ХАГАЛАХ  

1. Юмыг эвдлэх, хэмхлэх: аяга хагалах (аяга бутлан хэмхлэх) - дэлгэрэнгүй...Өнгөрсөн хавар хоёр нарийн шаазан аяга хагалснаас болж хөөгдөн Жадарын гүүрээр гэр хийдэг болжээ. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., цонх хагалах (цонхны шил үйрүүлэх, бутлах), *ам хагалах (хүний хэлж ярихаас бэрхшээн зовниж байсан хэрэг явдлыг үүсгэн хэлж өгөх), *амыг нь хагалах (морь хазаартаа дасах) - Гэтэл Итгэлт түргэн гэгч дэвхрэн очиж хазаарлан аваад “Батад эртээдийн Галсангийн амыг нь хагалаад тавьдаг бор үрээг барад өг” гэлээ. Ч.Лодойдамба. Тунгалаг Тамир., *салхийг нь хагалах (ажил хэргийг анх эхлүүлэх);

---

2. Мод зэрэг хатуу биет болон хөлдүү зүйлийг иртэй юмаар цохиж цуулах, жижиглэх - дэлгэрэнгүй...Должин хөлдөөсөн сүү хагалан цайндаа хийж самрах зуур элдвийг эргэцүүлнэ. Л.Дашням. Бурхантын цэцэг., түлээ хагалах (мод жижиглэн түлэхэд бэлэн болгох) - Дөрвөн тотготой төмөр тулганаа нарийвтар хагалсан хуурай хар мод шажигнан асна. Ж.Дамдин. Үймээний жил., хэрчим хагалах (түлээг жижиглэн цуулах), *толгой дээр цахиур хагалах (аргагүй хүч дийлж явах); онгигүй сүх түлээ хагалахгүй [зүйр цэцэн үг] (сааль хураахаар саваа бэлд, ажил хийхэд бэлтгэл хэрэгтэй гэх мэт санаа);

---

3. Бие эрхтнээ гэмтээх, бэртээх: толгой хагалах (толгойгоо цохиж гэмтээх) - дэлгэрэнгүй...Араатны хаан арслан өлсвөөс л асар түргэнээр зааны толгойг хагалъюу. Субашид;

---

4. Тариалангийн газрыг сэндийлэх, хөрсийг нь зүсэж урвуулах - Жалгын цаана шинэ талбай хагалах болов. Ч.Чимид. дэлгэрэнгүй...Хавар намар., атар хагалах (онгон зэлүүд газрыг тариа, ногоо тарихаар хөрсийг эргүүлэх, элдэншүүлэх), газар хагалах (газар сэндийчин тариа, ногоо тарихад бэлдэх) - Өөрийн ажиллаж чадах бололцоогоор газар хагалж тариална. Ж.Дамдин. Үймээний жил;

---

5. [шилжсэн] Үс, дэл зэрэг зүйлийг хоёр тийш нь хувааж ярах, самнах: үс хагалах (а. Үсээ хоёр тийш нь хуваан самнах; б. [хуучирсан] дэлгэрэнгүй...Хүний эхнэр болох - Аюур тайж сайн ч муу ч хар үсийг нь хагалж ханилсан авааль эхнэртээ хүмүүний ёсноос гадуур дэндүү хатуу сэтгэл гаргалаа. Б.Догмид. Нэхэл хатуу орчлон), дэл хагалах (морины дэлийг хоёр тал руу нь ярж шанхлах);

---

6. [шилжсэн] Тэмцээн зөрөлдөөн бүхий хэрэг заргыг таслах, шийдэх, шийтгэх: зарга хагалах (зарга таслах, зарга шийдэх),дэлгэрэнгүй... хэрэг хагалах (хэрэг таслах, хэрэг шийдэх);

---

7. [шилжсэн] Хүмүүсийн эв нэгдлийг бусниулан бутаргах -дэлгэрэнгүй... Олон улсын шинэ хуулийг хүчингүй болгож, шүүхийн нэгдлийг хагалан бутаргах гэсэн нь амжилтгүй боллоо. Б.Полевой. Эцсийн бүлэгт.

---

• аяга хагалах - аяга бутлан хэмхлэх
• цонх хагалах - цонхны шил үйрүүлэх, бутлах
• ам хагалах - хүний хэлж ярихаас бэрхшээн зовниж байсан хэрэг явдлыг үүсгэн хэлж өгөх
• амыг нь хагалах - морь хазаартаа дасах
• салхийг нь хагалах - ажил хэргийг анх эхлүүлэх
• түлээ хагалах - мод жижиглэн түлэхэд бэлэн болгох
• хэрчим хагалах - түлээг жижиглэн цуулах
• толгой дээр цахиур хагалах - аргагүй хүч дийлж явах
• онгигүй сүх түлээ хагалахгүй - сааль хураахаар саваа бэлд, ажил хийхэд бэлтгэл хэрэгтэй гэх мэт санаа
• толгой хагалах - толгойгоо цохиж гэмтээх
... үргэлжлүүлэн харах ...
атар хагалах - онгон зэлүүд газрыг тариа, ногоо тарихаар хөрсийг эргүүлэх, элдэншүүлэх
газар хагалах - газар сэндийчин тариа, ногоо тарихад бэлдэх
үс хагалах - а. Үсээ хоёр тийш нь хуваан самнах; б. [хуучирсан] Хүний эхнэр болох
дэл хагалах - морины дэлийг хоёр тал руу нь ярж шанхлах
зарга хагалах - зарга таслах, зарга шийдэх
хэрэг хагалах - хэрэг таслах, хэрэг шийдэх

Холбогдох зураг одоогоор алга байна.