ХҮРГЭХ

1. Очих газарт дагуулж аваачиж өгөх: гэрт нь хүргэх (гэрт нь аваачиж өгөх) - Энэ авгайг гэрт нь дэлгэрэнгүй... Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., мах хүргэх (мах аваачиж өгөх) - Мах хүргэж тав арван мөнгө олж хэдэн өдөр турш нэг хоёр янчаанаас үл хэтэрнэ. Ц.Дамдинсүрэн. Гологдсон хүүхэн;


2. Хүрэлцэх: гар хүргэх (аливаа юмыг гараар хүрэлцэх, барих) - Содном хуучин хэвээрээ хэсэг сууснаа алгуур босож Долгорын ард дэлгэрэнгүй... Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., ам хүргэх (амсах төдий болох), уруул хүргэх (а. Үнсэх, таалах төдий байх; б. Дөнгөж амсах төдий - Должид авгай ирсэн хүмүүст цай идээ өгсний дараа нөгөө хадгалсан хатуухан юмнаасаа аягалаад барихад дөнгөж уруул хүргээд уусангүй. Б.Догмид. Цэнхэрлэн харагдана);

3. Илгээх, явуулах, өгөх: бичиг хүргэх (бичиг хүргэж өгөх) - Зүүн сумдад бичиг хүргээд буцаж яваа ажээ. дэлгэрэнгүй... бэлэг хүргэх (бэлэг гардуулах), ес хүргэх [хуучирсан] (ихэс дээдэст, есөн цагааны бэлэг өргөн барих), зар хүргэх (зар дуулгах) - Найрын зар жич хүргэнэ гэж хэлээд босоход, ламтан ч босож барьцынхаа юмыг ваадагнан бүслээд дотоод хормойгоо сэгсрэв. З.Баттулга. Уяхан замбуутив., мэдээ хүргэх (бусдад мэдээ дуулгах) - Өглөө болгож майхандаа ирэхэд, хот руу мэдээ хүргэхээр хүн явсан байлаа. С.Удвал. Та бид уулзана., төрхөмд нь хүргэх (бэрийг төрсөн гэрт нь буцаах), хов хүргэх (хүмүүсийн хооронд хов зөөх) - Чи чинь улааныханд их хов хүргэдэг хувьсгалч хүүхэн гэл үү? Тэгвэл одоо намайг энд байна гэж очиж хэлээд ирэхгүй юу? гэв. Д.Гарамжав. Нэгэн өглөө., хүн хүргэж өгөх (хүнийг очих гэсэн газарт нь аваачиж өгөх) - Хаа хүрэх юм, би таныг хүргэж өгье гэлээ. С.Удвал. Их хувь заяа., юм хүргэж өгөх (хүнд юм аваачиж өгөх) - Тэр хэдэн авгайд цэргийн хүнснээс мах будаа өгч байсан учир тэдэнд юм хүргэж өгөх гэж цэргүүд булаалдан нэгэн удаа зодоон гарав. С.Удвал. Их хувь заяа;
4. Хугацааг нь тулгах - Гал өөдлүүлж, газар угсаа мэдэх ухаант бэртэй болох сон гэж сураг тавин хүлээсээр хүүгээ өдий хүргэжээ.дэлгэрэнгүй... санасанд хүргэх ~ туйлд нь хүргэх (эцэст нь тулгах, зорьсондоо хүрэх) - Тэгээд санаагаа туйлд нь хүргэж байж мориныхоо жолоог татах учиртай улс боллоо. Ж.Пүрэв. Гурван зангилаа., үд хүргэх (үд болтол) - Наадам, бараг үд хүргэж эхлэв. Б.Сосорбарам. Очсын хүрээлэн., эцэст нь хүргэх (туйлд нь тулгах);
5. Мэдэгдэх, дуулгах: мэнд хүргэх (мэнд амрыг эрэх), сонорт хүргэх (тухайн хүнд дуулгах, мэдэгдэх), хэл дэлгэрэнгүй... (хэл чимээ, сураг ажиг дуулгах) - Их л муу байна гэж хүн хэл хүргэж ирсэнд, орон нутаг хамгаалах цэрэг дээр байсан би, яаран давхиж билээ. Ж.Дамдин. Үймээний жил;
6. Баяр талархал илэрхийлэх: баяр хүргэх (талархал дэвшүүлэх) - Та нарын амжилттай ажилласан явдалд баяр хүргэе гээд гарыг нь дэлгэрэнгүй... С.Лочин. Сэтгэлийн өнгө., баярын мэнд хүргэх (баярын мэнд дэвшүүлэх) - Баясгалант шинэ жилийн баярын мэндийг хүргэе. Д.Цэвэгмид. Зохиолын түүвэр., гашуудал хүргэх (эмгэнэл илэрхийлэх);
7. Учруулах: гэм хүргэх (хор болох), тус хүргэх (дэмжлэг болох) - Ард түмэндээ үнэхээр тус хүргэе гэвэл дэлгэрэнгүй... С.Эрдэнэ. Хонгорзул., *хор хүргэх (гай тарих) - Гэтэл энэ маань хонийг аврах хэрэгт огт тус болсонгүй, харин хор хүргэдэг болов. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол., *хошуу хүргэх (хов зөөх) -
8. Өрнүүлэх: инээд хүргэх (хүнийг хөхүүлэн баясуулах) - Дахиад санахгүй болгочих юм бидэнд бас бий гэж хэлээд амьтны инээд дэлгэрэнгүй... Ч.Чимид. Хавар намар., дур хүргэх (сэтгэлийг татах);
9. Хүний эгдүү, уур унтууг хөдөлгөх: зэвүү хүргэх (бусдын эгдүү хөдөлгөх) - Монгол ном үзүүлье гэж хэлээд хадам эцгийнхээ зэвүүг дэлгэрэнгүй... Ц.Уламбаяр. Зовлон жаргал., уур хүргэх (хүнийг унтууцуулах), хүний дургүй хүргэх (хүнийг эгдүүцүүлэх) - Гэтэл Гүнсэн хүүхнийг дурамжхан байсан болохоор хүний дургүй хүргэж магад гэж санаад арай ч утасдчихгүй тэсээд байжээ. Ж.Бямба. Их аяныхан.

гэрт нь хүргэх гэрт нь аваачиж өгөх
мах хүргэх мах аваачиж өгөх
гар хүргэх аливаа юмыг гараар хүрэлцэх, барих
ам хүргэх амсах төдий болох
уруул хүргэх

а. Үнсэх, таалах төдий байх; б. Дөнгөж амсах төдий

бичиг хүргэх бичиг хүргэж өгөх
бэлэг хүргэх бэлэг гардуулах
ес хүргэх ихэс дээдэст, есөн цагааны бэлэг өргөн барих
зар хүргэх зар дуулгах
мэдээ хүргэх бусдад мэдээ дуулгах
төрхөмд нь хүргэх бэрийг төрсөн гэрт нь буцаах
хов хүргэх хүмүүсийн хооронд хов зөөх
хүн хүргэж өгөх хүнийг очих гэсэн газарт нь аваачиж өгөх
юм хүргэж өгөх хүнд юм аваачиж өгөх
санасанд хүргэх ~ туйлд нь хүргэх эцэст нь тулгах, зорьсондоо хүрэх
үд хүргэх үд болтол
эцэст нь хүргэх туйлд нь тулгах
мэнд хүргэх мэнд амрыг эрэх
сонорт хүргэх тухайн хүнд дуулгах, мэдэгдэх
хэл хүргэх хэл чимээ, сураг ажиг дуулгах
баяр хүргэх талархал дэвшүүлэх
баярын мэнд хүргэх баярын мэнд дэвшүүлэх
гашуудал хүргэх эмгэнэл илэрхийлэх
гэм хүргэх хор болох
тус хүргэх дэмжлэг болох
хор хүргэх гай тарих
хошуу хүргэх хов зөөх
инээд хүргэх хүнийг хөхүүлэн баясуулах
дур хүргэх сэтгэлийг татах
зэвүү хүргэх бусдын эгдүү хөдөлгөх
уур хүргэх хүнийг унтууцуулах
хүний дургүй хүргэх хүнийг эгдүүцүүлэх

хүрэг

Зочин 2024-03-05 18:03:47