Адил утгатай үг | Сэцэн хан аймаг |
Хамаа бүхий үг | Мөнх хаан уул |
Төрөл | Шашин |
Цаг үе | XVII-XX зуун |
Хэний хаанчлалын үед | Энх-Амгалан |
Сүмийн онцлог | Цогчин, Ширчин, Гонгор, Маанийн бүтээл зэрэг хурлуудыг жил бүр хурдаг байв |
Байгуулагдсан он | 1662 оноос |
Үйл ажиллагаа нь зогссон | 1930-аад он |
Хаана байсан | Дорнод аймаг |
Сүмийг байгуулсан хүн | Засаг Чойжамц |
Сэцэн хан аймгийн Сүжигт бэйсийн хошуу Хэрлэн голын хойд хөвөө, Мөнх хаан уулын өмнө этгээдэд оршино. Уг хийдийг анх Засаг Чойжамцын үед Манжийн хаан Энх-Амгалангийн /1662-1722/ оноос эхлэн Ламрин, Мамба, Гүнрэг, Мөнх Нүннээ, Дарь эх, Чойр зэрэг дуган дацангуудыг байгуулж Чогчин, Ширчин, Гонгор, Маанийн бүтээл зэрэг хурлуудыг жил бүр хуруулж олон түмэнд тус хүргэдэг байжээ.
Тус хийдийн хурал ном, эдийн засагтай холбоотой нэгэн баримтад “... Хийдэд хурдаг ганжуур, маанийн бүтээл, хайлин хуучны хурал, итгэл зэрэг хурал номын зардалд жил тутам манзны цай 143 хунз, зэдийн цай 85 хунз, гурил 16050 жин, будаа 25080 жин, цагаан будаа 1300 жин, шар тос 5740 жин, цагаан тос 9650 жин, чихэр бурам 702 жин, чавга 9 шуудай, сүү 54100 жин, аарц 12 шуудай, хонь 20, хадаг 1700, богино хадаг 3200, самбай 120 толгой, толгой 20 ам, бүхэл даавуу 50, хүж 1000 багц, хөвөн 20 саваа, цаас 1000 ам, 800 толгой шүдэнз, хөдөлмөрийн хүн 20, ажлын шар 20, овооны зардалд хонь 16-ыг тус тус нийлүүлсэн байна. Гэтэл энэ хошуу 1918 онд 1798-хан толгой малтай байсан гэж бүрэн бус мэдээ бий. Тус хийд нь 1930-аад онд устгагджээ. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)
Монгол Улс ҮТА. Ф-72. Д-1. ХН-62. Тал 115-118. Данс:Сэцэн ханы чуулган даргын газраас 1922 онд хошуу, шавийн орлогыг тодорхойлсон цэс.
Н.И. Майский. Современная Монголия. Ирк.1921. Приложение. Стр-26-27.
Өлзийсүрэн Б. Халхын Сэцэн хан аймгийн хураангуй түүх. Өндөрхаан., 1993
Пүрэвжав С. Монгол дахь шарын шашны хураангуй түүх. Улсын хэвлэлийн газар. УБ., 1978
Монголын сүм хийдийн түүхээс.(эмхтгэсэн Б.Эрдэнэбилэг). Соёмбо принтинг. УБ., 2012
Монголын сүм хийдийн түүхэн товчоон. Адмон принтинг. УБ., 2009
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он