Элэгний эсээс боловсорч гардаг ус, цөсний хүчил, пигмент, холестерин, даавар, фермент агуулсан шүүрэл: цөсний дэлгэрэнгүй...хүүдий (элэгний доод талд оршдог, цөс хуримтлуулах уутлаг эрхтэн), цөсний чулуу (эрдэс бодисын солилцоо өөрчлөгдөж цөсний хүүдий, цоргонд эрдэс хуримтлан хатуурч чулуужих нь), элэг цөс [хоршоо] (элэг болон цөс) - Элэг цөсний өвчний учир нас барав. В.Шарма. Таван сургамж., *цөс хайлах (ихэд айх) - Орос жанжны хүйтэн царай, ёгт үгнээс цөс нь хайлж, сүнс нь зайлсан ноён туслагч хоёр цэрэг татах тушаал шийтгэн, хэдэн зүг тахар гаргав. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., *цөс хэмхрэх (цөс хайлах) - Зүр гэнэтэд эгэн байлдахуйд цаб гэтэл Есүхэй баатартай учраад цөс хэмхрэн, их л гэлмэж, зүрх түгшин, гар чичирч, шууд байлдаж чадахгүй болбай. В.Инжаннаши. Хөх судар., *цөс цалгих (уур хүрэх, хилэн хөдлөх) - Хүнийг цэвдэг сэтгэлээр үздэг, Балдуу мэтийн муу тамиртай хүн цөөнгүй байдгийг бодохоос, өөрийн эрхгүй шаралхаж цөс минь цалгих шиг санагддагийг хэлэх үү. Ц.Цэдэнжав. Хаврын урь.