АРГАЛ

Үхрийн хатсан баас: аргал түүх (үхэр малын хатсан баасыг түлшинд хэрэглэхээр түүж цуглуулах), дэлгэрэнгүй... (үхэр малын нойтон баасыг түлэхийн тулд хатааж сэврээх), аргалын утаа (хатсан аргал түлэхэд гарах утаа) - Аргалын утаа боргилсон, малчны гэрт төрсөн би. Ч.Чимид. Би монгол хүн., нойтон аргал (а. Үхэр малын шинэхэн баас; б. Ус чийгэнд норсон аргал), өвөлжөөний аргал (түлшинд зориулж, өвөлжөөнд хураасан үхрийн баас), сармай аргал (хатаж сэмэрсэн нимгэн аргал), халтар аргал (хүрэнтэж хатсан аргал), хөх аргал (жил өнжсөн хуурай аргал), хур аргал (жилдээ түлж бараагүй үлдсэн аргал), хураасан аргал (хурааж овоолсон хуурай аргал), хуурай аргал (хатааж сэврээсэн үхрийн баас), аргал түлш [хоршоо] (түлэхээр бэлтгэсэн зүйл) - Харин цэцэн түшмэлээ аргал түлшний боол болгосон гэдэг. Монгол ардын үлгэр., аргал түлээ [хоршоо] (түлээ түлш) - Сүлмаа хатнаар минь аргал түлээ түүлгэлгүй байгаарай. Монгол ардын баатарлаг тууль., аргал хомоол [хоршоо] (адуу, үхэр зэрэг малын хатсан баас) - Шороон дээрээс морины аргал хомоол авчирч тавив. Гэсэр., аргал хоргол [хоршоо] (бог, бод малын хатсан баас) - Арын гөрөөсийг аргал хоргол болтол намнав. Монгол ардын домог үлгэр., аргал шивх [хоршоо] (малын хатсан баас, өтөг), *аргал болтол чанах (аргатал чанах), аргал түүхийн өмнө араг савраа урьтуул, ажил хийхийн өмнө арга ухаанаа урьтуул [зүйр цэцэн үг] (аливаа юмыг хийхээсээ өмнө хэрэг болох зүйлээ сайн бод гэсэн санаа), ах дүүгийн хол нь дээр, аргал усны ойр нь дээр [зүйр цэцэн үг] (ус, түлшээ сайтар базаа  дээр гэсэн санаа), нойтон аргал галын буг, нойрмог авгай гэрийн буг [зүйр цэцэн үг] (нойтон аргал гал болохгүй, ажилгүй эхнэр айл гэрийг гутааж байдаг гэсэн санаа).

аргал түүх үхэр малын хатсан баасыг түлшинд хэрэглэхээр түүж цуглуулах
аргал хатаах үхэр малын нойтон баасыг түлэхийн тулд хатааж сэврээх
аргалын утаа хатсан аргал түлэхэд гарах утаа
нойтон аргал а. Үхэр малын шинэхэн баас; б. Ус чийгэнд норсон аргал
өвөлжөөний аргал түлшинд зориулж, өвөлжөөнд хураасан үхрийн баас
сармай аргал хатаж сэмэрсэн нимгэн аргал
халтар аргал хүрэнтэж хатсан аргал
хөх аргал жил өнжсөн хуурай аргал
хур аргал жилдээ түлж бараагүй үлдсэн аргал
хураасан аргал хурааж овоолсон хуурай аргал
хуурай аргал хатааж сэврээсэн үхрийн баас
аргал түлш түлэхээр бэлтгэсэн зүйл
аргал түлээ түлээ түлш
аргал хомоол адуу, үхэр зэрэг малын хатсан баас
аргал хоргол бог, бод малын хатсан баас
аргал шивх малын хатсан баас, өтөг
аргал болтол чанах аргатал чанах
аргал түүхийн өмнө араг савраа урьтуул, ажил хийхийн өмнө арга ухаанаа урьтуул

аливаа юмыг хийхээсээ өмнө хэрэг болох зүйлээ сайн бод гэсэн санаа

ах дүүгийн хол нь дээр, аргал усны ойр нь дээр

ус, түлшээ сайтар базаа  дээр гэсэн санаа

нойтон аргал галын буг, нойрмог авгай гэрийн буг

нойтон аргал гал болохгүй, ажилгүй эхнэр айл гэрийг гутааж байдаг гэсэн санаа

тэмээний баас

тэмээний аргал

Зочин 2020-02-06 00:12:01