэрээ мэдэхгүй байх, зиндаагаа мэдэхгүй байх гэсэн санаа);
2. [шилжсэн] Нэр алдар, алдар хүнд, нэр хүнд:
үнэд орох (а. Үнэ нь нэмэгдэх; б. [шилжсэн] Дургүйлхэх, чадах боловч чадахгүй хэмээн
дэлгэрэнгүй...цааргалах), үнэд хүрэх (а. Санаснаас илүү үнэ хүрэх, б. [шилжсэн] Эрхэмлэгдэх) - Энэ хүүхэн байдгийг минь үүнд тоочиж үнэ хүрэх гэж байгаа юм биш байгаа гэж Довчин бодов. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., үнэ хүнд [хоршоо] (нэр хүнд), үнэ хүндгүй [хоршоо] (нэр хүндгүй, муу нэртэй) - Ямаа хэдийгээр муу нэртэй, үнэ хүндгүй амьтан боловч үржих нь хурдан, сааль сүү ихтэй мөн ч сайхан мал шүү дээ гэж бодогдоно. Д.Намдаг. Цаг төрийн үймээн., *үнээ барах (нэр хүндээ алдах, нэрээ барах), зусарч хүн үнээ бардаг, зусаг ямаа шимээ бардаг [зүйр цэцэн үг] (зусарч хүн үнэ хүндгүй байдаг гэсэн санаа).
- үнэ арцах - худалдах юмны өртгийг их бага гэж маргалдах
- үнэ буух - юмны өртөг буурах
- үнэ засагч - а. Худалдагч болон худалдан авагч хоёрын хооронд зуучлан үнэ ханшийг нь тохируулан дундаас нь шан авах этгээд; б. Худалдааны газрын юмны үнэ тогтоох хүн
- үнэ зохиох - юмыг хийж үйлдэхэд зарцуулсан зүйл, ажилчны хүч хөлсийг таацуулан бодож өртгийг зохиох
- үнэ ихтэй - өндөр ханштай
- үнэ өгөх - бусдын худалдах юманд өөрийн авах гэж хүссэн үнийг хэлэх
- үнэ суулгах - өгөх хөлсний дотроос зээлсэн, авсан зүйлийн нь үнийг суутган авах
- үнэ таацах - өртөг тохиролцох
- үнэ тогтоох - юмны өртгийг тогтоох
- үнэ тохирох - үнэ таацах
... үргэлжлүүлэн харах ...- үнэ хайрлахгүй - ямар ч үнэтэй байсан хамаагүй
- үнэ хаях - тогтоосон үнэгүй зүйлд үнэ өгөх
- үнэ хаялцах - нэг юмыг авахыг хүссэн хүмүүс нэг нэгнээсээ илүү үнэ өгөн өрсөлдөх
- үнэ хүрэх - үнэ ихтэй болох
- үнэ хаялцуулах худалдаа - үнэ цэнэтэй зүйлийг сонгон шалгаруулах журмаар үнэ тогтоож борлуулах үйл ажиллагаа
- үнэ хэлэлцэх - худалдагч худалдан авагч хоёр тухайн барааны үнийг дээд доош болгон зөвшилцөх
- үнэд хүрэх - худалдах гэсэн юмны үнэ их болох
- үнийн өсөлт - бараа бүтээгдэхүүний мөнгөн өртөг нэмэгдэх
- үнийн зохицуулалт - төрөөс эсвэл байгууллагаас тухайн барааны эрэлт хэрэгцээ, иргэдийн худалдан авах боломж зэрэгт тохируулан бараа бүтээгдэхүүний үнийн талаар авах арга хэмжээ
- үнийн санал - худалдаа, үйлчилгээний байгууллагаас бараа бүтээгдэхүүн борлуулах, үйлчилгээ явуулах үнийн жагсаалт
- үнийн судалгаа - түүхий эд материал, өргөн хэрэглээний болон үйлдвэрийн бараа бүтээгдэхүүний зах зээлийн дээд болон доод үнийг тогтоох үйл ажиллагаа
- бөөний үнэ - олноор зарах үнэ
- жижиглэнгийн үнэ - ширхгээр буюу цөөнөөр зарах үнэ
- зах зээлийн үнэ - а. Худалдаанд зарагдаж байгаа үнэ; б. Зах зээлийн бусад зүйлийн үнэ ханштай дүйцүүлэн бодсон өртөг
- үнэ өртөг - а. Бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд гаргасан зардал, худалдан борлуулах ханш; б. Ажлын хөлс
- үнэ сүйтгэл - а. Зардал; б. Өр төлбөр
- үнэ төлбөр - а. Өр; б. Өртөг
- үнэ төлбөргүй - а. Өр ширгүй; б. Өртөггүй
- үнэ тунь - хүний үнэд орох, туньж гоморхох зан байдал
- үнэ ханш - мөнгөөр үнэлсэн үнэлэмж
- үнэ цай - юмны өртөг, зардал
- үнэ цэнэ - юмны чухал хэрэгцээт чанар
- үнэ цэнэтэй аж ахуйн нэгж - улсын төсөв бүрдүүлэхэд голлох үүрэг гүйцэтгэдэг үйлдвэр, албан байгууллага
- үнэ сүйтгэл - а. Зардал; б. Өр төлбөр
- үнэ хөлс - юмны үнэ цэнэ, хүний хийсэн хөдөлмөрийг мөнгөөр үнэлсэн хувь
- үнэ хадах - юмны үнэ маш их нэмэгдэх, юм маш их үнэтэй байх
- үнэ ихтэй чулуунаас үнэнч нөхөр дээр - үнэт эдлэлээс үнэнч найз нөхөр илүү гэсэн санаа
- үнэ мэдэхгүй байж үнэгэн малгай өмсөх - эдэлсэн зүйлийнхээ үнийг мэдэхгүй байж сайрхах хэрэггүй
- үнээ мэдэхгүй хэрээ үнсэн дээр хөрвөх - хирээ мэдэхгүй байх, зиндаагаа мэдэхгүй байх гэсэн санаа
- үнэд орох - а. Үнэ нь нэмэгдэх; б. [шилжсэн] Дургүйлхэх, чадах боловч чадахгүй хэмээн цааргалах
- үнэд хүрэх - а. Санаснаас илүү үнэ хүрэх; б. [шилжсэн] Эрхэмлэгдэх
- үнэ хүнд - нэр хүнд
- үнэ хүндгүй - нэр хүндгүй, муу нэртэй
- үнээ барах - нэр хүндээ алдах, нэрээ барах
- зусарч хүн үнээ бардаг зусаг ямаа шимээ бардаг - зусарч хүн үнэ хүндгүй байдаг гэсэн санаа
Ижил үг
