Монгол хэлний их тайлбар толь

А Б В Г Д Е Ё Ж З И К Л М Н О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Ц Ч Ш Э Ю Я

ХАЛДАХ I

1. Юманд наалдах: тос халдах (тос нэвчих);

2. Ойртон очих, дэргэд нь очих, тулж очих: халдаж чадахгүй (ойртож чадахгүй), хүнд халдах (а. Хүнд ойртож очих; б. дэлгэрэнгүй...

3. Халдварлах, халдварлан өвдөх - Мялзан халддаггүй үхэр гэж бас байдаг ажээ. Ж.Дамдин. Үймээний жил., дэлгэрэнгүй...

4. Ял хэрэгт холбогдон орох: хэрэг халдах (хэрэгт холбогдох);

5. Хэрэг явдал дамжин нөлөөлөх: муу нь халдах (муу зан ааш, зуршил нь нөлөөлөх) - Сайн шударга хүн ч муу хүнтэй ханилбал саваагүй дэлгэрэнгүй... Субашид;

6. Түрэмгийлэх, хүчлэх, түрэх, эзэрхэх - Хан эзэндээ халдсан хүнийг яаж орхих вэ? Тийм хүн хэнтэй нөхөрлөх вэ? халдан өнгөлзөх (түрэмгийлэн эзэрхийлэхийг хүсэх), халдан довтлох (зүй бусаар хүч түрэн хил хязгаар, эрх чөлөөнд нь халдах) - Хэрвээ монгол хүн төрсөн нутаг усаа хамгаалж, хятад хаадын халдан довтлохыг барьж зогсоогоогүй сэн бол энэ их хэрэм бүр манай нутгийн хойд захаар, тэр ч байтугай түүнээс хойш гарах байсан юм гэнэ билээ. Ш.Нацагдорж. Мандхай цэцэн хатан., халдан түрэмгийлэх (халдан довтлох), хилд халдах (хил рүү довтлох), улсад халдах (улс руу довтлох, түрэмгийлэх), аминд халдах (аминд хүрэх), биед халдах (биед хүрэх, биед хүч хэрэглэх), халдвал хар халзандаа [зүйр цэцэн үг] (а. Байгаа ганцыгаа, сайныг нь; б. Буруутгавал мэддэг, таньдгаа гэсэн санаа), өдөх халдах [хоршоо] (бусдыг элдэвлэн оролдох).

тос халдах	тос нэвчих
халдаж чадахгүй	ойртож чадахгүй
хүнд халдах	а. Хүнд ойртож очих; б. Хүн рүү дайрах
яр халдах	яр халдварлах
өвчин халдах	өвчин халдварлах
эргүү халдах	эргүү өвчин халдварлах
хэрэг халдах	хэрэгт холбогдох
муу нь халдах	муу зан ааш, зуршил нь нөлөөлөх
халдан өнгөлзөх	түрэмгийлэн эзэрхийлэхийг хүсэх
халдан довтлох	зүй бусаар хүч түрэн хил хязгаар, эрх чөлөөнд нь халдах
халдан түрэмгийлэх	халдан довтлох
хилд халдах	хил рүү довтлох
улсад халдах	улс руу довтлох, түрэмгийлэх
аминд халдах	аминд хүрэх
биед халдах	биед хүрэх, биед хүч хэрэглэх
халдвал хар халзандаа	а. Байгаа ганцыгаа, сайныг нь; б. Буруутгавал мэддэг, таньдгаа гэсэн санаа
өдөх халдах	бусдыг элдэвлэн оролдох