МУУ

1. Сайны эсрэг утга, аливаа хэрэг явдал, юмны чанаргүй - Магсаржавын нойр хулжиж цэргүүдийн хувцас хунар муу, хоол дэлгэрэнгүй... С.Удвал Их хувь заяа., муу заяа (сайн биш, бүтэлгүй хувь тавилан) - Зовж явах муу заяатай хүн юм даа. Ч.Ойдов. Түүвэр зохиол., муу мянган (өвөр монголын нэгэн аймаг), муу олгой (мухар олгой), муу сархинаг (хэвэгч амьтны гүзээний хажууд байх салбан), муу сайн [хоршоо] (а. Сайн муу нийлсэн; б. Үл тоомсорлосон санааг илтгэхэд хэрэглэнэ), сайн муу [хоршоо] (а. Чанартай болоод чанаргүй; б. Ашигтай болоод ашиггүй аль аль нь);


2. Хүнд хор хүргэдэг өөдгүй зан чанар: муу хүн (а. Хорон муу санаатай, хүний мөсгүй хүн; б. Худалч хулгайч), муу дэлгэрэнгүй... (хорон санаа), муу санах (хар санах, хардан сэжиглэх), мууг нь дуудах (бусдын бусармаг, буруу явдлыг ил хэлэх), муугаар эргэх (буруугаар эргэх) - Дамба чи энд байвал чиний хувь заяа муугаар эргэнэ. Г.Дүнхэржав. Арилшгүй мөр., *мууг нь үзэх (зовоох, шаналгах), сайн санааны үзүүрт тос, муу санааны үзүүрт зүү [зүйр цэцэн үг] (сайн санавал ажил бүтэмжтэй, муу санавал бүтэмжгүйгээс гадна хорлонтой гэсэн санаа), муу хүн сонжооч, мухар үхэр сэжээч [зүйр цэцэн үг] (хэр чадлаа мэдэхгүй байж юм бүхнийг голох гэсэн санаа), сайнтай нөхөрлөвөл сарны гэрэл, муутай нөхөрлөвөл могойн хор [зүйр цэцэн үг] (муу хүн гай тарьдаг гэсэн санаа);

3. Өвчтэй, эрүүл биш: бие муу (өвчтэй, бие сул);
4. Ажил төрөлд бүтэлтэй биш: ажилд муу (ажил хийж сураагүй, ажилд бүтэлгүй), муу өдөр (а. Ажил үйл хийхэд бүтэл дэлгэрэнгүй...
5. Чадвар сул дорой: хэл муу сурсан (гадаад хэл тааруу сурсан), үхээнц муу [хоршоо] (дорой буурай), муу дэлгэрэнгүй... (хоёул адил атлаа нэгэндээ дээрэлхүү зан гаргах гэсэн санаа), муу эр дайнд хөөрөх [зүйр цэцэн үг] (мулгуу хүн учир мэдэхгүй онгирох гэсэн санаа), муу л бол хойд захын хар овоохой [зүйр цэцэн үг] (сул дорой, муу руугаа юм болгоныг тохох гэсэн санаа), муугийн ёс биш монголын ёс [зүйр цэцэн үг] (хүн ёс заншлаа баримталж бай гэсэн санаа) - Эрдэнэ хадаг мөнгийг авч орон дээрээ тавиад эргэтэл Итгэлт “За хөө муугийн ёс биш, монголын ёс болохоор золгож орхиё” гээд гараа сунгав. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир;

6. Хөөрхийлөн, өрөвдөн энхрийлэх санаа: муу охин минь (хөөрхий охин минь) - Муу охин минь сайн л байдаг байх даа. дэлгэрэнгүй... муу өвгөн минь (хөөрхий нөхөр, хань минь) - Төрийн сүлд өршөө, муу эцэг чинь хэчнээн баярлах байсан бол... доо. С.Удвал. Их хувь заяа.

муу заяа сайн биш, бүтэлгүй хувь тавилан
муу мянган өвөр монголын нэгэн аймаг
муу олгой мухар олгой
муу сархинаг хэвэгч амьтны гүзээний хажууд байх салбан
муу сайн а. Сайн муу нийлсэн; б. Үл тоомсорлосон санааг илтгэхэд хэрэглэнэ
сайн муу а. Чанартай болоод чанаргүй; б. Ашигтай болоод ашиггүй аль аль нь
муу хүн а. Хорон муу санаатай, хүний мөсгүй хүн; б. Худалч хулгайч
муу санаа хорон санаа
муу санах хар санах, хардан сэжиглэх
мууг нь дуудах бусдын бусармаг, буруу явдлыг ил хэлэх
муугаар эргэх буруугаар эргэх
мууг нь үзэх зовоох, шаналгах
сайн санааны үзүүрт тос, муу санааны үзүүрт зүү сайн санавал ажил бүтэмжтэй, муу санавал бүтэмжгүйгээс гадна хорлонтой гэсэн санаа
муу хүн сонжооч, мухар үхэр сэжээч хэр чадлаа мэдэхгүй байж юм бүхнийг голох гэсэн санаа
сайнтай нөхөрлөвөл сарны гэрэл, муутай нөхөрлөвөл могойн хор муу хүн гай тарьдаг гэсэн санаа
бие муу

а. Өвчтэй, бие сул; б. [хуучирсан] Жирэмсэн

ажилд муу ажил хийж сураагүй, ажилд бүтэлгүй
муу өдөр а. Ажил үйл хийхэд бүтэл муутай өдөр; б. Бороо цас салхи шуургатай өдөр; в. [хуучирсан] Ажил үйл хийж болохгүй гэсэн цээртэй өдөр
муу байх сайн биш байх
муу ёр сайн биш зүйл зөгнөсөн
муу цаг а. [хуучирсан] Цөвүүн цаг; б. Хүнс тэжээл ховор хомс, хэцүү бэрх цаг
хэл муу сурсан гадаад хэл тааруу сурсан
үхээнц муу дорой буурай
муу муудаа ноён хоёул адил атлаа нэгэндээ дээрэлхүү зан гаргах гэсэн санаа
муу эр дайнд хөөрөх мулгуу хүн учир мэдэхгүй онгирох гэсэн санаа
муу л бол хойд захын хар овоохой сул дорой, муу руугаа юм болгоныг тохох гэсэн санаа
муугийн ёс биш, монголын ёс хүн ёс заншлаа баримталж бай гэсэн санаа
муу охин минь хөөрхий охин минь
муу өвгөн минь хөөрхий нөхөр, хань минь

сайн муу нийлж хорвоо бүтэн болдог - алаг хорвоо, бөөрөнхий хорвоо гэсэн санаа

Тэмээч Г.Эрдэнээцогт2015-12-30 22:03:15