1. Хар голдуу өнгө, цагаан өнгө байхгүй: бараан газар (цасгүй газар, цас нь хайлсан газар), дэлгэрэнгүй...
бараан өнгөтэй (тунарсан хүнд өнгөтэй), бараан зүсмийн мал (хар хүрэн, хээр халтар зэрэг зүсмийн мал), бараан мах (өөхгүй мах), бараан морь (хар бараан өнгө нь дийлэнх зүсмийн морь), бараан үүл (борооны хуралдсан өтгөн хар үүл) - Өглөөний цэлмэг тэнгэрт бараан үүл тал талаасаа хуралдаад, бороо орох төлөвтэй. Ц.Дамдинсүрэн. Түүвэр зохиол., бараан цай (хар цай), бараан царай (хар бор царай), бараан хэрээ (хар хэрээ) - Хоёр бараан хэрээ “гуаг гуаг” хэмээн чихнээ чийртэй байв. Ч.Лувсанжав. Дамдины бага хүү., бараан дээлт [хуучирсан] (цэргийн тушаалтны хамгийн доод зэрэг), хар бараан [хоршоо] (а. Хар өнгө нь дийлсэн; б. Гэгээлэг, өнгөлөг, сайн сайхан шинж чанар дутмаг байдал) - Амьдралд үнэн цагаан нь хар бараанаа дийлдэг жам ёс билээ. С.Лочин. Газрын дуун., бараан шанхавч [хуучирсан] (үсийг шанхлахад зориулж бараан бөсөөр хийсэн толгойн өмсгөл), бараан гялтгануур [геологи] (өнгө бараавтар, галд хийхэд хөвсийдөг, нунтаглахад шар өнгийн будаг болдог нэг зүйл чулуулаг), бараан гарди [амьтан] (гардийг хөх, улаан, цагаан, шар, бараан гэж өнгөөр нь ялгадгийн бараан нь), бараан гүет хөөндэй [амьтан] (бор шувууны баг, ой мод бүхий нутгаар өндөглөн зусдаг нүүдлийн шувуу), бараан ирвэс [амьтан] (ирвэсийг улаан, хар, бор, цагаан, шар, бараан гэж ялгадгийн дотроос хар борыг нь ийн нэрлэнэ), бараан хавтгалж [амьтан] (толгойдоо хөхөл бүхий нэгэн зүйл шувуу, нуга, намгархаг газар амьдарна), бараан хэрэм [амьтан] (цавь нь харавтархан, үнсэн өнгөтэй, хулганатай төстэй нэгэн зүйл хэрэм), бараан шувуу [амьтан] (хэрээний өөр нэр), бараан үлд өвс [ургамал] (хар өнгийн үлд өвсний навч цэцгийг нь гэдэс, дотор эвгүйцэх, халуурч суулгахад ууж, шүүсийг нь өнгөний өвчин, цахлай, хогжруут цахлайг эмчлэхэд хэрэглэнэ);бараан газар | цасгүй газар, цас нь хайлсан газар |
бараан өнгөтэй | тунарсан хүнд өнгөтэй |
бараан зүсмийн мал | хар хүрэн, хээр халтар зэрэг зүсмийн мал |
бараан мах | өөхгүй мах |
бараан морь | хар бараан өнгө нь дийлэнх зүсмийн морь |
бараан үүл | борооны хуралдсан өтгөн хар үүл |
бараан цай | хар цай |
бараан царай | хар бор царай |
бараан хэрээ | хар хэрээ |
бараан дээлт | цэргийн тушаалтны хамгийн доод зэрэг |
хар бараан | а. Хар өнгө нь дийлсэн; б. Гэгээлэг, өнгөлөг, сайн сайхан шинж чанар дутмаг байдал |
бараан шанхавч | үсийг шанхлахад зориулж бараан бөсөөр хийсэн толгойн өмсгөл |
бараан гялтгануур | өнгө бараавтар, галд хийхэд хөвсийдөг, нунтаглахад шар өнгийн будаг болдог нэг зүйл чулуулаг |
бараан гарди | гардийг хөх, улаан, цагаан, шар, бараан гэж өнгөөр нь ялгадгийн бараан нь |
бараан гүет хөөндэй | бор шувууны баг, ой мод бүхий нутгаар өндөглөн зусдаг нүүдлийн шувуу |
бараан ирвэс | ирвэсийг улаан, хар, бор, цагаан, шар, бараан гэж ялгадгийн дотроос хар борыг нь ийн нэрлэнэ |
бараан хавтгалж | толгойдоо хөхөл бүхий нэгэн зүйл шувуу, нуга, намгархаг газар амьдарна |
бараан хэрэм | цавь нь харавтархан, үнсэн өнгөтэй, хулганатай төстэй нэгэн зүйл хэрэм |
бараан шувуу | хэрээний өөр нэр |
бараан үлд өвс | хар өнгийн үлд өвсний навч цэцгийг нь гэдэс, дотор эвгүйцэх, халуурч суулгахад ууж, шүүсийг нь өнгөний өвчин, цахлай, хогжруут цахлайг эмчлэхэд хэрэглэнэ |
бараан явдал | будлиантай, муу үйл хэрэг |
Тус толь нь Мөнхгал компанийн зөвшөөрлөөр монгол бичгийн 'Menksoft 2012' үсгийн тиг хэрэглэж байна.
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монгол хэлний их тайлбар толь 2016 он