Үнстийн хийдийн цогчин дуганы үлдэгдэл. Монгол нутаг дахь түүх, соёлын үл хөдлөх дурсгал. IX дэвтэр. Дундговь аймаг. УБ., 2011

Үндсэн мэдээлэл:

Хамаа бүхий үг Говь Түшээт вангийн нутаг
Төрөл Шашин
Цаг үе ХХ зуун
Хэний хаанчлалын үед Богд Жибзундамба
Сүмийн онцлог Үнэстийн хийд нь Монголын өмнө зүгийн тал нутгийн хийдийн зохион байгуулалттай.
Байгуулагдсан он 1910 он
Хаана байсан Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сум

Үнстийн хийд

Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын нутагт байсан хийд

    Үнстийн хийд нь Түшээт хан аймгийн Говь Түшээт вангийн хошуу одоогийн Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын төвөөс урагш 40 км, Цагаан овоо багийн төвөөс 5 км зайтай оршино. Хийдийг 1800 оны сүүл 1910-аад оны үед барьж байгуулжээ. Нутгийн ард олны аман домгоор тус хийдийг барих газар дээр үед галд шатсан барилгын ор байсан учраас Үнстийн хийд гэж нэрлэжээ.

    Тус хийдэд Дүйнхор дацан, Цогчин, Ламрин, Майдарын сүм, Дарь эхийн сүм, Маналын сүм, Чойрын сүм, Дордовын сүм бүхий 320 ламтай байжээ. Үнэстийн хийд нь Монголын өмнө зүгийн тал нутгийн хийдийн зохион байгуулалттай. Төв сүмүүдийг зүүн, баруун тийш эгнүүлэн хаалгыг чанх өмнө зүг хандуулан барьж, араар нь лам нар сууцаа барьсан байна. Сүмүүдийн гол дунд Цогчин сүмийг байрлуулсан байсан бөгөөд түүнээс урагш ямар нэг барилга байсангүй ба ямба ёслолын хаалга хашаа хэрэмгүй бие даасан сүмүүд байжээ.

    Хийдийн сүм дуганууд болон гэр сууцнууд нь тус тусын онцлогтой, лам нарын зиндаанд тохирсон хийц, хэлбэртэй байв. Энэ хийд нь монголын хамгийн сүүлийн үеийн шүтээний барилгын тоонд хамаарах бөгөөд сүм хийд барьж байгуулах ажил олон зуун жилээр үргэлжилсэн байна. Үнстийн хийд нь монгол үндэсний сүмийн барилгын төрх төлөвийг хадгалж үлдсэнээр үнэ цэнэтэйгээс гадна монголын суурин, орон сууцны төлөвлөлтийг хадгалж чадсанаараа хөдөө орон нутаг дахь бусад хийдүүдээс онцлог юм. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)

Ашигласан ном зохиол

Ж.Өлзий. Монголын дурсгалт уран барилгуудын түүхээс. УБ.,1992.
Монгол нутаг дахь түүх соёлын дурсгал. УБ.,1999.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Монгол нутаг дахь түүх соёлын дурсгал. УБ., 1999
Монголын хүрээ хийдийн түүх”, (эмхтгэсэн Ч.Банзрагч, Б.Сайнхүү). Соёмбо принтинг. УБ., 2004
Монголын сүм хийдийн түүхэн товчоон. Адмон принтинг. УБ., 2009