Сангийн далай хийдийн цогчин дуган. Монгол нутаг дахь түүх, соёлын үл хөдлөх дурсгал. IX дэвтэр. Дундговь аймаг. УБ., 2011.

Үндсэн мэдээлэл:

Толгой үг Сангийн далайн хийд
Адил утгатай үг Шашныг хөгжүүлэгч сүм
Хамаа бүхий үг Шашныг дэлгэрүүлэгч
Төрөл Шашин
Цаг үе XVIII-XX зуун
Хэний хаанчлалын үед Энх-Амгалан
Сүмийн онцлог Сүм суврага байгуулсан нь бүгд найм бөгөөд 200 лам нар сууж зүйл зүйлийн хурал хурж дээдийн түмэн өлзийн ном уншин буй.
Байгуулагдсан он 1708 он
Үйл ажиллагаа нь зогссон
Хаана байсан Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сум
Сүмийг байгуулсан хүн Засаг ван Ванчиг

Сангийн далайн хийд

Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын нутагт байсан хийд

    Түшээт хан аймгийн Говь Түшээт ханы хошууны нутаг одоогийн Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын нутагт оршино. Анх Энх-Амгалангийн 47-р \1708\ онд засаг ван Ванчигийн үед Сангийн далай хэмээх газар сүм суврага байгуулж Аюуш, Дүйнхор тэргүүтэн олон зүйлийн хурал номын сургууль дэлгэрүүлэхэд Чин улсын хаанаас “Шашныг хөгжүүлэгч сүм” хэмээн нэр шагнав. Бас Түгээмэл Элбэгтийн гуравдугаар \1853\ онд засаг улсын түшээ гүн Балдоржийн үед сүм суврага хэд хэдийг байгуулсны дараа Чогчин, Яр-хайлан, Сандуй Дэмчиг, Жигжид, Дүйнхор, Гүнрэг, Ядам Ерөөл магтаал хуруулан байсаар засаг хошой чин ван Чагдаржавын үед арван зургаан жангийн сүм байгуулж, Богд Жибзундамбаас “Шашныг дэлгэрүүлэгч” нэр хайрлажээ.

    Сандуй Дүйнхор тэргүүтэн олон зүйлийн хурал ном дэлгэрүүлэн буй гэжээ. Өөр бас нэг баримтанд Түшээт Жүн вангийн хошууны нутаг Сангийн далай хэмээх газар байгуулсан сүм болбоос Богд гэгээний Ёнзон явсан манай хошууны Номч билэгт эрдэнэ мэргэн хамба Дэмчигдорж одоо үеийн хувилгаан Агваанлувсанчоймболын эцэг Додий олон албат хүн хамтран сүм суврага байгуулсан бүгд найм бөгөөд 200 лам нар сууж зүйл зүйлийн хурал хурж дээдийн түмэн өлзийн ном уншин буй хэмээн бичсэн байна. Сангийн далай хийд нь 1990-ээд оноос дахин хурал, шашны үйл ажиллагаа нь сэргээгджээ. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)

Ашигласан ном зохиол

Үндэсний Түүхийн Архив.
Д.Майдар. Монголын хот тосгоны гурван зураг. УБ.,1970.

Дэлгэрүүлж үзэх ном зохиол

Монголын сүм хийдийн түүхээс.(эмхтгэсэн Б.Эрдэнэбилэг). Соёмбо принтинг. УБ., 2012
Монголын хүрээ хийдийн түүх, (эмхтгэсэн Ч.Банзрагч, Б.Сайнхүү). Соёмбо принтинг. УБ., 2004
Монголын сүм хийдийн түүхэн товчоон. Адмон принтинг. УБ., 2009