
Адил утгатай үг | Норовчоймболлин Ядгаачойнзон |
Хамаа бүхий үг | Түшээт хан аймаг Сэцэн вангийн хошуу |
Төрөл | Шашин |
Цаг үе | XVIII-XX зуун |
Сүмийн онцлог | 1843 онд урьд тушаалын Хэбэй засаг гүн Равдандорж, Махгал шүтээн бүтээж дуган барьжээ. |
Байгуулагдсан он | 1729 он |
Үйл ажиллагаа нь зогссон | 1930-аад оны эцэс |
Хаана байсан | Төв аймгийн Дэлгэрхаан сум |
Сүмийг байгуулсан хүн | Засаг гүн Вампилдорж |
Сүмийг байгуулсан хүн | Засаг гүн Вампилдорж |
Түшээт хан аймгийн Сэцэн вангийн хошуу одоогийн Төв аймгийн Дэлгэрхаан сумын нутаг Дунд Хуримт хэмээх газар оршино.
Анх Манжийн хаан Найралт Төвийн долдугаар он \1729\-д Засаг гүн Вампилдоржийн үед Дээдийн түмэн өлзийг бататгах ба хамаг амьтны тусын тулд гэр дуган нэгийг байгуулж Чойжидравсал номын сургууль дагаж өдөр бүр жасаа болгон уншуулжээ. Төр Гэрэлтийн 3-р \1823\ онд засаг гүн Цэрэнжав эхлэн шар хар олноор Чогчин дуган нэгийг байгуулж жил бүр зуны цагт Чойпоролжунай, Ганжуур ерөөл зэрэг ном уншуулжээ. 1836 онд Ламрин хурал байгуулж, сүм дуган барьж V богд Жибзундамба хутагтаас Норовчоймболлин Ядгаачойнзон нэр шагнажээ. 1843 онд урьд тушаалын Хэбэй засаг гүн Равдандорж Махгал шүтээн бүтээж дуган барьжээ. Харин хошуу захирагч Мишигдорж гүнгийн үед хорин таван үет Майдар бурхан бүтээлгэж сүм бариулан, Цанид, Жүд, Бадам-ёго, Дүйнхор, Гүнрэг, Маань мэгзэмийн бүтээл тэргүүтэн хурлуудыг байгуулж сүм дуган барьсан тул олонд “Мишиг гүний хүрээ” хэмээн нэрлэгдэх болжээ. Мишигдорж гүнгийн өргөө ч мөн энд байв. Олноо өргөгдсөний үед удирдагч Буян-Очир, Сэцэн ван Гүрсоронзонгомбосүрэн, да лам Габацогбазар нар нэлээд сүм дуган байгуулжээ. Эдгээр сүмд Богд гэгээнээс “Тэгчинчойлин” нэр шагнажээ. 1920 оны үед монголын ард олон харь хятадын эсрэг тэмцэл хийхэд тус хийд нь томоохон тулгуур болж, хувьсгалчдын үйл хэрэгт ач холбогдолт газар болж байсан. Гэвч тус хийд 1930-аад оны эцсээр устгагдаж, зарим сүм дуганыг нь Дэлгэрхаан сумын албан контор, клуб, улаан булан зэрэгт ашиглажээ. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)
Монгол улсын шастир. II боть. УБ.,1997.
Монгол улс. ҮТА. ФА-11.Д-1.ХН-374.
Монгол улсын түүх соёлын дурсгал. УБ.,1999.
Д.Майдар. Монголын архитектур ба хот байгуулалт. УБ.,1974.
Монгол улсын түүх соёлын дурсгал. УБ., 1999
Монголын сүм хийдийн түүхэн товчоон. Адмон принтинг. УБ., 2009
Тус толийн талаарх санал хүсэлтээ
contact@mongoltoli.mn хаягаар ирүүлнэ үү.
© Монголын түүх 2016 он