Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

УНАГА I

1. Адуу, хулан, тахь зэрэг амьтны үр төл: унага орхих (унага хаях), унага хаях (гүү дэлгэрэнгүй...

2. [шилжсэн] Язгуурын, угийн, төрөлх: унаган албат [хуучирсан] (язгуурын жинхэнэ албат), унаган боол [хуучирсан] дэлгэрэнгүй...(Чин улсын үед нэгэн үе болсон боолыг ийнхүү нэрлэж байжээ), унаган дуу (унаж эдэлж байгаа морь гэрийн гадна ирэнгүүт ижил сүргээ үгүйлэн, унага мэт янцгаан үүрсэх дуу), унаган дэл (адууны унаган цагаас нь аваагүй хур дэл), унаган жороо (төрөлхийн жороо), унаган морь (өөрийн адуунд төрсөн морь), унаган нутаг (төрж, өссөн нутаг) - Унаган нутгийн байгаль хөвчөө гэж. Д.Цэдэв. Айргийн амт., унаган хэл (төрөлх хэл, анх хэлд орох цагаасаа сурсан хэл), унаган туурай (монгол дээлийн нударгыг цомбон, дэлбэн туурай гэж хоёр ангилах бөгөөд унаган нударгыг гоёлын дээлэнд болон залуу хүмүүс хэрэглэдэг), унаган ургамал /амьтан/ (зөвхөн тодорхой нутаг, орчинд идээшиж байршсан, эсвэл тархсан өөр хаана ч үл тохиолддог ургамал ба амьтны зүйл), унаган хайр (бага балчир наснаас үүсгэсэн хайр, анхны хайр), унаган холбоо (бага наснаас найзархан үерхэж явсан харьцаа), унаган шавь (хүүхэд наснаасаа тус багшийг дагаж суралцсан шавь), унаган морь эзнээ явгалдаггүй [зүйр цэцэн үг] (муу ч гэсэн өөрийн юм дээр гэсэн санаа), унаган түрүү [ургамал] (унаган туруу), унаганы туруу [ургамал] (ойд ургадаг, цагаан, ягаан цэцэгтэй, навч нь морины туурайтай төстэй олон наст өвс, эмнэлэгт хэрэглэнэ), унаганы шийр [ургамал] (хээр талд ургадаг, шар цэцэгтэй, навч нь морины туурайтай төстэй ургамал, эмнэлэгт хэрэглэнэ).

унага орхих	унага хаях
унага хаях	гүү сар гүйцэлгүй унагалах
унага хөндөлсөх	гүүний хэвэл дэх унага бэхжих
унаган зуулт	унаган зууш
унаган зууш	төрж буй унаганы аманд байх элэг бөөрний зүсэм шиг зүйл
унаган дуу	бүдүүн морины унага мэт үүрсэх уянгатай дуу
унага даага	нэг, хоёр настай адуу
хүн болох багаасаа хүлэг болох унаганаасаа	хүүхдийг багаас нь сайн хүмүүжүүлэх гэсэн санаа
унага цадахад эхийгээ өшиглөх ууж цадахад тогоогоо өшиглөх	а. Хүмүүжилгүй аашлах; б. Ачийг умартах гэх мэт санаа
унаган албат	язгуурын жинхэнэ албат
унаган боол	Чин улсын үед нэгэн үе болсон боолыг ийнхүү нэрлэж байжээ
унаган дуу	унаж эдэлж байгаа морь гэрийн гадна ирэнгүүт ижил сүргээ үгүйлэн, унага мэт янцгаан үүрсэх дуу
унаган дэл	адууны унаган цагаас нь аваагүй хур дэл
унаган жороо	төрөлхийн жороо
унаган морь	өөрийн адуунд төрсөн морь
унаган нутаг	төрж, өссөн нутаг
унаган хэл	төрөлх хэл, анх хэлд орох цагаасаа сурсан хэл
унаган туурай	монгол дээлийн нударгыг цомбон, дэлбэн туурай гэж хоёр ангилах бөгөөд унаган нударгыг гоёлын дээлэнд болон залуу хүмүүс хэрэглэдэг
унаган ургамал /амьтан/	зөвхөн тодорхой нутаг, орчинд идээшиж байршсан, эсвэл тархсан өөр хаана ч үл тохиолддог ургамал /амьтан/-ы зүйл
унаган хайр	бага балчир наснаас үүсгэсэн хайр, анхны хайр
унаган холбоо	бага наснаас найзархан үерхэж явсан харьцаа
унаган шавь	хүүхэд наснаасаа тус багшийг дагаж суралцсан шавь
унаган морь эзнээ явгалдаггүй	муу ч гэсэн өөрийн юм дээр гэсэн санаа
унаган түрүү	унаган туруу
унаганы туруу	ойд ургадаг, цагаан, ягаан цэцэгтэй, навч нь морины туурайтай төстэй олон наст өвс, эмнэлэгт хэрэглэнэ
унаганы шийр	хээр талд ургадаг, шар цэцэгтэй, навч нь морины туурайтай төстэй ургамал, эмнэлэгт хэрэглэнэ